Τάξη επικρατεί στην Εστία

"Τεκέδες έκαναν τις φοιτητικές εστίες"
        ("Απογευματινή" 16/3/99)

Στην εποχή των ζωντανών συνδέσεων και της (ελέω TV) "φωταγωγημένης" κοινωνίας, μια νεανική κινητοποίηση έχει πάμπολλες πιθανότητες να "βγει στο γυαλί". Δε συμβαίνει το ίδιο και με όσα ακολουθούν την άμπωτη των μαζικών αγώνων. Το διαπιστώνουμε, για μια ακόμη φορά, τώρα που κλείνει δίμηνο από τη μαθητική και φοιτητική έκρηξη του περασμένου χειμώνα και οι νικητές της αναμέτρησης προχωρούν σιωπηρά στο ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με τους "θρασείς" νέους που σήκωσαν κεφάλι. Μια εκδοχή αυτής της εκκαθάρισης είναι οι δίκες καταληψιών μαθητών που διώκονται για ενεργό συμμετοχή σε δυναμικά μπλόκα. Μια άλλη πτυχή, με την οποία θα ασχοληθούμε εδώ, αφορά τη δίωξη 13 φοιτητών από τη Φοιτητική Εστία Ζωγράφου, εξαιτίας της πρόσφατης συνδικαλιστικής δραστηριότητάς τους. Η υπόθεση εκδικάζεται την ερχόμενη Τετάρτη από το Ειρηνοδικείο Αθηνών, το οποίο καλείται να διατάξει την άμεση αποβολή των εν λόγω φοιτητών από την Εστία. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Αν υπάρχει κάτι στο οποίο συμφωνούν διώκτες και διωκόμενοι, είναι ακριβώς αυτή η αρχή. Πρόκειται για τη νικηφόρα κινητοποίηση των οικοτρόφων της Εστίας πριν από δυο χρόνια, ενάντια στη σύμβαση που είχε υπογραφεί τότε ανάμεσα στο ΕΜΠ (ιδιοκτήτη του χώρου) και το Εθνικό Ιδρυμα Νεότητας (διαχειριστή της Εστίας από το 1975) και η οποία προέβλεπε: (α) τον άμεσο περιορισμό του αριθμού των οικοτρόφων, έτσι ώστε "το ΕΜΠ να ικανοποιεί τις ανάγκες φιλοξενίας του στα πλαίσια φοιτητικών και μορφωτικών ανταλλαγών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων" και (β) ότι μέχρι τις 20 Απριλίου του 2000 "το ΕΙΝ είναι υποχρεωμένο να παραδώσει τη Φοιτητική Εστία στο ΕΜΠ ελεύθερη, τόσο από οικοτρόφους όσο και από προσωπικό". Εκτιμώντας ότι με αυτό τον τρόπο μεθοδεύεται η αλλαγή χρήσης του χώρου "από φοιτητική Εστία σε ξενοδοχείο για διερχόμενους επισκέπτες από ξένα πανεπιστήμια, οι οποίοι φιλοξενούνται από το ΕΜΠ στα πλαίσια των ευρωπαϊκών προγραμμάτων Tempus και Erasmus", οι οικότροφοι κατέλαβαν την άνοιξη του 1997 τη Γραμματεία της Εστίας επί ένα μήνα, πετυχαίνοντας τελικά την ανάκληση της σύμβασης.
Στη διάρκεια αυτού του νικηφόρου αγώνα θα σημειώθηκε και το πρώτο από τα "κρούσματα ασυμβίβαστης συμπεριφοράς" [sic] των φοιτητών που η διοίκηση του Ιδρύματος επικαλείται σήμερα για να δικαιολογήσει τις διώξεις. Οταν ως αντίμετρο στην κατάληψη η διαχείριση της Εστίας διέκοψε την παροχή σίτισης, η γενική συνέλευση των φοιτητών αποφάσισε το άνοιγμα της αποθήκης και τη διανομή της προβλεπόμενης μερίδας τροφίμων στους δικαιούχους. Η υλοποίηση της απόφασης έγινε με ευθύνη της Συντονιστικής Επιτροπής και με βάση τα δελτία σίτισης των οικοτρόφων, όπως μαρτυρούν τα σχετικά διαβιβαστικά έγγραφα της τότε προϊσταμένης. Παρόλα αυτά, η διοίκηση του ΕΙΝ προτιμά σήμερα να αναφέρει το περιστατικό σαν δήθεν "κλοπή" τροφίμων, αποσιωπώντας τις ενοχλητικές γι' αυτήν λεπτομέρειες.

Εκκαθαρίσεις

Στο αμέσως επόμενο διάστημα, πολλαπλασιάζονται τα δείγματα των προσπαθειών της διοίκησης του Ιδρύματος να συγκροτήσει ένα μηχανισμό προληπτικής καταστολής των μελλοντικών φοιτητικών αντιδράσεων. Ενα σκέλος αυτής της προσπάθειας ήταν η εξαγγελία της πρόσληψης ενός αριθμού (ιδιωτικών;) αστυνομικών για τη "φύλαξη" της Εστίας, που τυπικά υπάγεται στις γνωστές διατάξεις περί πανεπιστημιακού Ασύλου του ν.1268/82. Ενα άλλο ήταν η προσπάθεια επιβολής του εσωτερικού κανονισμού που είχε θεσπιστεί το 1982 χωρίς να γίνει ποτέ αποδεκτός από τους φοιτητές (καθώς, μεταξύ άλλων, προβλέπει την καταβολή ενοικίου για τα δωμάτια της Εστίας), παράλληλα με την τροποποίηση αυτού του κανονισμού επί το αυταρχικότερο. Παραβιάζοντας ανοιχτά τις διατάξεις που έθεταν ως προϋπόθεση μιας τέτοιας αναθεώρησης "τον πλήρη δημοκρατικό διάλογο, κατά προτεραιότητα με εκπροσώπους των φοιτητών" (αρθρ.13.3), το ΔΣ του ΕΙΝ αποφάσισε μονομερώς τον περασμένο Σεπτέμβριο να χαρίσει στον εαυτό του το δικαίωμα αποβολής φοιτητών από τις Εστίες "σε εξαιρετικές περιπτώσεις" (οι οποίες δεν κατονομάζονται), παρακάμπτοντας το αρμόδιο συλλογικό όργανο. Ο μηχανισμός της εκκαθάρισης είχε στηθεί και το μόνο που έμενε ήταν η αναμονή της πρώτης ευκαιρίας για τη "παραδειγματική" δίωξη των "ταραξιών".

Στις 30 Οκτωβρίου 1998, γενική συνέλευση των φοιτητών της Εστίας αποφάσισε ξανά την τριήμερη κατάληψη της εκεί Γραμματείας. Βασικές διεκδικήσεις των οικοτρόφων ήταν η απόρριψη της επιβολής ενοικίου και του νέου εσωτερικού κανονισμού, η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού (καθαριστριών κι εργατοτεχνιτών) για τις ανάγκες της Εστίας και η προστασία του Ασύλου. Στη διάρκεια της κατάληψης, ορισμένα ευρήματα ήρθαν να επιβεβαιώσουν την αίσθησή τους ότι πολλά πράγματα δεν πήγαιναν καλά τον τελευταίο καιρό -από τότε δηλαδή που εγκαινιάστηκε μια πολιτική συμπίεσης των "αντιπαραγωγικών" δαπανών, ιδιωτικοποίησης ορισμένων λειτουργιών της Εστίας (αντικατάσταση λχ του προσωπικού καθαριότητας από ιδιωτικό συνεργείο, με αποτέλεσμα τη μείωση των καθαριστριών από 35 σε 2, με προφανείς επιπτώσεις στην υγιεινή του χώρου) και προσανατολισμού των εξόδων σε έργα βιτρίνας (πολυτελή γραφεία, ομιλούντα ασανσέρ, κλπ). Εκείνο που προκάλεσε τη μεγαλύτερη αίσθηση ήταν ωστόσο η ανακάλυψη ότι ο πρόεδρος του ΔΣ των φοιτητών, στέλεχος της φιλοκυβερνητικής ΠΑΣΠ, είχε στη διάθεσή του δυο δωμάτια (το ένα δίκλινο), κατά παράβαση κάθε κανονισμού. Η δημοσιοποίηση του γεγονότος προκάλεσε ένταση ήδη από το πρώτο βράδι της κατάληψης, με επίθεση ΠΑΣΠιτών εναντίον της Συντονιστικής Επιτροπής και ξυλοδαρμό ενός φοιτητή.

Η καθοριστική επίθεση επρόκειτο ωστόσο να γίνει την επαύριο της κατάληψης. Στις 30 Οκτωβρίου, 13 οικότροφοι ειδοποιήθηκαν από το ΕΙΝ ότι διαγράφονται από τη δύναμη της Εστίας "διότι συμμετείχαν σε ενέγειες οι οποίες είναι έξω από το πνεύμα και τους κανόνες του κανονισμού λειτουργίας των Φοιτητικών και Σπουδαστικών Εστιών" και καλούνταν να εγκαταλείψουν εντός τριημέρου τα δωμάτιά τους. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα είναι η επιχειρηματολογία που επιστρατεύεται προκειμένου να τεκμηριωθεί το "αδίκημά" τους, επιβεβαιώνοντας τον καθαρά πολιτικό χαρακτήρα της δίωξης:
* Στην εισήγησή τους προς το ΔΣ του ΕΙΝ, ο γενικός διευθυντής του Γιάννης Κουμέντος και η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Εστιακών & Πολιτιστικών Υποθέσεων, Πέρσα Καρβέλη, προχωρούν σε αναδρομή των κινητοποιήσεων των οικοτρόφων από το 1997 μέχρι τις μέρες μας, αθροίζοντας αυθαίρετα κάθε λογής περιστατικά, από την προαναφερθείσα "κλοπή τροφίμων" μέχρι μια πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στα γραφεία της Εστίας τη νύχτα της 4/11/98 (μετά τη λήξη της τριήμερης κατάληψης και κάτω από συνθήκες το λιγότερο σκοτεινές). Η συνοπτική εξιστόρηση των κινητοποιήσεων κλείνει με τον ισχυρισμό ότι "τα συμβάντα με τις συνεχιζόμενες καταλήψεις από ομάδες οικοτρόφων προκαλούν [sic] κατάφωρη παραβίαση του εσωτερικού Κανονισμού και παρεμποδίζουν την ομαλή λειτουργία της Εστίας, θέτοντας σε κίνδυνο την ασφάλεια και την ζωή του συνόλου των οικοτρόφων" και το αίτημα για απομάκρυνση από την Εστία των 13 φοιτητών "που συμμετείχαν στις καταλήψεις των γραφείων της". Εντελώς αδιαφανείς παραμένουν οι διαδικασίες με τις οποίες συγκροτήθηκε η λίστα των "ανεπιθύμητων" (από τον πολύ μεγαλύτερο αριθμό των οικοτρόφων που μετείχαν στις κινητοποιήσεις), καθώς καμιά απολύτως ανακριτική διαδικασία δεν πραγματοποιήθηκε. Το σχετικό έγγραφο διευκρινίζει απλώς ότι τα επίμαχα ονόματα δόθηκαν "κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας"...
* Εξίσου εύγλωττη είναι η αίτηση του ΕΙΝ προς το Ειρηνοδικείο Αθηνών για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων εις βάρος των 10 από τους 13 (στο μεσοδιάστημα, ένας πήγε φαντάρος και 2 πήραν πτυχίο). Μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο, το Ιδρυμα δηλώνει ότι "ο εκάστοτε εισερχόμενος στην Φοιτητική Εστία οικότροφος οφείλει να μην συμπεριφέρεται ανάρμοστα απέναντι της Δοικήσεώς" του, καθήκον που παραβιάστηκε με την κατάληψη, και πως από την παραμονή των 10 στην Εστία "υφίσταται άμεσα κίνδυνος μεγίστης ηθικής του βλάβης, εφ' όσον προκύπτει κατάδηλος περιφρόνηση προς τις αποφάσεις της Διοικήσεώς του, το κύρος των οποίων βάλλεται". Δεν παραλείπεται κι εδώ η (σκόπιμη) σύνδεση της κατάληψης με τη φωτιά που μπήκε αρκετές ώρες μετά τον τερματισμό της.
* Ο πιο κατηγορηματικός είναι ωστόσο ο υφυπουργός Παιδείας, Ιωάννης Ανθόπουλος. Απαντώντας στις 16 Φεβρουαρίου σε σχετική ερώτηση βουλευτών του ΔΗΚΚΙ και του ΚΚΕ, εξηγεί ότι "οι δεκατρείς φοιτητές είναι αυτοί οι οποίοι έχοντας παρακάμψει το νόμιμα εκλεγμένο ΔΣ των οικοτρόφων, ως συντονιστική επιτροπή από τις συνήθεις που γνωρίζουμε, κατέλαβε τη φοιτητική εστία και κατά τον χρόνο της κατάληψης προκλήθηκε πυρκαγιά". Ύστερα από αυτή τη διατύπωση, αναμενόμενη είναι η κάλυψη του υφυπουργού προς τον ημέτερο εκφραστή της "νομιμότητας" μέσα στην Εστία: "Είναι αναληθές", ισχυρίζεται ο κ. Ανθόπουλος, "ότι ο πρόεδρος του Συλλόγου Οικοτρόφων έχει στη διάθεσή του δυο δωμάτια και τυγχάνει ευνοϊκής μεταχείρισης. Εγινε αλλαγή δωματίου και διότι το ζήτησε ο Σύλλογος και από το δωμάτιο 816 πήγε στο 1001. Γιατί; Για να συνεργαστεί με άλλους οικοτρόφους εκεί, διότι υπήρχαν καταγγελίες διακίνησης ναρκωτικών". Δύσκολα μπορούμε βέβαια να φανταστούμε τη σχέση ενός δυαριού με την όποια (απροσδιόριστης μορφής) "συνεργασία" κατά των ναρκωτικών, πόσο μάλλον που η διπλοκατοχή πιστοποιείται από τις ίδιες τις καταστάσεις της Γραμματείας. Οι ισχυρισμοί αυτοί του υφυπουργού Παιδείας δεν αποτελούν όμως τη μοναδική ανακρίβειά του όσον αφορά τη συγκεκριμένη υπόθεση. Εντονες αντιδράσεις προκάλεσε επίσης η δήλωσή του, στην ίδια συζήτηση της Βουλής, ότι η δίωξη των 13 δεν αποτελεί πρωτοβουλία του ΔΣ του ΕΙΝ αλλά συναποφασίστηκε με το ΕΜΠ. Εξοργισμένη, η Σύγκλητος του Πολυτεχνείου όχι μόνο "διαψεύδει κατηγορηματικά" (με επίσημη απόφασή της, στις 12/3) τον κ. Ανθόπουλο αλλά και εξουσιοδοτεί τον Πρύτανη του Ιδρύματος να παραστεί ως μάρτυρας υπεράσπισης των διωκόμενων φοιτητών στη δίκη της ερχόμενης Τετάρτης.

 

(Ελευθεροτυπία, 27/3/1999)