Μικρά μηνύματα χωρίς αποδέκτη

"Με χαμηλά ποσοστά οι ακραίοι"
        ("ΤΟ ΒΗΜΑ", 15/6/99)

Ως συνήθως, η επαύριος μιας εκλογικής αναμέτρησης ανήκει στην εξαγωγή συμπερασμάτων από τη λαϊκή ετυμηγορία. Ακολουθώντας αυτή την παράδοση, θα ασχοληθούμε κι εμείς με την αποκρυπτογράφηση των αποτελεσμάτων των Ευρωεκλογών. Οχι εκείνων των αποτελεσμάτων που αφορούν τους επτά κεντρικούς πολιτικούς σχηματισμούς, και τα οποία μονοπώλησαν τις σχετικές αναλύσεις (με την εξαίρεση του αρκούντως γραφικού "Κόμματος των Κυνηγών", που φαίνεται να αποσπά τα σχετικά σκήπτρα από την Ενωση Κεντρώων του Βασίλη Λεβέντη). Η προσοχή μας θα εστιαστεί στην επιλογή των ψηφοφόρων που επέλεξαν κάποιο από τα μικρότερα κόμματα της πολιτικής σκηνής -που προτίμησαν δηλαδή να ψηφίσουν "ιδεολογικά", γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως οι πιθανότητες να βγάλουν ευρωβουλευτή ήταν κάτι λιγότερο από αμυδρές. Παρά τη μικρή εκλογική εμβέλεια των εν λόγω σχηματισμών, το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν οι "ιδεολογικές" αυτές ψήφοι είναι προφανές. Πόσο μάλλον αφού μια "χαλαρή" αναμέτρηση (όπως είναι εξ ορισμού οι Ευρωεκλογές) συνιστά προνομιακό πεδίο αναμέτρησης και καταγραφής των επιμέρους συσχετισμών στο εσωτερικό κάθε πολιτικοϊδεολογικού ρεύματος, από την ακροδεξιά ώς τη ριζοσπαστική αριστερά ή τους πάσης φύσεως οικολόγους (τάση που επιβεβαιώθηκε για μίαν ακόμη φορά, αφού οι ψήφοι αυτού του ιδιότυπου πολιτικού "περιθωρίου" αυξήθηκαν φέτος κατά 1,20 % σε σχέση με το προηγούμενο του 1994, που ήδη αποτελούσε ρεκόρ "διασποράς"). Ας δούμε λοιπόν από κοντά αυτά τα "μικρά ντέρμπι" της 13ης Ιουνίου.

Οι δεξιοί

Οσον αφορά την Ακροδεξιά. Με τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και εσωτερικής (αν)ασφάλειας να κυριαρχούν στον προεκλογικό λόγο όλων ανεξαίρετα των κομμάτων, ο "χώρος" βρέθηκε στο στοιχείο του -και ταυτόχρονα αντιμετώπισε επικίνδυνο ανταγωνισμό από τους "μεγάλους" που του έκλεβαν την επιχειρηματολογία. Το τελικό αποτέλεσμα δεν ήταν καθόλου απογοητευτικό για τους εγχώριους φασίστες και πάσης φύσεως δεδηλωμένους "εθνικιστές", απέχει όμως πολύ από τις αντίστοιχες επιδόσεις των ομοϊδεατών τους στην Κεντρική Ευρώπη: συνολικά, οι τρεις σχηματισμοί της ακροδεξιάς απέσπασαν 72.833 ψήφους (1,13 % των έγκυρων ψηφοδελτίων), 11.283 δηλαδή περισσότερους απ' ό,τι είχαν πάρει τα τέσσερα σχήματα του ίδιου χώρου στις ευρωεκλογές του 1994. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της φετινής εκλογικής καθόθου δεν αφορά ωστόσο την αύξηση των ακροδεξιών ψηφοφόρων κατά 18,3 %, όσο το ξεκαθάρισμα των συσχετισμών μεταξύ των αντίζηλων ψηφοδελτίων που διεκδικούσαν την υποστήριξή τους. Μιλάμε για τη συντριπτική επικράτηση της "Πρώτης Γραμμής" του Κώστα Πλεύρη και των εγχώριων νεοναζί της "Χρυσή Αυγής" απέναντι στις πιο μεσοβέζικες εκδοχές του "χώρου": 48.532 ψήφοι και 0,75 % έναντι μόλις 0,12 % που απέσπασε το λεπενικό "Ελληνικό Μέτωπο" του Μαυρουδή (Μάκη) Βορίδη. Στην προσπάθειά του να οικοδομήσει μια "ευρωπαϊκού τύπου" ακροδεξιά, στηριγμένη στο χρίσμα των Γάλλων και άλλων Δυτικοευρωπαίων συναγωνιστών και απαλλαγμένη από οποιαδήποτε "ιστορική" πολιτικοϊδεολογική αναφορά, ο πάλαι ποτέ αρχηγός της νεολαίας ΕΠΕΝ είδε τελικά το κόμμα του να έρχεται τρίτο και καταϊδρωμένο, πολύ πίσω και από το "Κόμμα Ελληνισμού" του Σωτήρη Σοφιανόπουλου (16.608 ψήφοι και 0,26 %). Ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι η επίδοση αυτού του τελευταίου στο νομό Αργολίδας (1,68 %, εξήμισι φορές πάνω από τον εθνικό μέσο όρο). Πρόκειται για τον ίδιο νομό όπου, όπως είχαμε αποκαλύψει σε παλιότερο δημοσίευμα αυτής εδώ της στήλης (10/10/98), παρατηρείται τον τελευταίο καιρό μια έντονη δραστηριοποίηση παλιών στελεχών του νεοφασιστικού ΕΝΕΚ -όπως ο ίδιος ο Σοφιανόπουλος (που έθεσε πέρυσι υποφηφιότητα για νομάρχης, αποσπώντας ένα 6,9 %) και οι εκδότες Γιάννης Σχοινάς (υποψήφιος, τώρα, της "Πρώτης Γραμμής") και Πολύδωρος Δάκογλου.
Ενδιαφέρουσα είναι ωστόσο η αποκρυπτογράφηση των επιμέρους παραμέτρων της ακροδεξιάς ψήφου και προς τους άλλους δυο σχηματισμούς. Το "Ελληνικό Μέτωπο" λχ πέτυχε τα καλύτερα ποσοστά του στους νομούς Ροδόπης (0,30 %) και Ξάνθης (0,24 %), εκεί ακριβώς όπου αντιμετώπιζε την κατηγορία της "εθνικής μειοδοσίας" από τους αντίζηλους Χρυσαυγίτες. Η "Πρώτη Γραμμή", απ' την πλευρά της, σημειώνει τα καλύτερα ποσοστά της στα αστικά κέντρα της Αττικής και της συμπρωτεύουσας, καθώς και σε πολύ συγκεκριμένους νομούς της επαρχίας (Λακωνία, Πιερία, Φλώρινα). Στην περιοχή της πρωτεύουσας οι επιδόσεις της παρουσιάζουν επίσης μια εντυπωσιακή ταξική διαφοροποίηση, με εξαιρετικά ψηλά ποσοστά σε συνοικίες όπως ο δήμος Παπάγου (5,85 %), το Ψυχικό (1,96 %), το Ν. Ψυχικό (1,71 %), η Εκάλη (1,66 %) και ο δήμος Πειραιώς (1,86 %), σε αντίθεση με περιοχές όπως η Αγ. Βαρβάρα (0,84 %) ή το Περιστέρι (0,92 %), που βρίσκονται κάτω από το μέσο όρο της Β' Αθηνών (1,28 %). Τόσο το ψηφοδέλτιο του Πλεύρη όσο κι εκείνο του "Ελληνισμού" προσέλκυσαν, τέλος, πολύ περισσότερους άντρες απ' ό,τι γυναίκες: 1,11 % έναντι 0,56 % το πρώτο, 0,33 % έναντι 0,23 % το δεύτερο.

Οι αριστεροί

Οσον αφορά την εξωκοινοβουλευτική αριστερά. Στην αντίπερα πλευρά του πολιτικού χάρτη, παρά την ευδιάκριτη πίεση από την πρόσφατη αγωνιστική πλειοδοσία του ΚΚΕ, η αύξηση των ψήφων ξεπέρασε το 81 % (από 34.707 το 1994 σε 63.020 φέτος, όσον αφορά τα αποτελέσματα που έδωσε στη δημοσιότητα το Υπουργείο Εσωτερικών). Αύξηση που στην πραγματικότητα πρέπει να είναι αρκετά μεγαλύτερη, καθώς δυο σχηματισμοί αυτού του χώρου ("Αριστερά!" και "Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα") στοιβάχτηκαν από τους αρμόδιους στον κάλαθο των "λοιπών" και τα αποτελέσματά τους δεν έχουν ακόμη δοθεί στη δημοσιότητα. Τη μεγαλύτερη αύξηση ώς προς το 1994 σημείωσε το ΜΛ-ΚΚΕ (από 10.088 ψήφους σε 16.782), ενώ συρρίκνωση κατά το ένα τρίτο υπέστη η επίδοση της ΟΑΚΚΕ (4.600 από 6.019). Η μερίδα του λέοντος από τις ψήφους της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς κατευθύνθηκε ωστόσο προς τη "Ριζοσπαστική Αντιαπαγορευτική Κίνηση" του αντιιμπεριαλιστή Κλεάνθη Γρίβα (21.274 ή 0,33 %).

Και οι ανύπαρκτοι

Οσον αφορά τους "ανύπαρκτους". Στις προηγούμενες Ευρωεκλογές, επεισοδιακή ήταν η εκλογική κάθοδος του "Ουράνιου Τόξου" που φιλοδοξούσε να συγκεντρώσει τις ψήφους των "εθνικά Μακεδόνων" μειονοτικών της Βόρειας Ελλάδας. Ο Αρειος Πάγος είχε αποπειραθεί να απαγορεύσει τότε την κάθοδό του (όπως και δυο αριστερών σχηματισμών, της "Κίνησης Πολιτών" και της "Κίνησης κατά της ΕΟΚ") με βάση μια "τεχνική" αιτιολογία (μη υποβολή δήλωσης του ν.59/74), η απόφασή του όμως αυτή ανακλήθηκε κάτω από την πίεση των θιγόμενων αλλά και των άλλων κομμάτων. Στη συνέχεια, το Υπουργείο Εσωτερικών απέφυγε να δημοσιεύσει τις ψήφους των μικρών κομμάτων, οι οποίες τελικά δόθηκαν στη δημοσιότητα από την Ανώτατη Εφορευτική Επιτροπή, ύστερα από ποικίλες αντιδράσεις, τρεις ολόκληρες εβδομάδες μετά την ψηφοφορία... Σύμφωνα με αυτά τα αποτελέσματα, που παρουσίαζαν κάποιες αξιοσημείωτες διαφοροποιήσεις από τα αρχικά όσον αφορά τους "διάφορους", το "Ουράνιο Τόξο" απέσπασε τότε συνολικά 7.263 ψήφους, την πλειοψηφία των οποίων στους νομούς Φλώρινας (2.250, δηλαδή 5,7 %) και Πέλλας (1.347).
Η εκλογική κάθοδος του "Ουράνιου Τόξου" επαναλήφθηκε και φέτος, κάτω από συνθήκες πολύ πιο ομαλές και σε ένα κλίμα αισθητά διαφορετικό από το 1994, όταν το "Σκοπιανό" προβαλλόταν ακόμη σαν "το μείζον εθνικό μας θέμα". Παρά τη συνακόλουθη μείωση των ψήφων του μειονοτικού κόμματος σε 4.951, στη μικροκλίμακα της τοπικής κοινωνίας πρόκειται ουσιαστικά για επιβεβαίωση της "τομής" του 1994. Το "Ουράνιο Τόξο" παραμένει μια υπολογίσιμη δύναμη σε τοπικό επίπεδο (πέμπτο κόμμα στο νομό Φλώρινας), με αξιοσημείωτη απήχηση σε μερίδα των "ντόπιων" σλαβόφωνων χωριών (σε ορισμένα από τα οποία έρχεται από πρώτο έως τρίτο κόμμα, ενώ σε κάποια άλλα οι ψήφοι του σημείωσαν σαφή αύξηση). Ενδιαφέρουσα, τέλος, είναι η κατανομή των ψηφοφόρων του κατά φύλα: στους νομούς Φλώρινας και Πέλλας, όπου και η μεγαλύτερη δύναμή του, τα ποσοστά του στα αντρικά εκλογικά τμήματα είναι υπερδιπλάσια των ποσοστών του στα γυναικεία, ενώ το αντίστροφο συμβαίνει με τις ψήφους του σε εκλογικά τμήματα εκτός Μακεδονίας.

Οσον αφορά τους "λοιπούς". Καινοτομία που εγκαινιάστηκε όπως είδαμε στις προηγούμενες Ευρωεκλογές, το πακετάρισμα διάφορων μικρών κομμάτων στην άχρωμη και άοσμη κατηγορία των "υπόλοιπων" γνώρισε και φέτος νέες δόξες: από τους 43 συνδυασμούς που κατέβηκαν στις Ευρωεκλογές, 24 μόνο κρίθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικών άξιοι για ανακοίνωση των αποτελεσμάτων τους. Μολονότι πρόκειται για την κατάληξη μιας διαδικασίας που δρομολογήθηκε σταδιακά ελέω ιδιωτικής πρωτοβουλίας, με την προνομιακή εκφώνηση από τα τηλεοπτικά κανάλια των αποτελεσμάτων των μεγάλων και μόνο κομμάτων, η θεσμική της ωστόσο αποτύπωση με τον επίσημο διαχωρισμό των σχηματισμών σε πρώτης και δευτέρας διαλογής δεν παύει να είναι καταφανώς αντιδημοκρατική. Πόσο μάλλον όταν τα κριτήρια που πρυτάνευσαν σε αυτή την κατάταξη υπήρξαν απολύτως αδιαφανή και, όπως όλα δείχνουν, εντελώς αυθαίρετα: γιατί λχ προτιμήθηκε το "Ελληνικό Μέτωπο" και όχι ο "Ολυμπισμός", το "Λευκό" και όχι η "Χριστοπιστία", η "Ριζοσπαστική Αντιαπαγορευτική Κίνηση" και όχι το "Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα";

(Ελευθεροτυπία, 19/6/1999)