Οι παρενέργειες του καπνίσματος
 

Τι συνέβη την περασμένη Παρασκευή στο κέντρο της Αθήνας; Ακολουθεί η μαρτυρία ενός πολύ γνωστού "αγνώστου". Του Κωνσταντή Καμπουράκη, τελειόφοιτου της Ιατρικής, ειδικού συνεργάτη στη μονάδα AIDS του νοσοκομείου "Ανδρέας Συγγρός" και μέλους του ΔΣ στο ελληνικό τμήμα της ACT- UP. Ο κ. Καμπουράκης εξιστορεί την απίστευτη αλλά πολύ πραγματική περιπέτεια τριών ημερών, από τη συμμετοχή του στη διαδήλωση της Παρασκευής μέχρι την παραπομπή του στη Δικαιοσύνη.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19/11/99

18.15 Πανεπιστημίου και Β. Σοφίας: Μπροστά από το ξενοδοχείο της Μ. Βρετανίας. Μαζί μου είναι η Χρύσα (συνάδελφός μου), η Αμαλία (νοσηλεύτρια), ο Θοδωρής (δημοσιογράφος) και ο Θανάσης (φοιτητής ΑΣΟΕ). Εχουμε κατέβει στη διαδήλωση, εκφράζοντας - πιστεύουμε- όπως το 85% του Ελληνικού λαού (το έδειξαν και οι δημοσκοπήσεις) τα αντιαμερικανικά μας συναισθήματα. Δίπλα μας διάφοροι ξένοι δημοσιογράφοι. Πιάνουμε συζήτηση μεταφράζοντας τους τα συνθήματα. Μπροστά η αντιπαράθεση ΜΑΤ-διαδηλωτών έχει φθάσει στο κρίσιμο σημείο, όταν πέφτουν τα πρώτα καπνογόνα. Αρχίζουν οι πρώτες συμπλοκές. Περνάμε κοντά στον τοίχο του ξενοδοχείου, ενώ ο κόσμος τρέχει πανικόβλητος να ξεφύγει, ποδοπατώντας όσους κατά λάθος έχουν πέσει κάτω.

18.42 Φεύγουμε προς την Πανεπιστημίου βήχοντας και κλαίγοντας, ενώ αντίστοιχα δυο άλλοι νέοι έχουν ακινητοποιηθεί από το ίδιο πρόβλημα. Εχουμε χάσει την Αμαλία και τον Θανάση. Κατεβαίνουμε την Πανεπιστημίου θαυμάζοντας ομάδα νεαρών που μεμονωμένα ή κατά ομάδες επιδίδονται στο σπάσιμο προθηκών καταστημάτων και των τζαμαριών των Τραπεζών, ανενόχλητοι... Η ατμόσφαιρα έχει γίνει πια αποπνικτική, αφού τα ΜΑΤ συνεχίζουν τη ρίψη καπνογόνων. Στρίβουμε στη Σταδίου στο ύψος της Παλαιάς Βουλής, όπου στα καρτοτηλέφωνα, προσπαθούμε -μάταια- να επικοινωνήσουμε με τους άλλους δύο.

18.55 Αποφασίζουμε ότι ο ασφαλέστερος τρόπος να φτάσουμε στα σπίτια μας είναι να πάμε προς την Λ. Αλεξάνδρας όπου υπάρχουν λεωφορεία. Στρίβουμε προς την Πανεπιστημίου, περνάμε τα Προπύλαια και μπαίνουμε στην Ακαδημίας που είναι πιο ήσυχη ή έτσι νομίζαμε! Ο δρόμος έχει πνιγεί από τα κανπογόνα. Γωνία Ασκληπιού και Ακαδημίας, ένα ζευγάρι σχίζει μια κόκκινη σημαία και μας δίνει τη μισή για να καλύψουμε τα πρόσωπά μας (μοιραίο λάθος, ίσως;).

19.00 Γωνία Ακαδημίας-Εμ.Μπενάκη. Ομάδες πολιτών βρίσκονται γύρω μας. Ανακουφισμένος κατεβάζω το κόκκινο πανί από το πρόσωπό μου και αποφασίζω να ανάψω τσιγάρο. Βγάζω το τσιγάρο και ανάβω τον αναπτήρα. Ηξερα ότι κάνει κακό στην υγεία ...αλλά όχι κι έτσι! Νιώθω από πίσω μου κάποιος να με χτυπάει στο δεξιό ώμο και να κατεβάζει με δύναμη το χέρι του πάνω στο δικό μου που το στρίβει βρίζοντας ταυτόχρονα. Βλέπω να σπρώχνουν μακριά τη Χρύσα, που βαστούσε το αριστερό μου χέρι. Με βάζουν βίαια κάτω και μου φορούν χειροπέδες. Με κτυπούν εν χορώ, ενώ ταυτόχρονα μαθαίνω ένοχα μυστικά της οικογένειάς μου, που φυσικά αγνοούσα: ο πατέρας μου -νεκρός πιά- ήταν ομοφυλόφιλος, εγώ είμαι γιος εκδιδόμενης, που τον επαγγελματικό της προσανατολισμό ακολούθησαν και οι αδελφές μου (πώς ξέρουν γι' αυτές;) ενώ εγώ στην πορεία της ζωής μου έχω κάνει εγχείρηση αλλαγής φύλου και είμαι πια ένα τεράστιο αιδοίο (τι περιμένεις από τέτοια οικογένεια;). Προσπαθώ να τους πω ότι είμαι τελειόφοιτος Ιατρικής, ενώ το ίδιο φωνάζει η Χρύσα. Αυτό φαίνεται να τους θυμώνει ακόμη περισσότερο, ενώ η αναφορά μου στην ιδιότητά μου ως έφεδρου αξιωματικού στο Στρατό τους κάνει (για ποιο λόγο άραγε;) να εκμανούν. Με σηκώνουν με φωνές και βρισιές, με τοποθετούν στη γωνία του καταστήματος επί της Ακαδημίας όπου κάνω το λάθος να σηκώσω το κεφάλι μη προβλέποντας τις συνέπειες. Ο ξυλοδαρμός συνεχίζεται ενώ ακούω κάποιον να τους λέει να μην με χτυπήσουν στο πρόσωπο. Φάουλ! Το είχαν ήδη κάνει.
Παρακολουθώ τη συζήτηση μεταξύ τους, που αφορά στο ιστορικό της σύλληψής μου. Εχουν αποφασίσει ποιός θα με συνοδεύσει. Οταν ήλθε το αυτοκίνητο της αστυνομίας με βάζουν μέσα με επανάληψη του υβρεολογίου (ποτ πουρί από τα προηγούμενα!). Φθάνοντας στη Γ.Α.Δ.Α. οδηγούμαι με το συνοδό μου στον 6ο όροφο. Με σπρώχνει στο διάδρομο, όπου περιμένουν κι άλλοι συλληφθέντες. Με οδηγούν σ' ένα γραφείο και μου βγάζουν τις χειροπέδες. Ζαλίζομαι έντονα, ζητάω γιατρό, νερό με ζάχαρη (κάνω συχνά υπογλυκαιμικά επεισόδια) και το δικηγόρο μου.
Με καθησυχάζουν και μου ζητούν να δουν τι έχω επάνω μου καθώς και την ταυτότητά μου. Μετά ζητούν να αδειάσω το σάκο που έχω μαζί μου και είναι της Χρύσας. Την αδειάζω! Μανία πούχει κι αυτή να μαζεύει τα φέιγ βολάν με συνθήματα από το δρόμο. Υπήρχαν τρία που τα κράτησαν (κάνουν μάλλον κι αυτοί συλλογή).

19.50 περίπου. Αρχίζει η ανάκριση. Ποιος είμαι, τι ήθελα εκεί, από πού έρχομαι, πού πηγαίνω. Γιατί ενώ είμαι κάποιας ηλικίας (με πλήγωσαν) είμαι ακόμη φοιτητής. Εξηγώ γιατί είχα διακόψει τις σπουδές μου στα πλαίσια ενός προβλήματος υγείας, ότι έχω τελειώσει με το στρατό. Μου προσφέρουν τσιγάρο. Οι ερωτήσεις επαναλαμβάνονται καθώς και οι απαντήσεις. Τι να κάνω; Είπα όλο μου το βιογραφικό: συνεργάτης με το Ε.Π.Ι.Ψ.Υ. (Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής υγιεινής), συνεργάτης του ΚΕΕΛ (Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων) στην επιτροπή ΜΗ.ΚΥ.Ο. για το AIDS, συνεργάτης του ΚΕ.ΘΕ.Α. στα προγράμματα ενημέρωσης των χρηστών, εντός και εκτός φυλακής, για τις ηπατίτιδες, τα ναρκωτικά και το AIDS και έφεδρος εν αποστρατεία με βαθμό ανθλ/γού. Οι υπόλοιποι συλληφθέντες υφίστανται τις ίδιες ερωτήσεις σταδιακά. Μέσα, έξω και τούμπαλιν. Ζητάω ιατροδικαστή, ξανά δικηγόρο, αλλά ..παίρνω πάλι την ίδια απάντηση: σε λίγο! Ζαλίζομαι, έχω πονοκέφαλο. Ζητάω παυσίπονα και μου δίνουν. Νάναι καλά! Με πηγαίνουν σε άλλο όροφο για δακτυλικά αποτυπώματα. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα ήρθαν οι δικηγόροι μου: Η Κα Κανδηλιώτη και ο Κος Κ.Παπαδάκης. Με διαβεβαίωσαν ότι εις μάτην προσπαθούσαν όλες αυτές τις ώρες να ανέβουν και ότι και αυτοί έχουν ζητήσει ιατροδικαστική εξέταση που έχει υποσχεθεί ο επικεφαλής του τμήματος. Επιτέλους, μόνοι, όσοι μείναμε για συγκρατούμενοι στη σουίτα. Εγώ με τους 13 του φαρμακείου. Ισως λόγω ιδιότητας... Γνωριζόμαστε, προσπαθώντας να καταλάβουμε τι κοινό έχει η σύλληψή μας. Το βρίσκουμε σε λιγότερες ερωτήσεις: είναι λάθος! Σε κάποιους φέρνουν φαγητό που όλοι μοιραζόμαστε. Κάποιοι μας φέρνουν και νερό.

ΣΑΒΒΑΤΟ 20/11/99

Με ενώνει με το Δήμο μια χειροπέδα. Κατεβαίνουμε έξι ορόφους με τα πόδια. Μας οδηγούν στο αυτόφωρο, ενώ έξω από την Κεντρική είσοδο της ΓΑΔΑ περιμένουν τα ΜΜΕ, διψασμένα για γνωστούς-αγνώστους μετά τις χθεσινές καταστροφές. Αλλά μάλλον έχει κυκλοφορήσει το λάθος. Πάμε στα δικαστήρια, όπου ανά κατηγορίες μπαίνουμε στον Εισαγγελέα, ενώ περιμένουν και συμπαρίστανται φίλοι, γονείς και κομματικοί εκπρόσωποι. Αρχίζουν οι πρώτες απογοητεύσεις. Οι πρώτοι παραπέμπονται για κακούργημα και τελικά απομένουμε 4. Εμείς παραπεμπόμαστε για πλημμέλημα. Μάλλον καλύτερα. Οι δικηγόροι μου λένε ότι θα βγω. Εμείς οι τέσσερεις περνάμε αυτόφωρο, οι άλλοι οδηγούνται στον ανακριτή. Μπαίνουμε στο αυτόφωρο και περιμένουμε τη σειρά μας. Οταν συζητείται η δική μου υπόθεση, ακούω το συνοδό μου να δηλώνει ότι αυτός με συνέλαβε. Αντιδρώ δηλώνοντας ότι δεν ήταν αυτός, αλλά αφού επιμένει... Η δικαστής αποφασίζει την κράτησή μου έως τη Δευτέρα που θα γίνει η δίκη μου, για τη διατήρηση της τάξης.

17.15. Οροφος 7ος. Κρατητήρια Γ.Α.Δ.Α. Μας βγάζουν τις χειροπέδες. Περνούν πρώτα οι κοπέλες. Ερχεται η σειρά μου. Αφήνω τα προσωπικά μου αντικείμενα. Προχωρώ πίσω από το Δήμο. Ανοίγει η πόρτα και αντικρύζω ένα μακρύ μισοσκότεινο διάδρομο, περίπου τρία μέτρα πλάτος και 40-45 μήκος. Η δυσοσμία που αναδίνει δεν προμηνύει τίποτα καλό. Στρώματα στο πάτωμα με βλοσυρές και επιθετικές μορφές ανδρών. Ακούγονται διάφορα σχόλια σε σπαστά ελληνικά: "Ηρθαν οι καινούργιες!" "Ομορφα προσωπάκια! Ομορφα κωλ...άκια;" Στο τρίτο κελί δεξιά ο φύλακας σταματάει και μπαίνουμε. Ενα μακρόστενο 6-6,5 μέτρα περίπου μήκος, με 2-2,5 μέτρα πλάτος. Είναι άσπρο βαμμένο, με κάγκελα. Αριστερά έχει ένα μακρόστενο πάγκο με στρώματα και κουβέρτες. Η πόρτα κλείνει με θόρυβο και μου θυμίζει τα ...λευκά κελιά. Ο Δήμος έχει χιούμορ. "Home, sweet home" ακούγεται. Ευτυχώς, δεν είναι η Γερμανία της δεκαετίας του '80, απαντά ο Νίκος.

Οργανωνόμαστε. Τα μικρά στον πάγκο κι οι μεγάλοι κάτω. Κοιτάμε τι χρειαζόμαστε: Νερό, φαγητό, τηλέφωνο στους δικούς μας, τουαλέτα... Τουαλέτα; Σε λίγο, λέει ο φύλακας. "Κάναμε κράτηση σε σουίτα με κοινή τουαλέτα!" λέει ο Μιχάλης. Απέναντι από την πόρτα μας, η τουαλέτα. Οταν έρχεται η ώρα (εκεί το αντανακλαστικό της ούρησης ρυθμίζεται από το φύλακα, όχι από το νευρικό σύστημα) πάω τουαλέτα με το Νίκο και ...τι έκπληξη! Ιντερκοντινένταλ. Μέσα στην καθαριότητα. Και είχε περάσει και το βοθρατζίδικο λόγω ΟΗΕ 15 μέρες πριν. Το τμήμα Δημόσιας Υγιεινής όμως; Κανείς δεν σκέφτεται έστω αυτούς που υπηρετούν εκεί;

21.00. Σούπα σε πλαστικό κύπελο, ψωμί και ένα πλαστικό κουτάλι. Ακούγεται μια φωνή: "Μην το πετάξει κανείς κάτω". Προσπαθούμε να κοιμηθούμε με το φως αναμμένο. Ανά δύο ώρες χτυπήματα στις πόρτες, και κάθε 20 λεπτά περιπολία από τους φύλακες. Στην αλλαγή βάρδιας, καταμέτρηση. Ζητάμε να πάρουμε τηλέφωνο. Δεν μπορούμε. Ανήκουμε στον κάτω όροφο. Ισως δεν έχουν καλές σχέσεις μεταξύ τους οι όροφοι.

ΚΥΡΙΑΚΗ 21/11/99

9.00-12.00 επισκεπτήριο. Ερχονται οι (εκδιδόμενες) αδελφές μου. Προσπαθώ να τις ηρεμήσω. Αυτές γιατί δεν πιάνονται ποτέ; Μετά τις 12 έρχεται η βουλευτής Κυρία Στέλλα Αλφιέρη, που δηλώνει ότι ήρθε για τους δικούς της, αλλά να δει κι εμάς... Ωστόσο με την αποχώρησή της άλλαξαν οι συνθήκες. Ανοίξαν τα κελιά, αρχίσαν οι κοινωνικές επισκέψεις. Νερό (...) με τους δίπλα και κοινωνική κριτική. Υπήρχαν και κάποιες εφημερίδες. Φαγητό, κοτόπουλο με ρύζι. Το απόγευμα ήρθε η Χρύσα να μ'εξετάσει. Στον κάτω όροφο βέβαια. Από εκεί και πέρα άλλαξε πλέον η στάση των κρατούντων απέναντί μου. Βραδυάζει. Μαζεύονται αρκετοί στη σουϊτα των τεσσάρων.

Μετά τις 22.00 αποφασίζω να αλλάξω τη νομικής κατεύθυνσης συζήτησή μας για λόγους γοήτρου. Σεμινάριο για τα παιδιά και τους κρατούμενος για το AIDS και τα ναρκωτικά. Προσκλήσεις δεν είχαμε μοιράσει, αλλά κόσμο είχαμε! Δεν έφυγε κανείς. Αντίθετα ήρθαν και οι φύλακες. Καταλαβαίνουμε όλοι τι ξέρει ο καθένας. Παρέχουμε πληροφορίες χωρίς αμοιβή (το νερό είναι φακελάκι;).

Στις 24.00 γιορτάζουμε τα γενέθλια ενός συγκρατουμένου μας. Εγινε 18 ετών. Εσβησε τους αναπτήρες τους. Εγώ φοβήθηκα ν'ανάψω! Το σεμινάριο συνεχίστηκε μεταμεσονύκτια, ακολούθησε δεξίωση με catering που μας έφερε αναψυκτικά από την καντίνα.

ΔΕΥΤΕΡΑ πρωί. Ξανά Ευελπίδων. Φοράω κοστούμι με αθλητικά παπούτσια γιατί ξέχασαν να μου φέρουν άλλα. Εχω μαζί μου πάλι το συνοδό μου και βέβαια το Δήμο (αναρωτιέμαι μήπως μου γίνουν τελικά συνήθεια...). Περιμένουμε στην αίθουσα του δικαστηρίου και η ώρα περνά. Το κτίριο είναι περικυκλωμένο από τα ΜΑΤ και όταν μετακινούνται ξέρουμε ότι έρχονται οι δικογραφίες. Τελικά έρχονται οι δικογραφίες, αρχίζουν οι δίκες και είμαι το νούμερο 59. Ο δικηγόρος μου όμως πρέπει να πάει στο ΔΣ του ΔΣΑ. Με ενημερώνει ότι κατηγορούμαι επιπλέον για σύσταση συμμορίας και θρασύτητα κατά της αρχής. Φεύγει, κι εγώ περιμένω. Η παρέα είναι γνωστή πιά και οι σχέσεις πιο χαλαρές. Ερχεται η σειρά μου. Ζητάω αναβολή λόγω της απουσίας του δικηγόρου μου. Επιτέλους, με αφήνουν "ελεύθερο". Μέχρι τη δίκη...

ΥΓ1.: Αφιερωμένο σε ιατρούς καπνιστές, στους καπνιστές και σε όσους φορούν κόκκινα μαντήλια..

ΥΓ2: Συνεχίζω να καπνίζω, ζητάω από άλλον φωτιά...

(Ελευθεροτυπία, 27/11/1999)