Αν οι μετανάστες είχαν φωνή


"Σύγχρονο δουλεμπόριο στις ΗΠΑ"
            ("ΤΑ ΝΕΑ" από τους "New York Times", 3/4/2000)



Είναι σημαντικό ότι τα ελληνικά ΜΜΕ μεταφέρουν ειδήσεις από τις πλούσιες χώρες (τις κοινωνίες των 2/3) όπου, πίσω από τη βιτρίνα των πάσης φύσεως οικονομικοτεχνικών επιτευγμάτων και της ευμάρειας, αποκαλύπτεται ένα εκτεταμένο σκλαβοπάζαρο μεταναστών. Δίκαια ο έλληνας ενημερωμένος πολίτης αγανακτεί με αυτή την αθλιότητα, όπως άλλωστε, θλίβεται συστηματικά όταν διαπιστώνει -μέσα από τα ρεπορτάζ ή τις σχετικές πολιτικές αναλύσεις- τη διόγκωση της παγκόσμιας ανισότητας. Τα πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας (κι όχι κάποιας αριστερής οργάνωσης) δείχνουν ότι το 56% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε συνθήκες φτώχειας. Είναι λογικό αυτοί οι άνθρωποι να ψάχνουν για καλύτερες μέρες, μακριά από τις γενέτειρές τους. Δεν χρειάζεται να επιμείνουμε περισσότερο για να εξηγήσουμε τις αιτίες των μεγάλων μεταναστευτικών και προσφυγικών ρευμάτων. Ο Έλληνας πολίτης (και αυριανός ψηφοφόρος) έχει μελετήσει αρκετά τη διεθνή κατάσταση, γνωρίζει καλά τον ιμπεριαλισμό και τη νεοαποικιοκρατία, ξέρει τι θα πει πόλεμος, προσφυγιά, πείνα, ξενιτιά, αντιμεταναστευτικά πογκρόμ, Κου Κλουξ Κλαν και υπερεκμετάλλευση. Ο Έλληνας, όπως ακούγεται κατά κόρον, τα έχει ζήσει όλα αυτά στο πετσί του. Επομένως, είναι "εκ φύσεως" ευαίσθητος, φιλάνθρωπος και, προ παντός, "αντιιμπεριαλιστής" - αυτά μάς λένε. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος και τα όσα ειπώθηκαν (ή αποσιωπήθηκαν) μπορούν να μας βοηθήσουν να βγάλουμε ορισμένα δυσάρεστα συμπεράσματα για την κοινωνική μας ευαισθησία. Η καταδίκη των κραυγαλέων ανισοτήτων της δικής μας ανεπτυγμένης κοινωνίας, όπως αυτές καταγράφονται καθημερινά σε βάρος των δικών μας σύγχρονων δούλων, απουσίαζε από την πολιτικολογία των ημερών - με ελάχιστες τιμητικές εξαιρέσεις. Όποιες αναφορές υπήρξαν για τους ξένους που προσπαθούν να επιβιώσουν στην Ελλάδα (οι οποίοι αποτελούν το 10% του ενεργού πληθυσμού και το μεγάλο μέρος του προλεταριάτου, όπως το περιγράφει η παλιά μαρξιστική σχολή), τους συνέδεαν πάντοτε αρνητικά, είτε με την ανεργία, είτε με την εγκληματικότητα. Το ρατσιστικό σύνθημα "Έξω οι ξένοι" έγινε σημαία μεγάλου μέρους των υποψηφίων της κάθε λογής Δεξιάς. Ελάχιστοι πολιτευτές απέφυγαν τον πειρασμό να μην δημαγωγήσουν με φόντο την ξενοφοβία. Όπως εξομολογήθηκε και ο Θ. Πάγκαλος "σε κάθε συγκέντρωση ή συζήτηση, ιδιαίτερα στις λαϊκές συνοικίες και στα εργατικά προάστια, κάποιος συνήθως ηλικιωμένος ή περιθωριοποιημένος πολίτης που ζει απομονωμένος, θέτει το ερώτημα: 'Τι θα γίνει με τους ξένους;'" (ΤΑ ΝΕΑ, 28/2/2000). Ο ίδιος ο κ. Πάγκαλος θεωρούσε αυτό το ξενοφοβικό κλίμα ως το "αρχικό σύμπτωμα της υποτροπής προς το νεοφασισμό που είναι στην ημερήσια διάταξη σε όλη την Ευρώπη". Η εικόνα, επομένως, της κοινωνίας μας δεν είναι και τόσο διαφορετική από τις άλλες "ειδυλλιακές" κοινωνίες "υποδοχής" φτηνών εργατικών χεριών. Το ότι στις παραδοσιακές ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις τα ρατσιστικά φαινόμενα προηγήθηκαν ιστορικά των "δικών μας", δεν αλλάζει απολύτως τίποτα. 

Το κύκλωμα της ευημερίας 

Η οικονομική αναβάθμιση της "ψωροκώσταινας" εκτός από τη διαμόρφωση μιας νέας μικρό-μεσοαστικής κοινωνικής πλειοψηφίας (με τις γνωστές επιπτώσεις στους τομείς της ιδεολογίας, του πολιτισμού, της πρόνοιας, του περιβάλλοντος κ.λπ), ανέδειξε και νέες, αγριότερες, μορφές εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Στο επίκεντρο αυτής της μεταμορντέρνας κατάστασης αναμφισβήτητα βρίσκονται οι μετανάστες. Αν ο αριθμός τους όντως ξεπερνά τις 600.000, όπως κινδυνολογικά (και μόνο) τους μετρούν οι συμπατριώτες μας, μπορείτε να υπολογίζετε πόσοι περίπου είναι οι Έλληνες αφέντες τους. Ανάμεσα σ' αυτά τα αφεντικά βρίσκει κανείς τους αληθινούς δουλέμπορους και δουλοκτήτες του σύγχρονου κερδοσκοπικού κυκλώματος. Εκτός από τις σοβαρές, ασφαλώς, ευθύνες του παντοδύναμου μεγάλου διεθνοποιημένου κεφαλαίου για τις περιφερειακές ανισότητες και τα μεταναστευτικά ρεύματα, υπάρχουν και οι πρακτικές της μικρομεσαίας δουλοκτησίας. Το κυνήγι του πλουτισμού, η πρωταρχική συσσώρευση σε όλα τα "Ελντοράντο" της πρόσφατης ιστορίας, δεν είναι μια "ρυθμισμένη" και "φιλάνθρωπη" διαδικασία. Και προφανώς, τα αφεντικά δεν είναι αόρατα, ούτε περιορίζονται σε μια "χούφτα άσπλαχνων πλουτοκρατών". Το οικονομικό προϊόν που παράγεται απ' αυτή τη νέα "εργασιακή σχέση" που ξαναανακαλύπτει το ελληνικό κεφάλαιο (στην Ελλάδα, όπως και στην επιδρομή του στις τέως "σοσιαλιστικές χώρες"), παρότι τεράστιο και απαραίτητο για την περαιτέρω βελτίωση της ευημερίας ιδίως των νέων μικρομεσαίων στρωμάτων, παραμένει αδιευκρίνιστο και οι παραγωγοί του αθέατοι. Απουσιάζει από τον δημόσιο λόγο, όπως περίπου και η συζήτηση για την παραοικονομία, την αυθαιρεσία, την ανομία, την καταστροφή της φύσης και τόσες άλλες "αρετές" του σύγχρονου θαύματος που οδήγησε τη χώρα στην ΟΝΕ. Για να κατανοηθούν τέτοιου είδους, φαινομενικά παράδοξες, "εθνικές" τυφλώσεις και αποσιωπήσεις, πρέπει να δούμε το μέγεθος της κοινωνικής συνενοχής. 

Ήδη, με τα όσα εκθέσαμε, γίνεται φανερό ότι ο ρατσισμός, δηλαδή το μέτωπο της μισαλλοδοξίας, της άρνησης -σε τελευταία ανάλυση- των κοινωνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών και των προσφύγων, είναι μέρος των αθέατων "αρετών" κάθε "έθνους" που μπαίνει στην τροχιά του σύγχρονου οράματος της (ανταγωνιστικής) κοινωνίας των 2/3. Έτσι εξηγείται η "λαϊκή υποστήριξη" που παρέχεται σε όλο και περισσότερους πομπούς εθνικισμού, ξενοφοβίας και νεοφασισμού.

Εν ονόματι της ασφάλειας 

Για πολλούς λόγους στη σημερινή Ελλάδα οι "λαϊκές μάζες" διαισθάνονται ότι έχουν περισσότερα να κερδίσουν από τη συμμαχία τους με το κράτος, το μεγάλο κεφάλαιο και τα νέα αστικά στρώματα για την από κοινού εκμετάλλευση των ξένων, παρά από την εκδήλωση αλληλεγγύης προς τους Άλλους. Το βολικό ιδεολογικό σχήμα, η βάση της συμμαχίας αυτής, είναι η αντιστροφή της πραγματικότητας. Επειδή συμφέρει μπορεί και να διαδίδεται. Η άρνηση της ανθρώπινης υπόστασης του Άλλου, προβάλλεται ως δικαίωμα αυτοάμυνας των "δικών μας". Η ξενοφοβία κερδίζει έδαφος εν ονόματι της ασφάλειας, της διατήρησης των κεκτημένων και της δημογραφικής αλλοίωσης (δηλαδή της εθνικής καθαρότητας), που δήθεν απειλούνται. Η πρόσφατη συγκομιδή αποδεικτικού υλικού για τον προηγούμενο ισχυρισμό είναι δυστυχώς πλούσια:

* Σε αρκετές δεκάδες φτάνει ο αριθμός των μεταναστών και προσφύγων που έχασαν τη ζωή τους το τελευταίο εξάμηνο, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη "γη της επαγγελίας". Άλλοι στα ναρκοπέδια (έξι Κούρδοι στον Έβρο τον περασμένο Νοέμβριο), άλλοι στα αμπάρια των πλοίων (έντεκα στο Super Fast III από την Πάτρα προς την Ιταλία), άλλοι στις νταλίκες (τον Δεκέμβριο ξεψύχησαν τουλάχιστον τρία μωρά από τις κακουχίες), άλλοι πνίγηκαν κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες στα ελληνικά χωρικά ύδατα (τουλάχιστον οκτώ τον περασμένο μήνα έξω από την Κω) και άλλοι πέθαναν από το κρύο στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα (τελευταία, στις 3/4, βρέθηκε μια 27χρονη κοπέλα από την Ουκρανία). Σε όλες τις περιπτώσεις "η είδηση" των θανάτων (και βεβαίως των συλλήψεων) δεν συγκινεί. Η ευθύνη για όσες τραγωδίες συμβαίνουν στη μεθοριακή ζώνη περνά αορίστως στους κακούς "δουλέμπορους". Τα ναρκοπέδια, όπως και οι "επαναπροωθήσεις" των θυμάτων των δουλεμπόρων, δεν ευθύνονται για τίποτα.

* Οι "σκούπες" και οι κακήν κακώς απελάσεις αθώων προσφύγων και μεταναστών, γίνονται μέρος της "αντιεγκληματικής" προπαγάνδας. Ολόκληρο το 1999 η χώρα μας παραχώρησε άσυλο σε 146 μόνο πρόσφυγες -σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ. Πρόκειται για παγκόσμιο ρεκόρ, για χώρα υποδοχής προσφύγων.

* Τα χειροκροτήματα υπέρ του κάθε φονιά (όταν το θύμα του είναι αλλοδαπός "κακοποιός") πυκνώνουν. Το ίδιο και οι αθωώσεις ή οι συμβολικές ποινές που επιδικάζουν τα δικαστήρια στους ("γνήσιους Έλληνες") δράστες. Οι ενώσεις των αστυνομικών "χαιρετίζουν" τις "εκπυρσοκροτήσεις" των υπηρεσιακών όπλων κατά των αλλογενών. Πριν μερικά χρόνια ο φόνος μπορούσε να γίνει για ένα καρπούζι, σήμερα αρκεί η υποψία για τις προθέσεις του ξένου.

* Η διαδικασία χορήγησης/ανανέωσης της Πράσινης Κάρτας έχει ακυρωθεί. Οι δουλοκτήτες δεν ασφαλίζουν, ούτε καν δηλώνουν τους σκλάβους τους. Οι κρατικές υπηρεσίες τάσσονται αναφανδόν με το μέρος των αφεντικών, αγνοώντας τις καταγγελίες των μεταναστών.

* Οι (διακομματικές) δυνάμεις της πιο ακραίας ξενοφοβίας οργανώνονται πλέον σε επίπεδο Κου Κλουξ Κλαν. Ένας μετά τον άλλο επαρχιακοί Δήμοι και επαγγελματικές ενώσεις, διατάσσουν απαγορεύσεις κυκλοφορίας και απελάσεις, περιορίζουν εκβιαστικά το μεροκάματο και τα όρια κίνησης των ξένων εργατών. Ο δήμαρχος Ιστιαίας (ο οποίος εκλέγεται από το 65% των συμπολιτών του) διατάζει απελάσεις επειδή "μελλοντικώς οι ξένοι θα αποκτήσουν δικαιώματα" και θα τον δυσκολέψουν να "απελευθερώσει την Κωνσταντινούπολη". Από τον περασμένο Φεβρουάριο το γραφείο του γεμίζει ψηφίσματα συμπαράστασης από όλη τη χώρα. Παρόμοια φαινόμενα υπάρχουν στο χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα αστικά κέντρα. Τα παιδιά των μεταναστών, όπως και των Τσιγγάνων, ονομάζονται "πρόβλημα". Τα εναντίον τους επιχειρήματα ποικίλλουν. Οι ταγοί του εθνικισμού μιλούν για "δημογραφική αλλοίωση", οι γονείς για "πτώση του επιπέδου" του σχολείου κ.ο.κ.

* Τελευταία κρεασιόν επιστημονικού ρατσισμού είναι το καθεστώς εκμετάλλευσης των μεταναστών που ζητούν διάφοροι αγροτικοί Δήμοι της Μακεδονίας, ως εξειδίκευση των διακρατικών "ρυθμίσεων" με τις γειτονικές φτωχές χώρες. Αντιγράφοντας, ίσως χωρίς να το ξέρουν, τους θεσμούς της παλιάς, ρατσιστικής, Ν. Αφρικής, ζητούν συλλήψεις και απελάσεις των ξένων εργατών αφού ολοκληρώσουν τη συγκομιδή. Απαιτούν προγραμματισμένη επανεισαγωγή τους (μετά διάφορους ελέγχους, πιθανόν να επιστρέψουμε στο κοίταγμα των δοντιών τους, όπως στα σκλαβοπάζαρα του 18-19ου αιώνα) και χρέωσή τους στην αποκλειστική ευθύνη του αφέντη τους. Αυτός θα τους δίνει τροφή και κατάλυμα. Κανείς από τους εργάτες δεν θα έχει δικαίωμα απομάκρυνσης από τα όρια της περιοχής όπου τον ξεζουμίζουν.

(Ελευθεροτυπία, 8/4/2000)