Ο ήρωας-φάντασμα ξαναχτυπά

Δημοσιεύουμε στη συνέχεια το εκτενές κείμενο που συνέταξε ο Γεώργιος Αλέξανδρος Μαγκάκης εκ μέρους της Κίνησης Ενωμένης Εθνικής Αντίστασης, για να υπερασπιστεί την πρωτοβουλία να τιμηθεί ο αμφιλεγόμενος ήρωας Κώστας Κουκίδης.

Κύριοι συντάκτες του Ιού της Κυριακής,

Στο δισέλιδο του "Ιού της Κυριακής" στην "Ελευθεροτυπία" της 22ας Οκτωβρίου, προβάλλεται, με τρόπο που ευτυχώς δεν τον συνηθίζει η "Ε", η αμφισβήτηση μιας πράξης άκρως χαρακτηριστικής του πνεύματος καθολικής Αντίστασης του Λαού μας από την πρώτη κιόλας στιγμή της γερμανοϊταλικής κατοχής στη Χώρα μας, συγκεκριμένα η πράξη της ηρωικής αυτοθυσίας του φρουρού της σημαίας μας στην Ακρόπολη. 

Η πράξη αυτή, την ίδια κιόλας μέρα της τέλεσής της (27 Απριλίου του '41), εγγράφεται ιδιόχειρα με σπαραγμό ψυχής από τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο στο προσωπικό του ημερολόγιο, το γραφείο του οποίου απείχε δύο λεπτά από το σημείο της ηρωικής θυσίας. Ταυτόχρονα διαδίδεται αστραπιαία από αυτόπτες ή αυτήκοους μάρτυρες, που βρέθηκαν εκείνη την ώρα στην περιοχή της Πλάκας. Στη συνέχεια η σχετική είδηση διαπερνά τα πολεμικά μέτωπα και δημοσιεύεται ταχύτατα για τις τότε πολεμικές συνθήκες στον διεθνή τύπο, όπως στην αγγλική εφημερίδα Νταίηλυ Μέιλ της 9ης Ιουνίου του '41 και σε ανταπόκριση του ισπανού δημοσιογράφου Ντε Σύλβα σε εφημερίδα της Μαδρίτης της 8ης Μαΐου '41. Καταγράφηκε δε και σε βιβλία με προσωπικές μαρτυρίες για τον πόλεμο αξιόπιστων συγγραφέων, όπως ο σεβαστός απ' όλους μας Μενέλαος Λουντέμης στο βιβλίο του "Αυτοί που φέρανε την καταχνιά" και ο άγγλος ελληνιστής Νικόλας Χάμοντ, καθηγητής στην Οξφόρδη και τότε αξιωματικός στην Ελλάδα στο βιβλίο του "Με τους αντάρτες 1943-1944".

Μένει κανείς έκπληκτος μπροστά στην αντίληψη του δημοσιεύματος του "Ιού" ότι όλα αυτά τα πραγματικά στοιχεία, σπάνιας χρονικής αμεσότητας ή εγγύτητας, είναι αναξιόπιστα και χρησιμοποιήθηκαν ως μέσα μιας μεθοδευμένης προσπάθειας με την οποία "στρατευμένοι ιστοριοδίφες του ακροδεξιού χώρου έστησαν λιθαράκι - λιθαράκι το μύθο", ενός "ήρωα φάντασμα", όπως αποκαλεί τον δημοσίευμα τον Κ. Κουκίδη. Έτσι, με τα πρόσφατα αποκαλυπτήρια μιας στη μνήμη του, που έγιναν από τον Δήμαρχο Αθηναίων και την Κίνηση "Ενωμένη Εθνική Αντίσταση", "επιβραβεύτηκαν (κατά το δημοσίευμα) - επιτέλους - οι προσπάθειες της ακροδεξιάς, που αγωνίστηκε επί χρόνια να επιβάλει έναν δικό της ήρωα, τον εθνικόφρονα στρατιώτη...".

Όπως όμως είναι γνωστό ούτε ο Δήμος Αθηναίων βρίσκεται στα χέρια της ακροδεξιάς, ούτε στην κίνηση "Ενωμένη Εθνική Αντίσταση" υπάρχει κανείς ακροδεξιός και ούτε βέβαια ο "Ριζοσπάστης", η "Αυγή" και ολόκληρος σχεδόν ο ελληνικός τύπος μπορεί να αποτολμηθεί να χαρακτηριστεί όργανο της ακροδεξιάς.

Αλλά και επιπλέον: Ποιος αλήθεια ικανότατος μυθοπλάστης είχε την μαγική δεξιοτεχνία να φτιάξει "μια άτσαλα κατασκευασμένη ιστορία", (έτσι το δημοσίευμα του Ιού), να την περάσει αυθημερόν στον Αρχιεπίσκοπο και με σατανικότητα ν' αρχίσει να την διοχετεύει αμέσως με πειστικότητα στον διεθνή τύπο με αποτέλεσμα να κατορθώσει να διαμορφώσει μια πλαστή ιστορική συνείδηση σ' έναν ολόκληρο λαό, όπως τον εκφράζουν όλες οι πολιτικές του δυνάμεις. Η επιτυχία δε αυτή της ακροδεξιάς είναι τόσο απόλυτη, ώστε να πειστεί και αυτό ακόμα το βαλλόμενο από τις ακροδεξιές μεθοδεύσεις ΚΚΕ να περιλάβει την ηρωική θυσία του Κ. Κουκίδη στην επίσημη έκδοση της Κεντρικής Επιτροπής του σχετικά με τους ήρωες και μάρτυρες των απελευθερωτικών αγώνων.

Βασικό επιχείρημα των αμφισβητιών του "Ιού" είναι ότι δεν έχει βρεθεί ως σήμερα γραμμένο στα αρχεία των στρατιωτικών υπηρεσιών το όνομα του Κωνσταντίνου Κουκίδη. Μπορεί όμως να είναι κανείς βέβαιος για την πληρότητα των γραφειοκρατικών αρχείων στρατιωτικών υπηρεσιών, που στην κατοχή τέθηκαν κάτω από τον απόλυτο έλεγχο των κατακτητών και που στη συνέχεια συμμετείχαν κι αυτές με τον τρόπο τους σ' έναν τρομακτικό για όλους μας εμφύλιο σπαραγμό, όπου σημειώθηκαν καταστροφές, εξαφανίσεις και παραποιήσεις κρατικών αρχείων; Εδώ οι ίδιες αυτές υπηρεσίες δηλώνουν άγνοια ακόμα και των ονομάτων πολλών στρατιωτών μας που έπεσαν μαχόμενοι στην Αλβανία, όπως με αληθινή κατάπληξη πληροφορηθήκαμε προ ημερών από τις σχετικές με την 28η Οκτωβρίου και τον αγώνα στην Αλβανία ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές. Μόλις τώρα μάλιστα εδέησε το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας μετά από 60 ολόκληρα χρόνια να διατάξει την διενέργεια σχετικών ερευνών. Επίσης οι ίδιες αυτές υπηρεσίες δηλώνουν αδυναμία να δώσουν τα ονόματα των εκατοντάδων κρατουμένων στο στρατιωτικό στρατόπεδο της Μακρονήσου, που δολοφονήθηκαν εκεί τον Φεβρουάριο του 1948. Ποια σημασία και αξιοπιστία μπορεί συνεπώς να έχει το γεγονός ότι το όνομα του Κωνσταντίνου Κουκίδη δε βρίσκεται καταγραμμένο στα σχετικά στρατιωτικά αρχεία!!!

"Αξιόπιστα τεκμηριωμένο"

Στην περίπτωση συνεπώς της ηρωικής θυσίας του Κωνσταντίνου Κουκίδη βρισκόμαστε μπροστά σ' ένα γεγονός το οποίο είναι ιστορικά αξιόπιστα τεκμηριωμένο και που η καθολική αναγνώρισή του δηλώνει με σπάνια καθαρότητα ότι το διχαστικό πνεύμα του εμφύλιου έχει επιτέλους υπερνικηθεί και ότι όλοι εμείς οι Έλληνες, πέρα και πάνω από τις ιδεολογικές μας τοποθετήσεις και πολιτικές προτιμήσεις και από την όποια θέση μας κατά τον εμφύλιο, τιμάμε όλοι μαζί ενωμένοι τους ηρωισμούς και τις θυσίες του πολέμου, που πάνω τους στηρίζεται η εθνική μας αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση και ομοψυχία. Αυτό είναι ένα κατόρθωμα που χρειάστηκε να περάσει πάνω από μισός αιώνας για να συντελεστεί.

Και ξαφνικά ύστερα από 60 ακριβώς χρόνια και με αφορμή μια εκδήλωση δηλωτική της εθνικής μας ενότητας και του σεβασμού μας στην ιστορική μνήμη, είδαμε να προβάλλεται με απίστευτη άνεση μια εκδοχή, η οποία εκ των πραγμάτων - και όχι, όπως πιστεύουμε, εκ προθέσεως - τείνει στην αναβίωση της διχαστικής νοοτροπίας και των αποκρουστικών μεθοδεύσεων του εμφύλιου. Ξαναείδαμε δηλαδή ν' αρχίζει η εφαρμογή της μεθόδου της "ενοχοποίησης" του φορέα αντίθετης άποψης, μιας μεθόδου για την οποία όλοι όσοι ζήσαμε τον εμφύλιο από οποιαδήποτε πλευρά έχουμε πικρότατες εμπειρίες.

Μαζί με τις παραπάνω σκέψεις, πρέπει να παρατηρηθεί και το γεγονός ότι το δημοσίευμα του "Ιού" το χαρακτηρίζει και μια τουλάχιστον άστοχη σιωπή.

Συγκεκριμένα στο πλαίσιο των φετινών εκδηλώσεων για την επέτειο της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους γερμανούς στις 12 Οκτωβρίου έγιναν μαζί με τα αποκαλυπτήρια της αναμνηστικής στήλης για τον Κ. Κουκίδη στους πρόποδες της Ακρόπολης και μιας άλλης στήλης στο χώρο που ήταν άλλοτε οι φυλακές Αβέρωφ, αφιερωμένης στη μνήμη των πατριωτών και δημοκρατών που φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και κατά την κατοχή και εκτελέστηκαν στις φυλακές αυτές. Για το γεγονός αυτό δεν βρέθηκε δυστυχώς στο δισέλιδο δημοσίευμα του "Ιού" ούτε ο ελάχιστος χώρος για μια έστω απλή μνεία του.

Με όλα αυτά οδυνηρότερο πλήγμα δεν μπορούσε σήμερα πια να δεχθεί το συμφιλιωτικό πνεύμα που επικρατεί επιτέλους στη γενιά του Πολέμου και της Αντίστασης. Μια απερίφραστη δε έκφραση της διαδικασίας "ενοχοποίησης" που φαίνεται ν' αρχίζει έστω άθελα να διαμορφώνεται συνιστά και η εξής παρατήρηση που διατυπώνεται στο δημοσίευμα του "Ιού". "Αν οι λόγοι που ώθησαν την ακροδεξιά να ανασύρει από τη λήθη την ιστορία του στρατιώτη Κουκίδη είναι προφανείς, τα κίνητρα του τμήματος της αριστεράς και της κεντροαριστεράς που πλαισίωσε δραστήρια την τελική φάση του εγχειρήματος αποκατάστασης του ήρωα - φαντάσματος παραμένουν αδιευκρίνιστα".

Έτσι λοιπόν ο αυτονόητος πατριωτισμός και η απλούστατη προσπάθεια ενίσχυσης στους τωρινούς δύσκολους καιρούς της εθνικής μας αυτοπεποίθησης συνιστούν "αδιευκρίνιστα κίνητρα". Είναι πραγματικά θλιβερό ότι μερικές φορές τα αυτονόητα μοιάζει να είναι ακατανόητα.

Για την Κίνηση "Ενωμένη Εθνική Αντίσταση"

Ο Πρόεδρος Γ.-Α. Μαγκάκης

Ο Γενικός Γραμματέας Πέτρος Ανταίος

Η απάντηση του "Ιού"

Η διαμαρτυρία αυτή των εκπροσώπων της Κίνησης επιβεβαιώνει άθελά της όσα υποστηρίζαμε την Κυριακή 22 Οκτωβρίου στη στήλη του "Ιού". Οι ίδιοι που σήμερα δηλώνουν εγγράφως και ενυπογράφως ότι "το γεγονός είναι αξιόπιστα τεκμηριωμένο", πριν από λίγες μέρες παραδέχονταν (διά στόματος Αβραμόπουλου) ότι "η ιστορική έρευνα δεν απέδωσε επιστημονική απόδειξη για την ύπαρξή του". Να, λοιπόν, που η τιμητική τελετή για τον "Κουκίδη", επισημοποίησε όσα δεν μπόρεσε να αποδείξει η επιστήμη! Αρκούμαστε σε λίγες συμπληρωματικές επισημάνσεις.

1. Όλα όσα επικαλούνται οι επιστολογράφοι μας είναι στοιχεία που έχουν σχολιαστεί εκτενώς και έχουν ανατραπεί στο δημοσίευμά μας. Αποδείξαμε ότι η "τεκμηρίωση" προέρχεται από κείμενα πολεμικής προπαγάνδας, στα οποία βρίθουν οι υπερβολές και οι μύθοι (Ντέιλι Μέιλ, Χάμοντ). Δεν θα επανέλθουμε. Ας κρίνει ο αναγνώστης. Πάντως όλα αυτά απλώς επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι υπήρξε η φήμη αυτή από την πρώτη στιγμή. Και αυτό το εξηγούμε αναλυτικά στο κείμενό μας. Είναι όμως άλλο πράγμα ο μύθος και ο θρύλος που ήταν απαραίτητος στις συνθήκες της εθνικής ήττας και άλλο πράγμα η ιστορική αλήθεια.

2. Νιώθουμε απλώς τον πειρασμό να αντιγράψουμε το ακριβές απόσπασμα από το ημερολόγιο του Χρύσανθου: "Κατά τινα πληροφορίαν ο Έλλην φρουρός της ελληνικής σημαίας επί της Ακροπόλεως μη θελήσας να παραστεί μάρτυς του θλιβερού θεάματος της αναρτήσεως της εχθρικής σημαίας ώρμησεν εκ της Ακροπόλεως και εκρημνίσθη φονευθείς". Ο τότε Αρχιεπίσκοπος μας πληροφορεί, δηλαδή, ότι υπήρξε κι αυτός κοινωνός της φήμης. Του τη μετέφερε, μάλιστα "ο νεαρός Λέανδρος, βοηθός του υπαλλήλου μου Κ. Πολυζώνη".

3. Οι επιστολογράφοι μας απαντούν ότι τα αρχεία του στρατού μπορεί να έχουν καταστραφεί. Αυτό δεν το δέχεται η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Και ο τότε υπεύθυνος αξιωματικός της ανακτορικής φρουράς διαψεύδει την ύπαρξη εύζωνα Κουκίδη. Αλλά υπάρχουν και τα αρχεία του Δήμου, το ληξιαρχείο, κ.λπ. Τίποτα και εκεί. Και πώς άραγε εξαφανίστηκαν από προσώπου γης όλοι οι συγγενείς, οι γνωστοί, οι φίλοι αυτού του προσώπου;

4. Η καμπάνια στελεχών της ακροδεξιάς για την "αποκατάσταση του Κουκίδη" είναι δεδομένη και την αναλύσαμε διεξοδικά. Όμως από τη στιγμή που ο "Κουκίδης" υιοθετήθηκε από την επίσημη πολιτεία, άρχισαν να ξεφυτρώνουν κάθε λογής "γνωστοί" του Κουκίδη, "φίλοι" του, ακόμα και αυτόπτες μάρτυρες της πτώσης, μέχρι και φωτογραφία του. Βέβαια κανείς δεν συμφωνεί με τον άλλο, αλλά αυτό δεν φαίνεται να ενοχλεί τους επιστολογράφους μας.

5. Αυτή η "πάση θυσία" υιοθέτηση του μύθου Κουκίδη παρασύρει και τους πιο καταξιωμένους επιστήμονες να κάνουν χρήση πρόχειρων στοιχείων, μόνο και μόνο για να ενισχύσουν την άποψή τους. Ο ίδιος, π.χ., ο κ. Μαγκάκης στην εκπομπή της ΕΤ-1 (26/4/2000) επικαλέστηκε ως ατράνταχτο πειστήριο την τελευταία εκπομπή του ραδιοφωνικού σταθμού της Αθήνας. Σήμερα παραδέχεται (σε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί μας) ότι πρόκειται για αδιασταύρωτη πληροφορία!

6. Μας κατηγορούν, τέλος, οι επιστολογράφοι μας ότι αποσιωπούμε το γεγονός ότι την ίδια μέρα τίμησαν και τους πατριώτες που μαρτύρησαν στις φυλακές Αβέρωφ κατά την κατοχή. Αλλά δεν καταλαβαίνουν ότι τιμώντας εξίσου έναν μύθο με πραγματικά πρόσωπα, το μόνο που κάνουν είναι να μειώνουν την πράξη των αληθινών αγωνιστών;

Πιστεύουμε ότι η εθνική μας ενότητα και το συμφιλιωτικό πνεύμα μπορεί να εκφραστεί με εκδηλώσεις τιμής στους πολλούς και πραγματικούς ήρωες της αντίστασης. Δεν έχουμε ανάγκη να καταφεύγουμε σε ήρωες-φαντάσματα.

(Ελευθεροτυπία, 4/11/2000)