Το ΣτΕ σταμάτησε το σχέδιο του χρυσωρυχείου και τώρα καταπιάνεται με άλλες επικίνδυνες εξορύξεις της TVX




Ο τρόμος κάτω από την πόλη

"Νέο πρόβλημα μεταλλείων στη Στρατονίκη Χαλκιδικής"
    («ΠΟΝΤΙΚΙ», 21/2/2002)

 
ΤΑ FAX ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΝΑΔΑ μέχρι τα ελληνικά υπουργεία πήραν φωτιά αυτή τη βδομάδα: "Διαβιβάζουμε τηλ/μα του Γραφείου Τύπου Οτάβας αναφερόμενο σε ανακοίνωση της TVX μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για ακύρωση των αδειών για το έργο της Ολυμπιάδας στην περιοχή Χαλκιδικής", σημειώνει στις 4/3 ο αρμόδιος του υπουργείου Τύπου. Τα πράγματα είναι σοβαρά. Οπως υπογραμμίζεται και στα υπηρεσιακά έγγραφα, η απογοήτευση του Sean Harvey, διευθύνοντος συμβούλου της πολυεθνικής εταιρείας, για τα "χαμένα" 250 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ της επένδυσης, αποτελεί ουσιαστική απειλή για την ελληνική κυβέρνηση.

Μετά τις αλλεπάλληλες ανοησίες και αυθαιρεσίες της διοίκησης υπέρ των συμφερόντων της TVX, έρχεται η ώρα του λογαριασμού. Πέρα από το ζήτημα της πολιτικής (αλλά και της νομικής) ευθύνης όσων έσπρωχναν τα τελευταία χρόνια τα καταστροφικά για την περιοχή σχέδια της TVX (εν ονόματι δήθεν της οικονομικής ανάπτυξης), υπάρχει και ένα άλλο σοβαρό θέμα. Το ελληνικό Δημόσιο, ήδη, επιδιώκει ένα συμβιβασμό με το παράρτημα της πολυεθνικής, την TVX Hellas, ώστε να αποφύγει την πληρωμή των υπέρογκων αποζημιώσεων, που ανά πάσα στιγμή μπορεί να απαιτήσει η εταιρεία. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση (και οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους) οφείλουν να επιταχύνουν πάση θυσία τα υπόλοιπα εξορυκτικά σχέδια της TVX στη ΒΑ Χαλκιδική, και όποιον πάρει ο Χάρος.

Νέα προσφυγή 

Πριν από λίγες μέρες ο Δήμος Σταγείρων Ακάνθου Χαλκιδικής και κάτοικοι της Στρατονίκης προσέφυγαν και πάλι στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Αυτή τη φορά ζητούν να ελεγχθεί η νομιμότητα της απόφασης του υπουργείου Ανάπτυξης (της 15ης Φεβρουαρίου 2002) με την οποία εγκρίνεται η συνέχιση και προώθηση της εξόρυξης κάτω από τον οικισμό της Στρατονίκης. Αν είναι δυνατόν! Τα φουρνέλα της TVX σκάνε κάτω από τα πόδια των ανθρώπων, η γη τρέμει, οι ρωγμές στα σπίτια πληθαίνουν, οι καθιζήσεις έρχονται, η ...ανάπτυξη όμως πρέπει να προχωρήσει. "Ο τρόπος με τον οποίο μεθοδεύτηκε αυτή η απόφαση δεν τιμά την ελληνική διοίκηση. Η κυβέρνηση επιβεβαίωσε ότι βάζει το κέρδος της συγκεκριμένης εταιρείας πάνω από την προστασία του περιβάλλοντος, των περιουσιών και των ζωών μας. Οχι μόνο δεν πρέπει να συνεχιστεί η εξόρυξη, αλλά πρέπει να επιβληθούν οι νόμιμες κυρώσεις στην εταιρεία και στα αρμόδια όργανα της διοίκησης που με τις ενέργειες και παραλείψεις τους έγιναν συνένοχοι σε διαπιστωμένες παράνομες και επικίνδυνες πράξεις", λέει ο Αποστόλης Λάμπρου, από την Επιτροπή Αγώνα των κατοίκων της Στρατονίκης.

Μια ματιά στην περίφημη έγκριση του υπουργείου Ανάπτυξης (με την υπογραφή του υφυπουργού Αλέξανδρου Καλαφάτη) αρκεί για να δώσουμε δίκιο στους κατοίκους της περιοχής, που υποχρεώνονται να προσφύγουν και πάλι στο ΣτΕ. Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κ. Καλαφάτης εγκρίνει την τεχνική μελέτη της ίδιας της TVX, αλλά "η έγκριση αυτή δεν συνεπάγεται σε καμία περίπτωση τη διαπίστωση από τις υπηρεσίες του υπουργείου της ακρίβειας των τεχνικών στοιχείων και υπολογισμών, που περιέχει η μελέτη, την ευθύνη για την ορθότητα των οποίων έχουν οι μελετητές...". Παρακάτω, η έγκριση υπόσχεται ότι τα στοιχεία της μελέτης "υπόκεινται σε μελλοντικό έλεγχο από την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου και τα λοιπά αρμόδια ελεγκτικά όργανα". Παρ' όλα αυτά την εγκρίνει!

Αλλά υπάρχουν κι άλλα ευτράπελα. Η επίμαχη έγκριση -όπως υποστηρίζεται και στην προσφυγή- θεωρεί ότι η εταιρεία διαθέτει ήδη άδεια για τη συγκεκριμένη εξόρυξη, εννοώντας μια υπουργική απόφαση του Ιουλίου 2001, με την οποία δινόταν παράταση της ισχύος της Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων των Μεταλλευτικών Εγκαταστάσεων Στρατωνίου, που όμως είχε εκπνεύσει από το Δεκέμβριο 2000! Επιπλέον, σύμφωνα με το νόμο, ακόμα και σε περίπτωση εκσυγχρονισμού ή επέκτασης υφισταμένων εξορύξεων (όπως συμβαίνει στην περίπτωσή μας) απαιτείται Προέγκριση Χωροθέτησης και Εγκριση Περιβαλλοντικών Ορων. Συνεπώς, πριν απ' όλα, δηλαδή προτού αρχίσει τα φουρνέλα κάτω από τη Στρατονίκη, η TVX όφειλε να έχει λάβει αυτές τις εγκρίσεις -στην περίπτωση που το ελληνικό κράτος σεβόταν τους νόμους του.

Τα επιστημονικά άλλοθι

Η ανακοίνωση του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, της 20/2/02, μας θυμίζει και ορισμένα γεγονότα από το παρελθόν. Μελέτη της RACE Α.Ε., που συντάχθηκε για λογαριασμό της ίδιας της TVX το 1995, δεν κρύβει πως "υπάρχει σημαντικός κίνδυνος ότι οποιαδήποτε περαιτέρω μεταλλευτική δραστηριότητα σε αυτή την περιοχή μπορεί να οδηγήσει σε πολύ μεγάλη καταστροφή περιουσιών και να θέσει σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές". Τονίζεται, επίσης, ότι είναι άγνωστη η έκταση και η σοβαρότητα των προβλημάτων που έχει προκαλέσει η παλιότερη εξόρυξη στην περιοχή και ότι για να εκτιμηθεί η κατάσταση των εδαφών απαιτούνται πολύπλοκες και χρονοβόρες έρευνες. Ερευνες που προφανώς ποτέ δεν έγιναν. 

Ενισχυτικό επιχείρημα για την κυβερνητική απόφαση να προχωρήσει όπως όπως η εξόρυξη -χωρίς νέα Χωροθέτηση και Μελέτη Περιβαλλοντικών Ορων-ήταν η ανάθεση σε ομάδα εργασίας καθηγητών του ΕΜΠ μέρους της ευθύνης. Οι καθηγητές αξιολόγησαν την τεχνική μελέτη της εταιρείας από τα χαρτιά που πήραν από την ίδια την εταιρεία. Σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι η ομάδα τους "δεν συνέλεξε πρωτογενώς δεδομένα, αλλά στηρίχθηκε αποκλειστικά στα στοιχεία που παραχωρήθηκαν από την TVX". Ο Νίκος Σιδέρης, κάτοικος Στρατονίκης, μας λέει: "Ολα δείχνουν ότι ο ρόλος αυτής αυτής της επιτροπής του ΕΜΠ ήταν να δώσει επιστημονικό άλλοθι για τη συνέχιση της δραστηριότητας. Ενώ, υποτίθεται πως, οι καθηγητές ερευνούσαν αν υπάρχει κίνδυνος για τον οικισμό, η εταιρεία δεν σταμάτησε ούτε μια μέρα την εξόρυξη". 

Το πόρισμα όμως της Ομάδας Εργασίας περιέγραφε τις έντονα αρνητικές επιπτώσεις της εξόρυξης (τις καθιζήσεις, την πτώση του υδροφόρου ορίζοντα, την όξινη απορροή) και ζητούσε να πραγματοποιηθούν επιπλέον εξειδικευμένες μελέτες για να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις, άμεσες και μελλοντικές. Αξιοσημείωτη ήταν η πρόταση των καθηγητών για την ανάπτυξη προγράμματος ασφάλισης των κατοικιών και των κτισμάτων της περιοχής, μέτρο που, όπως κρίνουν, "θα βοηθούσε ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της αίσθησης κινδύνου των κατοίκων". Μόνο τη συγκεκριμένη ασφαλιστική εταιρεία δεν πρότειναν.

Η... ευαισθησία του Ακη

Οι αντιδράσεις των κατοίκων είχαν υποχρεώσει τον υπουργό Ανάπτυξης Ακη Τσοχατζόπουλο να επισκεφθεί τη Χαλκιδική. Στις 4/2 πράγματι ο υπουργός, μπροστά σε μια εντυπωσιακή σε όγκο και παλμό διαδήλωση, έπρεπε να τους υποσχεθεί ότι "δεν θα πάρει καμία απόφαση χωρίς την κοινωνική συνεργασία". Δύο μέρες μετά η "συνεργασία" πήγε περίπατο.

Εγγραφο του ΥΠΕΧΩΔΕ (6 Φεβρουαρίου), ξεπερνά διά μαγείας και το τελευταίο εμπόδιο. Το υπουργείο αποφασίζει ότι "από την επέκταση της υπόγειας μεταλλευτικής δραστηριότητας της TVX Hellas δεν επέρχονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και, κατά συνέπεια, εξακολουθούν να ισχύουν οι όροι της Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων Μεταλλευτικών Εγκαταστάσεων Στρατωνίου και της παράτασής της". Δυστυχώς για το ΥΠΕΧΩΔΕ καμία από τις δύο δεν ισχύει, όπως είπαμε και στην αρχή. Ούτε η Εγκριση, ούτε προφανώς και η παράτασή της. Η Εγκριση Περιβαλλοντικών Ορων του Στρατωνίου δεν ίσχυσε ποτέ. Η TVX, τότε, θεωρώντας ότι "ασφυκτιά" από τους "αυστηρούς" όρους προστασίας του περιβάλλοντος που της είχαν επιβληθεί, είχε προσφύγει στο ΣτΕ ζητώντας τη μερική ακύρωση της Εγκρισης εκείνης. Και όταν, τον Ιούνιο 2001, έφτασε η ώρα της συζήτησης στο ΣτΕ, η προσφυγή της εταιρείας απορρίφθηκε, επειδή "η περίοδος ισχύος της συγκεκριμένης διοικητικής πράξης είχε λήξει".

Δεν χρειάζεται να διαθέτει κανείς εξαιρετικές νομικές γνώσεις ή να γνωρίζει τα πάντα για τις μεταλλευτικές βιομηχανίες: Οι αποφάσεις των υπουργείων και οι κατά καιρούς γνωμοδοτήσεις, πάνω στις οποίες βασίζεται η "αναπτυξιακή" πορεία της TVX, μπάζουν απ' όλες τις πλευρές. 

Οι κάτοικοι της περιοχής, όπως μας λέει ο Τόλης Παπαγεωργίου, ετοιμάζονται να καταθέσουν μαζικά αιτήσεις αποζημιώσεων από την εταιρεία και το Δημόσιο και δηλώνουν αποφασισμένοι να φτάσουν μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ο κ. Παπαγεωργίου, πολιτικός μηχανικός και μέλος του Παρατηρητηρίου Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων, συνοψίζει την κατάσταση στη Στρατονίκη: "Οι συνεχείς μικροδονήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα οδηγούν στην αποσάθρωση των υλικών τοιχοποιίας και έτσι εμφανίζονται ρωγμές, σαν αυτές που ήδη έχει η πλειονότητα των σπιτιών, η εκκλησία και το σχολείο. Αν προσθέσετε σ' αυτά το ότι τα πετρώματα είναι ήδη ρηγματωμένα σε σημαντικό βαθμό, λόγω της σεισμογένειας της περιοχής, θα καταλάβετε γιατί ανησυχούν οι κάτοικοι. Το πρόβλημα είναι ότι όλα τα στοιχεία της μελέτης των καθηγητών του ΕΜΠ προέρχονται από την TVX, το υπουργείο εγκρίνει την εξόρυξη βασιζόμενο στις διαβεβαιώσεις της TVX και τελικά η ασφάλεια του χωριού επαφίεται στην TVX".

Περισσότερα για την ιστορία της TVX στη Χαλκιδική, δείτε

στον "Ιό της Κυριακής", 24/6/2001

(http://www.iospress.gr/ios2001/ios20010624a.htm)

και στο Ελληνικό Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

(http://antigoldgreece.tripod.com)

(Ελευθεροτυπία, 9/3/2002)