Ο Ζιλ Περό περιγράφει στον "Ιό" τις εντυπώσεις του από τη δίκη της 17Ν


Οσα δεν είπα στη δίκη
 

 
"Δεν αλλάζω ούτε γραμμή στο άρθρο μου"
            (Ζιλ Περό, κατάθεση στον Κορυδαλλό, 25/6/03) 


ΟΛΟΙ ΤΟΝ ΠΕΡΙΜΕΝΑΝ για να δουν από κοντά τον άνθρωπο που με το άρθρο του στη "Μοντ Ντιπλοματίκ" ("Η εκδίκηση των Ελλήνων δικαστών", "Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία", 11/5/03) στηλίτευσε την ανακριτική διαδικασία και την έκτακτη νομοθεσία που θεσπίστηκε ειδικά για την αντιμετώπιση της 17Ν. Ο γνωστός Γάλλος ερευνητής, δημοσιογράφος και συγγραφέας Ζιλ Περό κατέθεσε την Τετάρτη στη δίκη της 17Ν για να υπερασπιστεί ττον Θεολόγο Ψαραδέλλη αλλά και για να ανταποκριθεί στην πρόκληση του κ. Μαργαρίτη. "Ας έρθουν εδώ να μας τα πουν, αν έχουν το θάρρος", είχε πετάξει το γάντι ο πρόεδρος (βλ. "Ο Ζιλ Περό στον Κορυδαλλό", Ιός, 17/5/03). 

Ενα παράξενο δικαστήριο

"Ενιωσα βαθιά έκπληξη με την εικόνα του 'καλοκάγαθου' δικαστηρίου που κυριαρχεί στον Κορυδαλλό", μας λέει ο κ. Περό. "Δεν υπήρχε τίποτα το τρομακτικό, όπως συμβαίνει σε παρόμοιες δίκες στη Γαλλία και την Ιταλία. Η απουσία 'κλουβιού', οι σχέσεις της έδρας με τους μάρτυρες, τους κατηγορουμένους, η στάση των αστυνομικών, όλα είναι εντελώς διαφορετικά από όσα έχω ζήσει αλλού. Δεν υπάρχει αυτό το αποπνικτικό αίσθημα. Ομως αυτό δεν αλλάζει τίποτα στην ουσία της υπόθεσης".

"Δεν διστάζω να πω ότι αυτό το δυστυχές δικαστήριο έχει κληρονομήσει έναν αδύναμο, αντιφατικό και κακοφτιαγμένο φάκελο για την υπόθεση. Οφείλει να βρει διέξοδο σ' αυτή τη ζούγκλα κι αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η αστυνομική έρευνα και η προανάκριση υπήρξαν ελλιπείς και γεμάτες αντιφάσεις. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί μια υπόθεση παρόμοιας σημασίας που εκτείνεται σε τρεις δεκαετίες και που αφορά δεκάδες κατηγορουμένους και εκατοντάδες μάρτυρες δεν θα ήταν δυνατόν να 'κλείσει' μέσα σε έξι μήνες. Αυτό είναι αδύνατον". 

Δικαστικός Μεσαίωνας

"Η μέθοδος εξέτασης των μαρτύρων προέρχεται από το δικαστικό Μεσαίωνα. Δεν μπόρεσα να μιλήσω γι' αυτό το θέμα σήμερα το πρωί, αλλά το θεωρώ πολύ σημαντικό".

Ο κ. Περό έχει κάνει τον πρόλογο σε μια εργασία τεσσάρων πανεπιστημιακών της Γκρενόμπλ, πάνω στην ανθρώπινη μαρτυρία και ειδικά στην ανακριτική μαρτυρία ("Temoignage sous influence"). "Ο τρόπος εξέτασης των μαρτύρων από το δικαστήριο του Κορυδαλλού βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με όσα έχουμε μάθει εδώ και πενήντα χρόνια. Διαθέτουμε έναν τεράστιο όγκο ερευνών και εμπειρίας πάνω στην ανθρώπινη μαρτυρία, και το δικαστήριο δεν τα παίρνει καν υπόψη του. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος ρωτάει τους μάρτυρες σε τι ποσοστό αναγνωρίζουν κάποιον κατηγορούμενο ως δράστη. 10%, 30%, 50%. Είναι παραλογισμός. Ολη η εμπειρία μας έχει αποδείξει ότι δεν υπάρχει καμιά σχέση μεταξύ της ακρίβειας ή της ανακρίβειας μιας μαρτυρίας και του βαθμού βεβαιότητας που έχει ο ίδιος ο μάρτυρας. Υπάρχουν ακόμα και συγκεκριμένα πειράματα που έχουν γίνει δεκάδες φορές για να αποδειχθεί αυτή η θέση. Ενα από τα πειράματα αυτά πραγματοποιείται σε μια πανεπιστημιακή αίθουσα, την ώρα που παραδίδει μάθημα ο καθηγητής σε 30 φοιτητές. Ενα άτομο μπαίνει στην αίθουσα, βαδίζει προς τον καθηγητή, τον χτυπάει, αναποδογυρίζει τα τραπέζια και στο τέλος τον συλλαμβάνει η ασφάλεια. Το άτομο αυτό είναι ηθοποιός που έχει πληρωθεί να παίξει αυτόν το ρόλο. Ο καθηγητής είναι ενήμερος, οι φοιτητές όχι. Στη συνέχεια ζητείται από τους φοιτητές να αναγνωρίσουν τον εισβολέα μεταξύ κάποιων υπόπτων. Το αποτέλεσμα είναι ότι κάποιοι φοιτητές δίνουν ακριβή μαρτυρία, κάποιοι άλλοι δίνουν εντελώς φανταστική μαρτυρία, διότι είχαν υποστεί σοκ από τη σκηνή. Καλούνται στο τέλος οι φοιτητές να αναφέρουν το βαθμό βεβαιότητάς τους σε ποσοστά. Ε, λοιπόν, η εμπειρία δείχνει πάντοτε ότι δεν είναι οι μάρτυρες που δίνουν ακριβή μαρτυρία εκείνοι που την αξιολογούν ως πιο σίγουρη. Αντιθέτως, πολλοί που δίνουν εντελώς λανθασμένη μαρτυρία, δηλώνουν σίγουροι για την ορθότητα της κατάθεσής τους!

Οταν λοιπόν ο πρόεδρος ζητάει ποσοστά βεβαιότητας από τους μάρτυρες, αυτό δεν έχει κανένα νόημα. Βρίσκεται σε κατάφωρη αντίθεση με όλες τις σχετικές μελέτες και έρευνες. Και αισθάνομαι φρίκη, όταν σκέφτομαι ότι η τύχη ορισμένων κατηγορουμένων εξαρτάται από αυτή την εντελώς λανθασμένη διαδικασία. Είναι τρομερό".

"Εχουμε δηλαδή από τη μια μεριά τους υπερεκπαιδευμένους αστυνομικούς, τα υπερσύγχρονα μέσα παρακολούθησης και ανάκρισης και από την άλλη μεθόδους εξέτασης μαρτύρων που είναι ξεπερασμένες εδώ και πενήντα χρόνια. Πρόκειται για έναν ανυπόφορο αναχρονισμό. Νιώθω την ανάγκη να φωνάξω 'δεν έχετε το δικαίωμα να το κάνετε αυτό'. Κανένας πρόεδρος δικαστηρίου στις ΗΠΑ ή στη Γαλλία δεν θα ρωτούσε για ποσοστά αναγνώρισης τους μάρτυρες". 

"Το χειρότερο είναι ότι στην αρχή μιλούσαν για σημαντικές μαρτυρίες και κατά την πρόοδο της δίκης, μόλις διαπίστωσαν τα προβλήματα αξιοπιστίας των μαρτυριών, μόλις κατάλαβαν ότι πολλοί 'βασικοί' μάρτυρες γελοιοποιήθηκαν στο ακροατήριο, άρχισαν να υποβαθμίζουν τις μαρτυρίες. Αυτό εννοούσα όταν έλεγα ότι η υπόθεση είναι κακοστημένη και ο φάκελος της κατηγορίας αντιφατικός και ελλιπής".

"Διαπιστώνουμε σε όλη την έκταση της υπόθεσης έναν πολύ ενοχλητικό αυτοσχεδιασμό. Κι αυτό, για μένα, είναι προσβολή στη μνήμη των θυμάτων της 17Ν".

Ενα τερατώδες μωρό

Ακόμα και για τον υποτιθέμενο αρχηγό δεν υπάρχουν, κατά τον κ. Περό, στοιχεία. "Εκπλήσσει η έλλειψη στοιχείων εις βάρος του Γιωτόπουλου. Για μένα η περίπτωση Γιωτόπουλου παραμένει αίνιγμα. Αν ήταν αρχηγός, πώς είναι δυνατόν να μην έχει αναλάβει την ευθύνη; Αλλά όσα του καταλογίζουν, δηλαδή αποτυπώματα σε βιβλία ή ιδιόγραφα σε κάποιο κείμενο προκήρυξης, είναι απολύτως περιθωριακά στοιχεία. Υποτίθεται ότι ο άνθρωπος αυτός καθοδηγούσε την οργάνωση επί 30 χρόνια. Θα έπρεπε να διαθέτουν πληθώρα σημαντικών στοιχείων και αποδείξεων. Πρόκειται για μια μεγάλη αδυναμία του κατηγορητηρίου και άλλη μια απόδειξη για την προχειρότητα της προδικαστικής έρευνας. Ο Γιωτόπουλος κατά πάσα πιθανότητα θα καταδικαστεί. Ομως η αμφιβολία για την ενοχή του θα παραμείνει".

Η μοναδική εξήγηση για την προχειρότητα της προδικασίας και τον αυτοσχεδιασμό είναι ο περιορισμός του δεκαοκτάμηνου προφυλάκισης που επιτρέπει ο νόμος. Ο κ. Περό παρατηρεί ότι δεν υπήρξε τροποποίηση της σχετικής διάταξης, παρά το γεγονός ότι η νομοθεσία σκλήρυνε με τον τρομονόμο. "Μια δεύτερη ερμηνεία της βιαστικής προδικασίας είναι οι διεθνείς πιέσεις που ασκήθηκαν, ιδίως από τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία, προκειμένου να φτάσουν στο εδώλιο μια ώρα αρχύτερα εκείνοι που θεωρούνται υπεύθυνοι για τις δολοφονίες αξιωματούχων των χωρών τους. Ομως το αποτέλεσμα είναι ότι καταλήξαμε σε μια υπόθεση που είναι πολύ δύσκολο να τη φέρει κανείς σε πέρας. Εκφράζω τη συμπάθειά μου προς το δικαστήριο, που είναι υποχρεωμένο να αναθρέψει και να τα βγάλει πέρα μ' αυτό το τερατώδες μωρό που του έχουν παραδώσει. Δεν είναι καθόλου εύκολο."

Το άρθρο στη «Μοντ Ντιπλοματίκ»

Η συζήτηση φτάνει στις αντιδράσεις που προκάλεσε το άρθρο του στην Ελλάδα και στο ρόλο των μέσων ενημέρωσης.

"Υπάρχει μια αντιτρομοκρατική υστερία, η οποία υποχρεώνει τους πάντες να συμμετέχουν. Οποιος διατυπώνει διαφορετική γνώμη κατηγορείται ως συνένοχος των τρομοκρατών. Είναι παράλογο. Εγώ δεν τρέφω καμιά πολιτική, ιδεολογική ή ανθρώπινη συμπάθεια για τους τρομοκράτες της Action Directe, ή της 17Ν, αλλά δεν αποδέχομαι αυτό το κυνήγι μαγισσών που διενεργείται στα μέσα ενημέρωσης. Πολλές φορές ο Τύπος όχι μόνο παίρνει το ρόλο του αστυνομικού, αλλά κάνει και κάτι επιπλέον. Καλεί τους πολίτες να λιντσάρουν τους υπόπτους. Υπήρξαν τέτοια φαινόμενα στην Ελλάδα, όπως για παράδειγμα κάποια άρθρα που κατηγορούσαν τους δικηγόρους ως συνενόχους. Σ' αυτές τις περιπτώσεις διαπιστώνουμε προδοσία του ρόλου του δημοσιογράφου. Ο δημοσιογράφος δεν πρέπει να είναι το φερέφωνο της Αστυνομίας". 

Το χειρότερο είναι ότι ορισμένες φορές καλούνται οι δημοσιογράφοι να καλύψουν τα κενά της αστυνομικής έρευνας, προσθέτοντας τα δικά τους "στοιχεία". Υπενθυμίζουμε στον κ. Περό ότι εις βάρος ορισμένων κατηγορουμένων (και ιδιαίτερα του Γιωτόπουλου) έχει χρησιμοποιηθεί από τον Τύπο η υποψία ότι μετείχε στο δίκτυο του Ανρί Κουριέλ την περίοδο της δικτατορίας (βλ. Ιός 13/4/03). Ο ίδιος ο Ζιλ Περό έχει συγγράψει μια μεγάλη βιογραφία του Αιγύπτιου κομμουνιστή:

"Αυτό είναι ντροπή. Ο Κουριέλ σιχαινόταν την τρομοκρατία. Βοηθούσε τις αντιδικτατορικές οργανώσεις στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία, καθώς και τα απελευθερωτικά κινήματα, όμως μετά την πτώση των δικτατοριών δεν είχε καμιά σχέση με ένοπλες οργανώσεις. Διαθέτω μια έκθεση της DST (Γαλλική Αντικατασκοπία), που αναφέρει ότι όχι μόνο δεν είχε σχέση ο Κουριέλ με τρομοκρατικές οργανώσεις, αλλά ο ρόλος του ήταν θετικός, διότι πολλοί νέοι που ένιωθαν τον πειρασμό της ένοπλης δράσης στρέφονταν μέσω της οργάνωσης του Κουριέλ στα κινήματα αλληλεγγύης των χωρών του Τρίτου Κόσμου".

Η νέα σύμβαση 

Την ίδια ώρα που συζητάμε με τον κ. Περό, στις ΗΠΑ υπογράφεται η νέα αντιτρομοκρατική σύμβαση Ευρώπης-ΗΠΑ. "Ηδη αυτή η σύμβαση παραβιάζει μια υπεραιωνόβια αρχή του ευρωπαϊκού δικαίου, ότι δηλαδή ένα κράτος δεν εκδίδει τους πολίτες του σε ένα άλλο κράτος. Επιπλέον εμείς δεν έχουμε την ποινή του θανάτου, όπως οι ΗΠΑ. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις επικαλούνται κάποιες ασφαλιστικές δικλίδες. Ομως όταν βλέπουμε τον τρόπο που μεταχειρίζονται οι ΗΠΑ τους κρατούμενους στο Γκουαντανάμο, έχουμε δικαίωμα να αμφιβάλλουμε για την τύχη όσων πέσουν στα χέρια τους". 

Από την Ελλάδα έχει ακουστεί το όνομα του Γιάννη Σερίφη ως πρώτο στη λίστα όσων θα ζητήσουν για έκδοση οι ΗΠΑ. "Αυτό θα είναι πραγματική εκδίκηση. Εναντίον του Σερίφη δεν έχουν κανένα στοιχείο, καμιά μαρτυρία. Το μόνο που υπάρχει είναι η απαλλακτική απόφαση του 1978". 

Ο κ. Περό κλείνει τη συζήτηση με λίγο μαύρο χιούμορ: "Σύμφωνα μ' αυτή τη σύμβαση, έχει δικαίωμα και η ελληνική κυβέρνηση να ζητήσει την έκδοση από τις ΗΠΑ των Αμερικανών αξιωματούχων που προετοίμασαν και στήριξαν το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου για να τους δικάσει στην Ελλάδα". Λέτε να το κάνει;

**Στη συνέντευξη συνεργάστηκε η Αντα Ψαρρά
 

(Ελευθεροτυπία, 28/6/2003)