Αφού χρεοκόπησε η «υπερ-επένδυση» της TVX στη Χαλκιδική, η κυβέρνηση ετοιμάζει το «διάδοχο» σκάνδαλο


Ο εκβιασμός για τον χρυσό
 

"Στην τελική ευθεία η διαδοχή στα μεταλλεία Κασσάνδρας"
        («ΕΘΝΟΣ», 15/7/03) 


ΤΟΝ ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ Ιανουάριο η καναδική εταιρεία Kinross Gold Corporation εξαγόρασε και συγχώνευσε την πολυεθνική TVX Gold (συνεπώς και τη θυγατρική της, TVX Hellas Α.Ε. που κατέχει από το 1996 τα μεταλλεία Κασσάνδρας). Αμέσως σταμάτησε τις εξορύξεις στο Μαντέμ Λάκο επιδεικνύοντας, φαινομενικά, ευαισθησία στα αιτήματα των κατοίκων της Στρατωνίκης, οι οποίοι ζούσαν με το φόβο των καθιζήσεων από τις εκρήξεις κάτω από το χωριό τους -και είχαν δικαιωθεί από το ΣτΕ. Από τότε οι περίπου 500 εργαζόμενοι στην TVX μένουν απλήρωτοι, τα χρέη της εταιρείας προς το Δημόσιο, τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, τις τράπεζες, τους προμηθευτές τρέχουν ασυγκράτητα, και όλοι κλαίγονται για τη μοίρα των μεταλλείων. Οπως φαινόταν λογικό, η εταιρεία κατέθεσε και τη σχετική αίτηση πτώχευσης στις 4/6/2003, ώστε να μη μας μείνει καμιά αμφιβολία ότι «με τις κακώς εννοούμενες περιβαλλοντικές ανησυχίες κάποιων, καταφέραμε να διώξουμε τη μεγαλύτερη επένδυση που θα πραγματοποιούνταν στην Ελλάδα», όπως λέγεται από κυβερνητικά στελέχη και γράφεται κατά κόρον στον Τύπο.

Με αυτό το ρεβανσιστικό πνεύμα, το τελευταίο διάστημα το κύμα συμπάθειας για τους μεταλλωρύχους έχει αρχίσει να αξιοποιείται προσχηματικά τόσο από την ίδια την εταιρεία -και το πανίσχυρο λόμπι των μεταλλευτικών επιχειρήσεων- όσο και από τους κυβερνητικούς παράγοντες, με στόχο μια «διάδοχη λύση». Οι απανωτές και περίπου ταυτόσημες δηλώσεις των επικεφαλής του υπουργείου Οικονομίας (κυρίων Χριστοδουλάκη και Πάχτα), του υπουργού Ανάπτυξης κ. Τσοχατζόπουλου και του προέδρου του ΣΕΒ κ. Κυριακόπουλου, ένα πράγμα μας λένε: Θα συγκροτηθεί ένα νέο, διάδοχο, εταιρικό σχήμα με την έμμεση συμμετοχή του Δημοσίου (και κάποιου είδους ελαφρά επενδυτική συνεισφορά της πτωχεύσασας εταιρείας!), αρκεί να πραγματοποιηθεί το συντομότερο η καταστροφική για τη μείζονα περιοχή (και τον Στρυμωνικό) εκμετάλλευση του χρυσού -η οποία έχει, ως γνωστόν, ματαιωθεί και αυτή από το ΣτΕ, το 2001.

Εκείνο που τους καίει ασφαλώς δεν είναι η διατήρηση των θέσεων εργασίας και τα ένσημα των εργατών. Τους είδαμε πώς αντιμετωπίζουν τα ανάλογα «κανόνια» άλλων βιομηχανιών. Αν ήθελαν να υποστηρίξουν τους μεταλλωρύχους, θα μπορούσαν, αφού πρώτα τους πληρώσουν όσα τους χρωστάει η TVX, να βγάλουν αύριο στη σύνταξη (πλήρη σύνταξη) τους μεγαλύτερους σε ηλικία και να επιδοτήσουν με όλους τους δυνατούς τρόπους την άμεση απασχόληση των υπολοίπων σε άλλες δραστηριότητες στην περιοχή ή όπου αλλού οι ίδιοι οι εργάτες επιθυμούν.

Εκείνο συνεπώς που κυρίως επιδιώκεται, πέρα από τη συνέχιση των κλασικών και ρυπογόνων ούτως ή άλλως εκμεταλλεύσεων της Στρατωνίκης (αργύρου, μολύβδου και ψευδαργύρου), είναι η πάση θυσία εγκατάσταση της βιομηχανίας χρυσού με τις συναπαγόμενες σοβαρότερες και μονιμότερες πληγές για τη μαγευτική περιοχή της Ολυμπιάδας και των «Σκουριών».

Το πάθος ωστόσο της κυβέρνησης να επαναφέρει την υπόθεση του χρυσού δεν προκύπτει από κάποια δογματική «αναπτυξιακή λογική» αυτού του είδους ή έστω από την οικονομική απόδοση που θα έχει για το δημόσιο ταμείο καθεαυτή η παραγωγή χρυσού. Εχουμε άλλωστε αποδείξει σε παλαιότερο δημοσίευμά μας ότι ούτε δεκάρα τσακιστή δεν θα αφήσει στην ελληνική οικονομία αυτή η υπόθεση. Μόνο καταστροφές και εκατοντάδες χιλιάδες τόνους κυανίου και άλλων τοξικών αποβλήτων θα μας μείνουν. Οι όποιες ποσότητες καθαρού χρυσού παραχθούν θα φύγουν αφορολόγητες για τις ραφινερίες του εξωτερικού και μετά θα πωληθούν στη διεθνή αγορά, με τρόπο που να ευνοείται και το χρηματιστηριακό παιχνίδι των μεγαλομετόχων της TVX (Kinross κ.λπ).

Η απειλή των αποζημιώσεων

Είναι γνωστό ότι η σύμβαση παραχώρησης (αντί 11 δισ. δρχ., με δόσεις!) μεταλλευτικών δικαιωμάτων (και πολλών άλλων εγκαταστάσεων, οικημάτων, μηχανημάτων κ.λπ.) σε έκταση 314.000 στρεμμάτων δάσους της Χαλκιδικής, στην TVX Hellas Α.Ε. (Εφ. Κυβερνήσεως τ.192, 21/8/1996), μεταξύ των άλλων, περιέχει: 

1. Ρητή διάταξη για το δικαίωμα εξόρυξης (και επεξεργασίας) χρυσού σε οποιοδήποτε σημείο της παραχωρηθείσας έκτασης.

2. Ρητή δέσμευση (εγγύηση) του ελληνικού κράτους ότι θα χορηγήσει τις απαιτούμενες από τους νόμους και τις ευρωπαϊκές οδηγίες, εγκρίσεις και άδειες. Δηλαδή, πριν καν δει το Δημόσιο τις μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανίας χρυσού, είχε δεσμευτεί ότι θα τις εγκρίνει! 

Αυτό σημαίνει ότι η TVX (και πλέον η Kinross) μπορούν να πιέζουν με νομική άνεση το ελληνικό δημόσιο: Αν η ελληνική κυβέρνηση δεν δώσει τις απαιτούμενες εγκρίσεις, αν δηλαδή δεν αποσπάσει για λογαριασμό τής πολυεθνικής τις «θετικές» αποφάσεις του ΣτΕ, τότε η TVX θα απαιτήσει αποζημιώσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων ή κάποια άλλη παραχώρηση-αντάλλαγμα.

Αυτό δεν είναι δική μας πληροφορία, ούτε εκτίμηση. Είναι γραμμένο λ.χ σε ένα ρεπορτάζ του «Εθνους», ήδη από τις 20/3/2002. Προσέξτε πώς γίνονται αυτού του είδους τα ντηλ: «Στο υπουργείο Ανάπτυξης πραγματοποιήθηκε η πρώτη από μια σειρά προγραμματισμένων συναντήσεων του υπουργού Ακη Τσοχατζόπουλου με τα στελέχη της εταιρείας TVX, μετά την ανακοίνωση της απόφασης του ΣτΕ για την ακύρωση της επένδυσης του μεταλλείου χρυσού στην Ολυμπιάδα. Στη συνάντηση μετείχε ο πρόεδρος της μητρικής εταιρείας TVX Gold, Τ. Χάρβεϊ, αλλά και ο Αμερικανός πρέσβης Τ. Μίλερ. Υπογραμμίζεται πως η εταιρεία προτίθεται να διεκδικήσει αποζημιώσεις για τις επενδύσεις 250 εκατομμυρίων δολαρίων που έχει κάνει στην περιοχή, βάσει σύμβασης που έχει υπογράψει με το ελληνικό δημόσιο».

Θα ήταν αφελές να πιστεύει κανείς ότι η προς πτώχευση TVX (και η Kinross που την αγόρασε για να την πτωχεύσει) έχουν σήμερα παραιτηθεί των... δικαιωμάτων τους. Αλλωστε η «πτώχευση για λόγους ανωτέρας βίας», όπως ακριβώς διατυπώνεται από την εταιρεία, δένει νομικά τη στρατηγική διεκδίκησης αποζημιώσεων και συνεπώς τη φέρνει σε πλεονεκτική θέση επαναδιαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση. 

Εδώ επομένως βρίσκεται η ουσία του παρατεταμένου σκανδάλου με τη δήθεν «αναπτυξιακή επένδυση» στην ΒΑ Χαλκιδική. Από το 1995 τα αλλεπάλληλα «λάθη» της κυβέρνησης (για τα οποία κανείς δεν πλήρωσε ποτέ) την έχουν παγιδέψει σε τέτοιο βαθμό, που σήμερα καλείται έμμεσα (και ανομολόγητα) να «ξανα-αγοράσει» τα μεταλλεία, από τη μελλοντική λειτουργία των οποίων θα αποκομίζει κέρδη σχεδόν αποκλειστικά η TVX, εφόσον σ' αυτήν θα παραχωρηθεί και το μάνατζμεντ. Πρόκειται περί ενός παραλογισμού που όσο κι αν οι συναρμόδιοι υπουργοί προσπαθούν να τον κρύψουν πίσω από την υποκριτική τους αγωνία για τους απλήρωτους και άνεργους μεταλλωρύχους, θα έρθει αργά ή γρήγορα στην επιφάνεια.

Η νίκη της TVX

Η λεόντεια σύμβαση παραχώρησης της ΒΑ Χαλκιδικής στα χρυσοφόρα σχέδια της TVX υποτίθεται ότι θα απέφερε στο ελληνικό δημόσιο 11 δισ. δρχ. Επίσης υποτίθεται ότι από το 1996 η εταιρεία θα επένδυε περίπου 150 δισ. δρχ. για τη λειτουργία των εκμεταλλεύσεων, τον εκσυγχρονισμό τους και την περιβαλλοντική προστασία της περιοχής. Τίποτε απ' αυτά δεν ολοκληρώθηκε, πάντοτε με πρόσχημα την «καθυστέρηση» της άδειας για το χρυσωρυχείο. Η εταιρεία σήμερα -και αφού έβαλε σε μια επτάχρονη περιπέτεια την περιοχή και έθεσε σε δοκιμασία τους θεσμούς με ανυπολόγιστες ζημιές- απειλεί, αν δεν περάσει ντε και καλά το δικό της, ότι θα εγκαταλείψει και το εργοστάσιο επεξεργασίας των όξινων υδάτων, ώστε να μολύνει τον υδροφόρο ορίζοντα των γύρω χωριών και τη θάλασσα με αρσενικό και άλλα τοξικά, γράφοντας στα παλιά της τα παπούτσια τη συμβατική της υποχρέωση. Διότι η TVX είναι υποχρεωμένη από το νόμο και μετά το τέλος της εκμετάλλευσης για μια δεκαετία να φροντίζει τα απόβλητά της. Ακούσατε κανέναν επίσημο από τους όψιμους υπερασπιστές των μεταλλωρύχων και των οικογενειών τους να υποχρεώνει την εταιρεία να σεβαστεί αυτή της την υποχρέωση; 

Το πολυθρύλητο διάδοχο εταιρικό σχήμα που αναζητά εναγωνίως το αρμόδιο επιτελείο της κυβέρνησης δεν είναι τίποτα λιγότερο ή περισσότερο από μια φόρμουλα ικανοποίησης της TVX. Η προσθήκη στην κεφαλαιακή σύνθεση του διαδόχου σχήματος της ΛΑΡΚΟ ή άλλων φορέων του Δημοσίου σημαίνει δύο πράγματα, που μας τα κρύβουν συστηματικά:

1) Η κυβέρνηση «αποζημιώνει» έμμεσα την πολυεθνική, χρηματοδοτώντας την παραμονή της στη Χαλκιδική (με τις όποιες συνέπειες για το περιβάλλον). Με λίγα λόγια «ξανα-αγοράζει» τα μεταλλεία που ιδωτικοποίησε με φανφάρες το 1996 αντί πινακίου φακής, δίχως κανένα δικαίωμα νομής ή κατοχής. Αυτά τα δικαιώματα έχουν ήδη, όπως είπαμε, παραχωρηθεί στην TVX με τον σχετικό ειδικό νόμο.

2) Με τη δήθεν αποφασιστική συμμετοχή του Δημοσίου, ως εγγύηση διαφάνειας, στο «διάδοχο» εταιρικό σχήμα, η κυβέρνηση επιχειρεί να κερδίσει τη συναίνεση της κοινής γνώμης και της τοπικής κοινωνίας, να πνίξει τις φωνές των κατοίκων, των επιστημόνων και των οικολογικών οργανώσεων, έτσι ώστε να «αποσπάσει» από το ΣτΕ τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις για να δηλητηριαστεί και να απαξιωθεί περαιτέρω η πιο φτωχή περιοχή της Χαλκιδικής.

Κι όλα αυτά τα κάνει ο ΣΕΒ με τους κυρίους Τσοχατζόπουλο, Πάχτα και Χριστοδουλάκη, γιατί υποτίθεται ότι νοιάζονται για τις 500 θέσεις εργασίας, σε μια περιοχή -σ' αυτά τα 314.000 στρέμματα- που αποδεδειγμένα και παρά την «αναπτυξιακή παραδοσιακή εξορυκτική βιομηχανία», οι κάτοικοι εξακολουθούν να διαθέτουν το 1/3 του μέσου εισοδήματος των υπολοίπων κατοίκων της μη «ανεπτυγμένης» βιομηχανικά Χαλκιδικής.

Περισσότερα για την TVX στην Ελλάδα:

-«Οταν ο χρυσός δεν λάμπει», Ιός, 24/6/2001 

-«Η τρέλα με τον χρυσό», Ιός, 22/7/2001 

-«Ο τρόμος κάτω απ' την πόλη», Ιός, 9/3/2002 

-«Οι λογαριασμοί της TVX», Ιός, 26/10/2002 

-και το σχετικό μυθιστόρημα του Δημ. Γερμίδη «Μια ανθοδέσμη για τον Μίδα» 
(Εκδ. Α.Α. Λιβάνη, 2003), στο οποίο γίνεται μια ελεύθερη -αλλά σε πολλά σημεία ρεαλιστικότατη- περιγραφή του σκανδάλου της ΒΑ Χαλκιδικής.
 

(Ελευθεροτυπία, 26/7/2003)