Διάλογος του «Ιού» με τον κ. Παπαθεμελή, με αφορμή τη Νέα Μηχανιώνα

Το εθνικό αλαμπουρνέζικο ζήτημα
 
 

Με ιδιαίτερη ικανοποίηση δεχτήκαμε την άμεση απάντηση του κ. Παπαθεμελή στο κείμενο του «Ιού» του περασμένου Σαββάτου. Χαιρόμαστε κυρίως επειδή αυτή τη φορά απάντησε ο ίδιος και δεν αρκέστηκε -όπως είχε συμβεί με δημοσίευμά μας πριν από αρκετά χρόνια- να αφήσει το ρόλο αυτό σε συντοπίτες και οπαδούς του, πράγμα που οδήγησε τότε σε τραγέλαφο, εφόσον είχαν αναλάβει να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά άνθρωποι με λιγότερη παιδεία, ευστροφία, αλλά και αυτοσυγκράτηση. Και οπωσδήποτε είναι άχαρο να διαλέγεται κανείς με τους «αντ' αυτού». Οποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να ανατρέξει στο αρχείο της εφημερίδας και να διαβάσει το ρεπορτάζ της 1/3/97 («Στη βαλκάνια πατρίδα του κ. Παπαθεμελή») και το διάλογο που ακολούθησε στις 22/3/97 («Η χαμένη τιμή της Βυσσώκας») και 6/5/97 («Τα βαφτίσια της Βυσσώκας»).

Η αρχική ικανοποίηση έδωσε τη θέση της γρήγορα σε πραγματική χαρά, μόλις αντιληφθήκαμε ότι το σύντομο και περιεκτικό γράμμα του κ. Παπαθεμελή είναι διατυπωμένο σε ένα ελαφρύ και χιουμοριστικό τόνο, γεγονός που διευκολύνει την ανταλλαγή σκέψεων και επιχειρημάτων, ακόμα και όταν υπάρχει χάσμα απόψεων.

Η χαρά μας, τέλος, μετατράπηκε σε ενθουσιασμό, όταν διαπιστώσαμε ότι ο τέως υπουργός κάνει χρήση της ρήσης του Νίκου Σβορώνου για να κατατροπώσει του εθνικιστές και τους ρατσιστές που ψάχνουν τη φυλετική συγγένεια των Νεοελλήνων με τις αρχαίες φυλές που θεωρούν «προγόνους» τους. Ονομάζει, μάλιστα, τον κομμουνιστή και μαρξιστή ιστορικό «σοφό δάσκαλο», υπονοώντας ότι αναγνωρίζει την αξία της επιστημονικής του διδασκαλίας στο σύνολό της και όχι μόνο στο εν λόγω παράθεμα. Να λοιπόν που βρισκόμαστε μαθητές του ίδιου δασκάλου και ομοϊδεάτες με τον κ. Παπαθεμελή!

Βεβαίως, όπως όλες οι χαρές σ' αυτόν το μάταιο κόσμο, έτσι και ο αυθόρμητος ενθουσιασμός μας ξεφούσκωσε πολύ γρήγορα. Γιατί, δυστυχώς, ο κ. Παπαθεμελής αποφεύγει να απαντήσει στα επιχειρήματά μας, δεν μπαίνει καν στον κόπο να μιλήσει για την αφορμή της δικής μας παρέμβασης, δηλαδή τη στάση του κ. Παπαθεμελή και των ομοϊδεατών του πολιτικών που υπέθαλψαν το «απαρτχάιντ» της μαθητικής παρέλασης στις Μηχανιώνες όλης της επικράτειας.

Αλλά τι μας λέει ο κ. Παπαθεμελής;

1. Αποκαλύπτει ότι δεν είναι Μακεδών αλλά Ηπειρώτης.

2. Μας διηγείται την περιπλάνηση του παππού του, αφήνοντας κατά μέρος τη γιαγιά του.

3. Αναφέρει διάφορα παντελώς άσχετα, όπως ότι κάποιος συνονόματος του παππού του υπήρξε πατέρας του Σαμουήλ.

4. Ξεφεύγει με προσχηματικό τρόπο από τη συζήτηση για την ιστορία του χωριού του, της Βυσσώκας-Οσσας Λαγκαδά, και μας πληροφορεί μόνο ότι είναι ο τόπος κοιμήσεως του παππού του.

Ολα αυτά είναι εξόχως ενδιαφέροντα, αλλά, δυστυχώς, δεν έχουν καμιά σχέση με το αντικείμενο του δικού μας σχολίου. Θυμίζουμε ότι το περασμένο Σάββατο, από την ίδια στήλη, είχαμε υποστηρίξει ότι καλώς ο κ. Παπαθεμελής διαμαρτύρεται για την κατάχρηση της 50ής παραγράφου του «Πανηγυρικού» του Ισοκράτη, εφόσον είναι απολύτως ανιστόρητο να συγχέεται η έννοια του σύγχρονου κράτους και του πολίτη με τις αντίστοιχες έννοιες της αρχαιότητας. Από την άλλη μεριά, επιμέναμε ότι η εκπαίδευση αποτέλεσε έναν βασικό μηχανισμό συγκρότησης των εθνικών κρατών σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια. Ειδικά στη Μακεδονία, ο διαχωρισμός των πληθυσμιακών ομάδων στις αρχές του περασμένου αιώνα έγινε με βάση τη διείσδυση των Εκκλησιών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Αν λοιπόν δεν είμαστε σήμερα αλαμπουρνέζοι, αυτό το οφείλουμε σε μεγάλο βαθμό στον εκπαιδευτικό μηχανισμό και όχι βέβαια στο DNA των προγόνων μας.

Ειδικά για το χωριό του κ. Παπαθεμελή, τη Βυσσώκα, παραθέσαμε την ακόλουθη μαρτυρία του παλαίμαχου Μακεδονομάχου Κ. Μαζαράκη, ειδικού στον «εθνοφυλετικό» προσδιορισμό των πληθυσμιακών ομάδων της Μακεδονίας: «Βυσσώκα: Μακεδονόφωνον χωρίον, εξελληνισθέν διά των σχολείων» (1913, Αρχείο Κ. Μαζαράκη, φ. 7α).

Αυτός ο «εξελληνισμός διά των σχολείων» δεν είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει κανείς να ντρέπεται, γιατί μας αφορά όλους. Αν τον πείραξε τόσο πολύ τον κ. Παπαθεμελή αυτή η αναφορά, ας διαβάσει τουλάχιστον όσα γράφει για τη συγκρότηση των βαλκανικών κρατών στη Μακεδονία ο «δάσκαλός» του, ο Νίκος Σβορώνος: «Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία, ακόμα κι η Ρουμανία είχαν να διεκδικήσουν ένα μέρος του μακεδονικού πληθυσμού, που ήταν εξαιρετικά ανακατωμένος. Ο ελληνικός πληθυσμός, συμπαγής στα νότια και στα παράλια, επεκτεινόταν στο εσωτερικό, συγκεντρωμένος κυρίως στις πόλεις. Ο σλαβικός πληθυσμός, που τον διεκδικούσαν Σέρβοι και Βούλγαροι, συμπαγής στα βόρεια, εισχωρούσε επίσης σε πληθυσμικές συναθροίσεις ασυνεχείς προς το νότο, ενώ το σύνολο διακοπτόταν από πληθυσμούς βλάχικους και τούρκικους. [...] Η σύγκρουση για το μακεδονικό ζήτημα συνεχίζεται με τη μορφή προπαγάνδας που κατευθύνεται από το Πατριαρχείο, την Εξαρχία και τα σχολεία που κάθε εθνικότητα σπεύδει να ιδρύσει, κι από τη δράση έπειτα των πατριωτικών οργανώσεων». (Νίκος Γ. Σβορώνος «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας», Θεμέλιο 1975, σ. 108-9).

Μεταφέροντας αυτή την ιστορική πραγματικότητα στις μέρες μας, επιμέναμε ότι η άρνηση στα παιδιά των μεταναστών να μετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της σχολικής ζωής (φυσικά και στην μεταξικής έμπνευσης παρέλαση), είναι πράξη ρατσιστική, κοντόθωρη και... αντεθνική.

Ας μας συγχωρήσει λοιπόν ο Ηπειρώτης πολιτικός. Στο μόνο σημείο που ενδεχομένως τον αδικήσαμε είναι που τον θεωρούσαμε μέχρι τώρα Μακεδόνα. Ως φανατικοί οπαδοί του αυτοπροσδιορισμού των πολιτών και των πληθυσμιακών ομάδων δεν έχουμε καμιά αντίρρηση να επανορθώσουμε. Αλλά αυτό το δικαίωμα πρέπει να το αναγνωρίσει και ο ίδιος στους μαθητές που κατάγονται από άλλες χώρες, αλλά φοιτούν στα ελληνικά σχολεία. Ας τους επιτρέψει να θεωρούν την Ελλάδα δεύτερη πατρίδα τους, να την αγαπούν και να θέλουν να την τιμήσουν.

Οσο για τη ρήση του Ν. Σβορώνου περί «ζωολογίας» που επικαλείται ο τέως υπουργός, ή δεν την έχει κατανοήσει ή την απευθύνει σε λάθος αποδέκτες. Γιατί αυτοί που έχουν μετατρέψει την Ιστορία σε «ζωολογία» είναι ο ίδιος και οι ομοϊδεάτες του. Είναι όσοι από τα τηλε-παράθυρα καταγγέλλουν την παρουσία των μεταναστών στη χώρα μας. Είναι όσοι κηρύσσουν από άμβωνος τη μοναδικότητα της φυλής μας. Είναι ο φίλος του ο κ. Ψωμιάδης που κραυγάζει ότι «Ελληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι». Είναι όλοι εκείνοι, που κατά τον Ν. Σβορώνο «κηρύττουν ένα είδος λατρείας του ελληνισμού, που τον παρουσιάζουν σαν τον εκλεκτό της Ιστορίας, μεταμορφώνοντας έτσι την Ελλάδα και το λαό της σε μεταφυσική οντότητα, σε ιδέα άδεια από κάθε ανθρώπινο περιεχόμενο». (ό.π. σ. 136).


 

Ο Στέλιος Παπαθεμελής απαντά στον «Ιό»


Αγαπητή «Ε»,

Κατόπιν οδηγιών των «4» συντακτών σου πήγα να ψάξω στα δημοτολόγια του χωριού μου, αλλά αυτά τα έκαψαν οι Βούλγαροι το 1913. Εκ των πραγμάτων, μου απέμεινε το οικογενειακόν μου αρχείον.

Βρίσκω λοιπόν σ' αυτό ότι ο γενάρχης της ταπεινής και άσημης οικογένειάς μου, ο ιερεύς παπα-Θεμελής Θεμελής, γεννήθηκε στην Ηπειρο το 1799 και εκοιμήθη σε ηλικία 104 ετών στην Οσσα το 1903. Τόπος γέννησής του πιθανολογείται, σχεδόν σε βαθμό βεβαιότητας, η Δόβριανη της Β. Ηπείρου. Εκεί μαρτυρούνται και άλλες οικογένειες με το επώνυμο Θεμελής, μεταξύ των οποίων ο παπα-Γιάννης Θεμελής, πατέρας του ιερομονάχου Σαμουήλ που ανετίναξε το Κούγκι.

Ο παπα-Θεμελής Θεμελής στο μακρόχρονο βίο του υπηρέτησε ως ιερεύς της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης σε διάφορα μέρη και οπωσδήποτε στον μοναστηριακό Ναό του Αγίου Αθανασίου παρά την σημερινήν Νέαν Μεσημβρίαν, όπου τότε λειτουργούσε γυναικεία ιερά Μονή, όπως προκύπτει από γραπτή μαρτυρία. Αργότερα εγκατεστάθηκε στην Οσσα.

Το κατ' εμέ συμμερίζομαι την αποστροφή του σοφού δασκάλου Νίκου Σβορώνου, ο οποίος σε απορούντα δοκησίσοφον συνομιλητήν του, αν στις φλέβες μας ρέει αίμα αρχαίων Ελλήνων, τον απεστόμωσε: «Εγώ κάνω ιστορία, δεν κάνω ζωολογία»!

Μετά τιμής
Εξελληνισθείς Αλαμπουρνέζος
τουπίκλην
Στυλιανός-Αγγελος Παπαθεμελής

(Ελευθεροτυπία, 8/11/2003)