Το Τουρκολίμανο, οι ταβέρνες, οι όμιλοι, οι ψαράδες και οι μπουλντόζες

Κάτω στον Πειραιά, στο λιμανάκι
 

"Στον αέρα το Μικρολίμανο"
(«ΤΑ ΝΕΑ», 5/11/03)

Πριν από ένα μήνα, στον απόηχο της τραγικής υπόθεσης Σταθέα, είχε δημιουργηθεί μεγάλη αναταραχή στον Πειραιά με την επίδοση πρωτοκόλλων κατεδάφισης από την περιφέρεια Αττικής σε 25 ιδιοκτήτες κέντρων του Τουρκολίμανου. Η κατεδάφιση αφορούσε τις κατασκευές που έχουν στηθεί από τις ταβέρνες και τα κέντρα διασκέδασης στο κρηπίδωμα του λιμανιού, αποκλείοντας την πρόσβαση στους περιπατητές, αλλά ακόμα και σε όσους ελλιμενίζουν τις βάρκες και τα σκάφη τους. Οι κατασκευές αυτές κυμαίνονται από πολύ ελαφρές στεγασμένες προσθήκες, έως πραγματικά σταθερά και μόνιμα κτίσματα, αυθαίρετες αίθουσες εστιατορίων δηλαδή, με δάπεδο, στέγαση, κεραμίδια, κλιματισμό, ακόμα και "αρχαιοπρεπείς" κίονες! Και έτσι αυτόματα διπλασιάστηκαν οι χώροι εκμετάλλευσης των καταστημάτων, με αποτέλεσμα να προκαλείται το αδιαχώρητο και κυκλοφοριακή συμφόρηση σε όλη την περιοχή. Η συνέχεια ήταν αναμενόμενη. Το λόγο άρχισαν να τον έχουν οι ισχυροί της νύχτας.

Η προθεσμία που είχε δοθεί στους καταστηματάρχες έληξε αυτή τη βδομάδα, αλλά δεν εκδηλώθηκε καμιά κίνηση εκ μέρους της περιφέρειας να πειράξει ακόμα και τα 7 κτίσματα, για τα οποία έχουν εκδοθεί οριστικά και αμετάκλητα πρωτόκολλα κατεδάφισης. Αλλωστε πρόκειται για δύσκολο εγχείρημα. Διότι και οι ιδιοκτήτες των κέντρων έχουν το δίκιο τους. Μπορεί ο χώρος που "έχτισαν" να μην είναι οικοδομήσιμος, σύμφωνα με τον ΓΟΚ, αλλά οι ίδιοι πληρώνουν ενοίκιο γι' αυτό το χώρο στο Δήμο Πειραιά. Ορισμένοι, μάλιστα, έχουν και εγκεκριμένα από την τοπική Πολεοδομία σχέδια της αυθαιρεσίας τους! Οπως συμβαίνει με όλους τους δήμους, έτσι και ο Δήμος Πειραιά είναι πρόθυμος να κλείσει λίγο τα μάτια, προκειμένου να εκμεταλλευτεί και τον τελευταίο ελεύθερο χώρο σε πλατείες, πεζοδρόμια και λιμάνια και να εξασφαλίσει το αναγκαίο αντίτιμο από τους επαγγελματίες.

Και βέβαια δεν ισχύουν τα περί "παραδοσιακών" κτισμάτων ή περί γραφικών ταβερνών. Οι ψαροταβέρνες βέβαια υπήρχαν από δεκαετίες και έδιναν τον τουριστικό τόνο στο λιμανάκι. Ομως τα κτίσματα δίπλα στη θάλασσα ξεφύτρωσαν τα τελευταία χρόνια και μετέτρεψαν τα υπαίθρια τραπεζοκαθίσματα σε κανονικές αίθουσες. Πιο προκλητικοί είναι οι όψιμοι Τουρκολιμανιώτες. Πρώτος έστησε το αυθαίρετό του δίπλα στο κύμα γνωστός αστέρας του αθλητισμού και ...της νύχτας. Κανείς δεν τόλμησε να τον πειράξει. Και δίπλα του έχτισαν ένας μετά τον άλλο όλοι οι άλλοι, σύμφωνα με το γούστο, την έμπνευση και το θράσος τους. Κάποιοι παρασύρθηκαν από τους άλλους, εφόσον έβλεπαν τον αθέμιτο ανταγωνισμό να τους καταδικάζει σε κλείσιμο. Μετατράπηκαν και τα εναπομείναντα πεζοδρόμια σε επίσημο πάρκινγκ και η "ανάπλαση" της περιοχής ολοκληρώθηκε.

Τα Τουριστικά Ακίνητα

Μόλις έλαβαν τα έγγραφα της Κτηματικής Υπηρεσίας Πειραιά, οι καταστηματάρχες άρχισαν να αναζητούν τον υπαίτιο. Παίχτηκε για μια ακόμα φορά η γνωστή "κολοκυθιά" της αυθαιρεσίας. "Γιατί άραγε θέλουν να μας γκρεμίσουν εμάς, αφού υπάρχουν τόσα αυθαίρετα;"

Η απάντηση δεν άργησε να βρεθεί: "Θέλουν να κάνουν πριβέ λιμάνι το Τουρκολίμανο", γράφει η 'Αυριανή' (5/11/03). Οι ψίθυροι πολλαπλασιάζονται. Και όλοι υποδεικνύουν ως υποψήφιο δράστη την εταιρεία Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα (ΕΤΑ), η οποία έχει κληρονομήσει την ακίνητη περιουσία του ΕΟΤ και έχει στόχο να την αξιοποιήσει οικονομικά. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΤΑ Τάσος Χωμενίδης σπεύδει από τη στήλη μας να καθησυχάσει τους ανησυχούντες: «Δεν πρόκειται να γίνει μαρίνα το Τουρκολίμανο και να το παραχωρήσουμε σε κάποιον ιδιώτη, όπως συνέβη με τις άλλες μαρίνες (Αλίμου, Ζέας). Ο στόχος μας είναι να σταματήσει η αυθαιρεσία και να επιτευχθεί μια ανάπλαση της περιοχής, προς όφελος των επισκεπτών, των κατοίκων, αλλά και των ίδιων των καταστηματαρχών».

Ευτυχώς, λοιπόν, το Τουρκολίμανο δεν προσφέρεται προς πώληση. Ανήκει στην τυχερή κατηγορία των περιουσιακών στοιχείων της ΕΤΑ που δεν θεωρούνται αξιοποιήσιμα από οικονομική άποψη. Η ΕΤΑ έχει συμφωνήσει με το Δήμο Πειραιά σε ένα μνημόνιο συνεργασίας που αφορά όλη την παραλιακή ζώνη της πόλης και περιλαμβάνει την παραχώρηση της παραλιακής έκτασης του Τουρκολίμανου από την ΕΤΑ στο δήμο μέχρι το 2043. Στους όρους αυτής της παραχώρησης περιλαμβάνεται η υποχρέωση του δήμου να ολοκληρώσει την ανάπλαση της παραλιακής ζώνης μέχρι το Μάιο του 2004 «ενόψει της επικείμενης διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων». Το μυστικό, λοιπόν, δεν είναι το «πριβέ» λιμάνι, αλλά η δημιουργία ενός τουριστικού κέντρου ενόψει της Ολυμπιάδας.

Η ΕΤΑ αναλαμβάνει το κόστος της μελέτης (90.000 ευρώ) και το κόστος εκτέλεσης των προβλεπομένων από τη μελέτη έργων ανάπλασης στο τμήμα μεταξύ οικοδομικής γραμμής και ακτογραμμής (900.000 ευρώ). Ο κ. Χωμενίδης διαπιστώνει «συνεχή υποβάθμιση της περιοχής» και προβλέπει ότι μόνο μια αισθητική αναμόρφωση του παραλιακού χώρου θα ξαναδώσει στο Τουρκολίμανο την παλιά ομορφιά και γραφικότητα. Μετά το ξήλωμα των παραθαλάσσιων παραπηγμάτων, το προσχέδιο της ΕΤΑ προβλέπει να παραμείνει το κρηπίδωμα ελεύθερο στους περιπατητές, να καταργηθεί ο δρόμος, να πεζοδρομηθεί και να αποδοθεί τμήμα του νέου υπαίθριου χώρου στα καταστήματα. Η ανάπλαση θα ολοκληρωθεί με αισθητικές επεμβάσεις στις όψεις των κτιρίων, για να βελτιωθεί το σημερινό αλαλούμ. «Η δαπάνη αυτή», προσθέτει ο κ. Χωμενίδης, «μπορεί να καλυφτεί από το ΚΠΣ ή τα ολυμπιακά έργα για να προκύψει μια αποδεκτή από αισθητική άποψη εικόνα».

Και επειδή η ΕΤΑ ως ανώνυμη εταιρεία δεν μπορεί να χάνει, θα αναλάβει να αποσβέσει τα έξοδα της ανάπλασης από την εκμετάλλευση των δύο χώρων στάθμευσης που θα αναδιοργανωθούν στις δύο εισόδους του μικρού λιμανιού.

Οι ναυτικοί όμιλοι

Το Τουρκολίμανο όμως δεν είναι μόνο -ούτε κυρίως- οι ταβέρνες του. Εδώ χτυπά η καρδιά του ναυταθλητισμού της Ελλάδας. Εδώ συγκεντρώνονται οι εγκαταστάσεις πέντε πολύ σημαντικών και ιστορικών ομίλων: του ΝΑΣ, που είναι ο αρχαιότερος (1929), του ΝΟΕ-ΝΟΑ (1933-1982), του ΙΟΠ (1937), του ΠΟΙΑΘ (1961) και του Ολυμπιακού (1963). Πώς θα επιδράσει η ανάπλαση στη λειτουργία των ομίλων; Ο κ. Χωμενίδης βεβαιώνει ότι οι χώροι (χερσαίοι και θαλάσσιοι) που έχουν παραχωρηθεί εδώ και δεκαετίες στους αθλητικούς ομίλους δεν αμφισβητούνται από κανέναν. «Η ΕΤΑ δεν έχει κανένα λόγο να αναμιχθεί. Το Τουρκολίμανο δεν μπορεί να γίνει μαρίνα. Οι όμιλοι πρέπει να συνεργαστούν απλώς για την τακτοποίηση και την καθαριότητα της λιμενολεκάνης. Να αναλάβουν οι ίδιοι αυτή τη φροντίδα». Οσο για τους χερσαίους χώρους, η γνώμη του κ. Χωμενίδη είναι ότι πρέπει να επικυρωθεί και νομοθετικά η ισχύουσα παραχώρηση με επίσημη χωροθέτηση. Στην ίδια κατεύθυνση συμφωνεί και η Γενική Γραμματεία Αθλητισμού.

Και οι ψαράδες; «Θεωρούμε ότι είναι απαραίτητη η παρουσία τους στο Τουρκολίμανο για τη διατήρηση του χαρακτήρα της περιοχής», καταλήγει ο κ. Χωμενίδης.

Τι από όλα αυτά θα πραγματοποιηθεί; Μπορεί όλα, μπορεί και τίποτα. Ισως να αποδειχτεί ότι είναι πιο δύσκολο να πέσει το αυθαίρετο κάποιου δικτυωμένου «παράγοντα» της περιοχής, από το να στηθεί το στέγαστρο του Καλατράβα στην Καλογρέζα. Αν συνυπολογίσει κανείς την προεκλογική περίοδο, οι προοπτικές να κακοκαρδιστούν κάποιοι ψηφοφόροι κάνουν όλους τους αρμόδιους διστακτικούς. Το σίγουρο είναι ότι πρόκειται για μια από τις τελευταίες ευκαιρίες του μικρού λιμανιού να αναπνεύσει, να παύσει να αποτελεί εστία μόλυνσης, δειγματολόγιο αυθαιρεσίας και ακριβού κιτς, αλλά και τόπος συνάθροισης μπράβων.

(Ελευθεροτυπία, 6/12/2003)