Τοπικός μητροπολίτης επιβάλλει το δικό του "εκπαιδευτικό πρόγραμμα"

Το κρυφό σχολειό του κ. Θεόκλητου

"Ο 'Παύλος Μελάς' στο Θέατρο Σκιών του Γ. Χατζή"
        (Μια από τις εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα)
 

Από χτες το πρωί ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος βρίσκεται σε τριήμερη περιοδεία στο νομό Καστοριάς, στο πλαίσιο "εορταστικών, λατρευτικών και εθνικών εκδηλώσεων όπου θα τιμηθεί η Μνήμη για τα 100 χρόνια από το θάνατο του Παύλου Μελά".

Μέχρι εδώ τίποτα το ιδιαίτερο, πέρα από το ότι με τον εορτασμό αυτό αναλαμβάνει η Εκκλησία να διεκπεραιώσει μια υποχρέωση της πολιτείας. Θα γίνουν βέβαια και εκδηλώσεις "κοσμικές", αλλά την παράσταση ασφαλώς την κλέβει η διοργάνωση των εκκλησιαστικών και λατρευτικών τελετών, τουλάχιστον στο νομό Καστοριάς που βρίσκεται στο επίκεντρο του εορτασμού, εφόσον στο χωριό Στάτιτσα (σημ. Μελάς) του νομού σκοτώθηκε ο επιφανέστερος Μακεδονομάχος. Εκκλησιαστικό χρώμα θα έχει και ο εορτασμός των 100 χρόνων του Μακεδονικού Αγώνα αύριο στη Θεσσαλονίκη, με επίσημη δοξολογία και ομιλία του παραεκκλησιαστικού βουλευτή Στέλιου Παπαθεμελή. Αλλά και στην Αθήνα, μεθαύριο, πάλι η "Ειδική Συνοδική Επιτροπή Πολιτιστικής Ταυτότητος" οργανώνει σχετική συζήτηση στη Στοά του Βιβλίου με εισηγητές μητροπολίτες και πανεπιστημιακούς.

Βεβαίως ο κ. Χριστόδουλος μας είχε εγκαίρως προειδοποιήσει. Ηταν πάλι στην Καστοριά, λίγους μήνες μετά την ανάρρησή του στον αρχιεπισκοπικό θρόνο (2/11/98) που δήλωνε ότι το πρότυπό του είναι ο Παύλος Μελάς, επειδή αγωνίστηκε για τις "ηθικές αξίες του έθνους", ενώ οι "Ρόλινγκ Στόουνς δεν μπορούν να αποτελούν πρότυπο για τη νεολαία μας". Πάντως η ανάληψη του βάρους για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας από την Εκκλησία θυμίζει λιγάκι εκείνη την περίοδο των αρχών του αιώνα, όπου οι εθνικές πολιτικές στη Μακεδονία διοχετεύονταν μέσω του εκκλησιαστικού σχίσματος πατριαρχικών και εξαρχικών.

Η "εισπήδηση" του μητροπολίτη

Στο πλαίσιο αυτής της επίσκεψης του Αρχιεπισκόπου εκδηλώθηκε μια ακόμα παρέμβαση στο θεσμό της εκπαίδευσης, που τις τελευταίες μέρες δίνει την εντύπωση ενός πεδίου άσκησης υπερεθνικοφρόνων παιδαγωγών.

Εμπνευστής αυτής της νέας παρέμβασης εμφανίζεται ο μητροπολίτης του νομού της Φλώρινας. Ο σεβασμιότατος κ. Θεόκλητος, λοιπόν, ποιμενάρχης στην Ιερά Μητρόπολη Φλωρίνης Πρεσπών και Εορδαίας φαίνεται ότι θέλησε να πάρει λίγη δόξα από τον ομόλογο και γείτονά του της Καστοριάς, τον κ. Σεραφείμ.

Σύμφωνα με το επίσημο πρόγραμμα, χτες το απόγευμα στις 6 επρόκειτο ο κ. Θεόκλητος να υποδεχτεί τον Αρχιεπίσκοπο στο Πισοδέρι μαζί με τις τοπικές αρχές και το λαό. Θα επακολουθούσε εσπερινός, επιμνημόσυνη δέηση και -φυσικά- δείπνο. Ο κ. Θεόκλητος, όμως, πρόσθεσε και κάτι άλλο. Ανακοίνωσε ότι ο Αρχιεπίσκοπος θα βραβεύσει στο Πισοδέρι τους μαθητές των σχολείων της περιφέρειας που θα διαγωνιστούν σε έκθεση με θέμα το Μακεδονικό Αγώνα.

Η προκήρυξη αυτού του διαγωνισμού ανακοινώθηκε με εγκύκλιο που έστειλε στις 14 Σεπτεμβρίου ο κ. Θεόκλητος προς τους διευθυντές των σχολικών μονάδων και τους εκπαιδευτικούς της περιφέρειάς του. Και το υπουργείο παιδείας; Ποιος το ρώτησε; Κατόπιν εορτής, στις 27/9/04 το υπουργείο αποστέλλει προς τη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευση Φλώρινας τη δική του εγκύκλιο (αρ.πρ. 103698/Γ2), όπου απλώς αντιγράφει την προκήρυξη του διαγωνισμού. Εκ των υστέρων, δηλαδή, υιοθετεί την πρωτοβουλία του μητροπολίτη και υποχρεώνει τους εκπαιδευτικούς να συνταχθούν μ' αυτήν. Το μόνο που προσθέτει η εγκύκλιος του υπουργείου, την οποία υπογράφει ο ειδικός γραμματέας κ. Κωνσταντίνος Ράμμας, είναι ότι ο διαγωνισμός θα πρέπει να διεξαχθεί "σε χρόνο που θα καθοριστεί από το σύλλογο διαδασκόντων κάθε σχολείου, με τη λιγότερη δυνατή απώλεια διδακτικών ωρών, π.χ. με σύμπτυξη ωραρίου". Εμφανής η αμήχανη αποδοχή ενός "ξένου σώματος" στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Το κλείσιμο της εγκυκλίου είναι ακόμα πιο αποκαλυπτικό: "Τα γραπτά θα συγκεντρωθούν στη Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Φλώρινας και στη συνέχεια θα αποσταλούν στην Ιερά Μητρόπολη, όπου θα αξιολογηθούν από επιτροπή εκπαιδευτικών που έχει ήδη συγκροτηθεί για το σκοπό αυτό". Μ' άλλα λόγια, η μητρόπολη συγκροτεί επιτροπή εκπαιδευτικών και κρίνει μαθητικές εκθέσεις!

Αλλες εποχές

Είναι περιττό να πούμε ότι με την πρωτοβουλία αυτή δεν "τονώθηκε" κανένα "εθνικό φρόνημα" ούτε "αφουγκραστήκαμε τη φωνή των νέων παιδιών", όπως διακήρυσσε η εγκύκλιος προς τους εκπαιδευτικούς του κ. Θεόκλητου. Οι μαθητές γυμνασίων, λυκείων (αλλά ακόμα και δημοτικών) κλήθηκαν να γράψουν για κάτι που δεν γνώριζαν, εφόσον δεν το είχαν διδαχτεί (οι περισσότεροι) και το μόνο που λειτούργησε ως δέλεαρ ήταν το χρηματικό έπαθλο.

Οι εκπαιδευτικοί υποχρεώθηκαν να περιγράψουν, στα όρθια, όπως αυτοί νόμιζαν, και έξω από κάθε διδακτική διαδικασία, την ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα. Επιστρατεύτηκαν κυρίως οι καθηγητές των θρησκευτικών για να φέρουν στο φιλότιμο τους μαθητές, με κορώνες του τύπου "δεν ντρέπεστε να μην ξέρετε αυτούς που μας ελευθέρωσαν" και άλλα παρόμοια. Σε πολλά σχολεία οι μαθητές έδωσαν λευκή κόλλα ή έγραψαν ό,τι τους κατέβαινε. Θα είχε πράγματι ενδιαφέρον να δημοσιευτούν αυτές οι εκθέσεις για να διαπιστώσουμε το πραγματικό περιεχόμενο αυτής της εκκλησιαστικής πρωτοβουλίας.

Δεν είναι ανάγκη να έχει κανείς πολλές γνώσεις παιδαγωγικής για να καταλάβει ότι ο χειρότερος τρόπος να διδάξεις τα παιδιά ιστορία είναι να τα υποχρεώσεις να παπαγαλίσουν πέντε μεγαλοστομίες για κάποιο ιστορικό γεγονός που ξαφνικά πληροφορούνται την ύπαρξή του και καλούνται (με το αζημίωτο, βέβαια) να το εξιστορήσουν. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια γελούσαμε με την αφέλεια των μικρών παιδιών απέναντι σε ιστορικά γεγονότα της εποχής των γονιών τους (εξέγερση Πολυτεχνείου, κ.λπ), τα οποία τουλάχιστον ήταν γνωστά στο σπίτι τους. Τώρα ήρθε φαίνεται η ώρα να γελοιοποιηθεί και ο Παύλος Μελάς.

Ολη αυτή η υπόθεση θυμίζει έντονα άλλες εποχές. Η παραβίαση της αυτονομίας του σχολείου, η υπαγωγή του υπουργείου παιδείας σε εκτελεστικό όργανο των διαθέσεων κάθε φιλόδοξου ιεράρχη, η μετατροπή των μαθητών με το ζόρι σε τρόφιμους κατηχητικού σχολείου έρχονται σε ευθεία αντίθεση με το ανοιχτό σχολείο της γνώσης και της έρευνας. Η ανάδειξη της εκκλησιαστικής ρητορείας σε ιστορική αλήθεια υπονομεύει κάθε εκπαιδευτική προσπάθεια.

Το χειρότερο είναι ότι η μόνη πρωτοτυπία της κίνησης Θεόκλητου σε σχέση με εκείνες της παλιάς εποχής της "Ελλάδας των Ελλήνων Χριστιανών" είναι ότι μπαίνει και μεγάλο χρηματικό βραβείο για να δελεάσει τα παιδιά. Ακόμα και η εθνικοφροσύνη στην εποχή μας έχει βλέπετε ιδιωτικοποιηθεί και λειτουργεί με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς.

Ο κ. Θεόκλητος, βέβαια, δεν είναι "εκτός γραμμής". Η παρέμβαση στην εκπαίδευση, η ενίσχυση του κατηχητικού χαρακτήρα του μαθήματος των θρησκευτικών και η χρησιμοποίηση των εκπαιδευτικών ως φορέων μεταβίβασης προς τους νέους των ιδεολογικών του παραγγελμάτων είναι οι σταθεροί στόχοι της σημερινής εκκλησιαστικής διοίκησης. Ο κ. Χριστόδουλος το έχει πει ανοιχτά σε ομιλία του προς τον εκπαιδευτικό κόσμο, ότι το περιεχόμενο της εκπαίδευσης πρέπει να είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ πολιτείας και εκκλησίας (30/1/03).

Από τη μια μεριά, λοιπόν, οι παιδαγωγικές εμπνεύσεις των ιεραρχών, από την άλλη οι σκοταδιστικές πρωτοβουλίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το σχολείο βρίσκεται σε οριακό σημείο. Οταν καταλήξει σε κάποια οριστική απόφαση για τις μετεγγραφές ελπίζουμε να ασχοληθεί και μ' αυτό το ζήτημα η υπουργός Παιδείας (και θρησκευμάτων, όχι θρησκεύματος ούτε εκκλησίας).
 

(Ελευθεροτυπία, 16/10/2004)