Μια δίκη ολίγον δευτέρου βαθμού για τον ΕΛΑ σε αδιέξοδο
 

Εφημερεύοντες κατηγορούμενοι στον Κορυδαλλό


"Η απόφασή σας θα είναι πολύ απλή και πολύ δύσκολη"
               (Κώστας Αγαπίου προς τους δικαστές του, 30/5/05)

 

Η διαδικασία στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων που διεξάγεται από τον περασμένο Φεβρουάριο στον Κορυδαλλό δεν έχει καμιά σχέση με την πρώτη δίκη των ίδιων κατηγορουμένων (με την προσθήκη του Γιάννη Σερίφη) που κατέληξε τον περασμένο Σεπτέμβριο στις βαρύτατες καταδίκες των τεσσάρων κατηγορουμένων.

Η σύνθεση του δεύτερου δικαστηρίου και ο τρόπος διεύθυνσης της ακροαματικής διαδικασίας επέτρεψε αυτή τη φορά στους κατηγορουμένους να αποδείξουν τη σαθρότητα του κατηγορητηρίου. Και το σημαντικότερο: μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που είχε ζητηθεί να καταθέσουν και στο πρώτο δικαστήριο, αλλά δεν είχαν κληθεί, τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά η ύπαρξη ενός σχεδίου στησίματος της κατηγορίας και διαψεύστηκαν βασικά σημεία της μαρτυρίας της Σοφίας Κυριακίδου στην οποία εξολοκλήρου στηρίζεται η κατηγορία.

Σύμφωνα με την εξέλιξη της διαδικασίας, στη δεύτερη δίκη το δικαστήριο δεν έχει άλλη επιλογή πέρα από την απαλλαγή των κατηγορουμένων. Ομως με μια τέτοια απόφαση θα ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με το ομοιόβαθμο δικαστήριο που προηγήθηκε. Οσο κι αν κατά τη διάρκεια της δίκης δεν σταματούσε ο πρόεδρος να επαναλαμβάνει ότι «εμάς δεν μας ενδιαφέρει η προηγούμενη δίκη», το φάντασμα εκείνης της πρώτης δίκης σκιάζει όλη τη διαδικασία, τη στιγμή μάλιστα που το παραγραμμένο αδίκημα της συμμετοχής ήταν στην ουσία το εξεταζόμενο αντικείμενο.

Η αδύνατη απόφαση

Το δικαστήριο δεν έχει ακόμα καταλήξει. Ομως οι προτάσεις των δύο εισαγγελέων δείχνουν ήδη τη δυσκολία των δικαστικών λειτουργών να ξεπεράσουν το -τυπικά άγνωστο σ' αυτούς- δικαστικό προηγούμενο. Η παράδοξη αυτή κατάσταση προκύπτει από το γεγονός ότι δικάζονται τυπικά άλλες πράξεις, αλλά με τα ίδια ακριβώς προανακριτικά υλικά! Ο παραλογισμός ολοκληρώνεται στις εισαγγελικές προτάσεις που ταυτίζονται με τις προτάσεις των εισαγγελέων της πρώτης δίκης αν και οι κατηγορίες ήταν διαφορετικές.

Η κατάρρευση του κατηγορητηρίου φάνηκε από την αγόρευση του τακτικού εισαγγελέα που μη έχοντας τι άλλο να κάνει, απήγγειλε τις καταθέσεις Κυριακίδου παραλείποντας τα πιο χοντροκομμένα σημεία και σκεπάζοντας τις κραυγαλέες αντιφάσεις. Αντιθέτως, ο εισαγγελέας έσπευσε να απαξιώσει τις καταθέσεις των νέων μαρτύρων που κλήθηκαν, όπως οι ιδιοκτήτες μιας υποτιθέμενης γιάφκας που δήλωσαν ξεκάθαρα ότι σε κανένα Κανά και σε καμιά Κυριακίδου δεν νοίκιασαν το σπίτι τους και κυρίως ότι ποτέ δεν έχουν δει τα πρόσωπα αυτά. Ο εισαγγελέας θεώρησε ότι λόγω προχωρημένης ηλικίας οι μάρτυρες δεν θυμούνται καλά. Από τις δε κατ' αντιπαράσταση εξετάσεις επέλεξε απλά όποια μαρτυρία εξυπηρετούσε την ενοχοποίηση των κατηγορουμένων. Εάν, δηλαδή, κάποιος είχε προσθέσει επίτηδες στο κατηγορητήριο άλλες είκοσι παρόμοιες πράξεις το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο.

Τεκμήριο μη αθωότητας

«Να μην ανησυχούν οι κατηγορούμενοι για τα αρχεία της ΣΤΑΖΙ» είχε ζητήσει ο εισαγγελέας της Νο 1 δίκης «διότι όλα τα στοιχεία υπόκεινται στη βάσανο της ελεύθερης εκτίμησης και της δικαστικής κρίσης». Δεν παρέλειψε όμως να εξάρει την φιλότιμη δημοσιογραφική δουλειά του δημοσιογράφου που διακινούσε τα «αρχεία» αυτά, ακόμα κι όταν η πλευρά της πολιτικής αγωγής τον έλεγε πράκτορα. Ολα αυτά πετάχτηκαν στον κάλαθο των αχρήστων στη δίκη Νο 2, κι όσο για το δημοσιογράφο, ακόμα τον ψάχνουν. Σακούλες σκουπιδιών με κατασχεθέντα αντικείμενα από τα σπίτια των κατηγορουμένων και χαρτιά αγνώστου προελεύσεως με αποτυπώματα θεωρήθηκαν άχρηστα στο δικαστήριο Νο 1 αλλά εξετάστηκαν λεπτομερώς από το δικαστήριο Νο 2.

Στις δύο αυτές δίκες οι εισαγγελείς υιοθέτησαν εξαρχής την υπόθεση εργασίας ότι όλα είναι τεκμήρια ενοχής. Οσα φαίνονται αθώα είναι ακόμα πιο ύποπτα. Για παράδειγμα, για τον Κώστα Αγαπίου το ότι δεν είχε μόνιμο επάγγελμα μέτρησε στην ενοχή του ενώ για την Ειρήνη Αθανασάκη που είχε μόνιμο επάγγελμα και 6000 ένσημα δεν μέτρησε στην αθώωση. Για τον Αγγελέτο Κανά ήταν στοιχείο αντικοινωνικότητας και επομένως ενοχής το ότι δεν έπινε καφέ με όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας αλλά και το ότι στην Κίμωλο ήταν κοινοτάρχης πάλι θεωρήθηκε ύποπτο. Το ότι δεν έκανε μήνυση η Αθανασάκη στον άγνωστο πράκτορα που την πλησίασε είναι ενοχοποιητικό, όταν όμως το είπε στον ανακριτή έγινε από μάρτυρας κατηγορούμενη. Η αντιδικτατορική δράση στο Ρήγα Φεραίο του Κώστα Αγαπίου μέτρησε εναντίον του. Ακόμα και το ζήτημα της παραγραφής που έθεσαν στη δίκη Νο 1 οι συνήγοροι στράφηκε εναντίον τους από τον εισαγγελέα: «Και που ξέρατε εσείς αν σταμάτησε ή όχι ο ΕΛΑ και ζητήσατε παραγραφή;» Συνεπώς είσαστε μέλη! Το ότι ο Κώστας Αγαπίου ήταν για δεκαετίες υπό στενή παρακολούθηση μέτρησε στην ενοχή του αλλά το ότι ποτέ δεν τον είδαν να κάνει ούτε μία παράβαση δεν μέτρησε στην αθωότητά του. Το ότι ο Χρήστος Τσιγαρίδας παραδέχτηκε τη συμμετοχή του μετράει στην ενοχή, αλλά όσα δήλωσε ότι έκανε στον ΕΛΑ δεν μετράνε καθόλου.

Πρόθυμα οι εισαγγελείς και στις δύο δίκες δικαιολόγησαν τις αντιφάσεις στις καταθέσεις των τριών κυριών μαρτύρων κατηγορίας. Για παράδειγμα: «Φοβήθηκε η Κυριακίδου μόλις μπήκε στην Πάτμου και είδε ένα πολύγραφο κι έφυγε γρήγορα» είπαν, αλλά δεν μας εξήγησαν γιατί φοβήθηκε ένα πολύγραφο ενώ ήταν μέλος του ΕΛΑ και μάλιστα ενοικιάστρια της υποτιθέμενης γιάφκας στην Πολέμωνος. Δεν αναγνώρισε την άλλη μάρτυρα στην κατ' αντιπαράσταση εξέταση, αλλά μόνο επειδή «είχε ατονήσει η μνήμη της». Αμέτρητα τα παραδείγματα κραυγαλέων αντιφάσεων. Το μόνιμο όμως επιχείρημα και των 4 εισαγγελέων ήταν ότι αν αυτές οι μάρτυρες ήταν κατασκευασμένες τότε θα τους αναγνώριζαν όλους κι όχι δύο κατηγορούμενους η καθεμία, άρα, σύμφωνα με την αρχή της πολύ ελεύθερης εκτίμησης του δικαστή, είναι όλες οι μάρτυρες αξιόπιστες.

Εδώ στοιχεία, εκεί στοιχεία

Η ένδεια οποιωνδήποτε στοιχείων και αξιόπιστων μαρτυριών οδηγούν τους εισαγγελείς σε αυτοσχεδιασμό. Φυσικό είναι να μη συμπίπτουν. Τι ειπώθηκε για την Αθανασάκη;

Εισαγγελείς Δίκης Νο 1: «Και βοήθησε πρώτιστα στον καλλωπισμό η Μυρτώ. Εφεραν βιβλία σχολικά, τα έπλυναν για να φύγουν τα αποτυπώματα και η Μυρτώ έφερε πίνακες της εποχής και από κάποιο ταξίδι έφερε κι ένα αρκουδάκι». «Η Αθανασάκη ζήτησε τα κλειδιά του γραφείου που εργαζόταν η Κυριακίδου για να βάλει βόμβα ο ΕΛΑ αλλά εκείνη δεν της τα έδωσε». «Γιατί η Αθανασάκη αφήνει το κλεινόν άστυ όπου είχε τη μόνιμη εργασία της για να πάει να εργαστεί στη Μύκονο; Γιατί η Αθανασάκη είχε την όψη ξενυχτισμένης τραγουδίστριας, ενώ δούλευε σε τουριστικό γραφείο;»

Εισαγγελείς Δίκης Νο 2: «Για μένα μεγαλύτερη βαρύτητα έχουν άλλα πράγματα πέρα από τις αναγνωρίσεις Κυριακίδου-Τόγκα. Πρώτον ότι η Κυριακίδου λέει ότι και η Αθανασάκη είχε κλειδιά της Πολέμωνος αλλά και τα κατεσχεθέντα αντικείμενα από το σπίτι της. Ενας γεμιστήρας πολεμικού όπλου με επτά κάλυκες (σ.σ.: όπως παραδέχτηκε και η αντιτρομοκρατική, αυτό ήταν ενθύμιο του φίλου της Αθανασάκη από το στρατό, πράγμα που ο ίδιος είχε καταθέσει ενόρκως). Δύο βολίδες πυροβόλου όπλου (σ.σ.: αυτά ήταν μενταγιόν και μπρελόκ), ένα πληροφοριακό δελτίο του ΕΛΑ του 79 (είχαν κυκλοφορήσει εκατοντάδες τέτοια δελτία στα Εξάρχεια και όχι μόνο), ένα βιβλίο με τίτλο 'Πως δουλεύει η Ασφάλεια' (πρόκειται για ένα βιβλίο-μαρτυρία δύο αγωνιστών για την περιπέτειά τους επί χούντας) και τέσσερα κατσαβίδια». Και σχολιάζει μεταξύ άλλων ο εισαγγελέας: «πρέπει να ήταν πολύ επιδέξια στα χέρια η κυρία Αθανασάκη για να έχει 4 κατσαβίδια σπίτι της».

Κατηγορούμενοι παντός καιρού

Τελικά το μόνο «επιχείρημα» στο οποίο επιστρέφουν οι εισαγγελείς είναι «και τότε γιατί διάλεξαν εσάς για να στοιχειοθετήσουν την εξάρθρωση του ΕΛΑ;» Μάταια διαμαρτύρονται οι κατηγορούμενοι ότι δεν είναι δική τους δουλειά να αποδείξουν την αθωότητά τους, αλλά των κατηγόρων να αποδείξουν την ενοχή. Οι εισαγγελείς επιμένουν: «γιατί εσάς;»

Το ερώτημα έχει μία απλή απάντηση. Είναι γνωστό ότι υπήρχε ένας πολύ μεγαλύτερος κατάλογος υποψηφίων κατηγορουμένων με λίστες που ξεκινούν από την περίοδο της χούντας και δια της εις άτοπον απαγωγής αλλά και της πρόθυμης συζύγου οι διωκτικές αρχές κατέληξαν στους ανθρώπους αυτούς. Φρόντισαν μάλιστα να διαλέξουν κάποιους που γνωρίζονταν ανά δύο ώστε να είναι πιο πειστικές τις κατασκευές της ενοχής τους. Η αθώωση του Σερίφη και του Κασίμη, άλλωστε, με ένα τρόπο απαντάει και σε αυτό το ερώτημα. Το βέβαιο είναι ότι οι «υπηρεσίες» ήθελαν απλώς να εμφανίσουν ότι «εξάρθρωσαν» και τον ΕΛΑ.

Αυτά τα ανυπέρβλητα εμπόδια καλείται σήμερα να υπερβεί το δικαστήριο. Θα το κατορθώσει; Πάντως ο «12ος παίκτης» για την εισαγγελική πρόταση ήταν η απόλυτη σιωπή όλων των ΜΜΕ. Των ΜΜΕ που πρωταγωνίστησαν πριν από δύο χρόνια στο διασυρμό των ανθρώπων αυτών.

(Ελευθεροτυπία, 11/6/2005)