Εν αναμονή, για πολλοστή φορά, ενός νομοσχεδίου για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας
 

Το νομοσχέδιο-φάντασμα
 

«Ενα άρθρο με έντεκα γυναικείες υπογραφές»
      («Εθνος», 30/09/2005)


Η είδηση πέρασε στα ψιλά, ενώ από κάμποσες εφημερίδες κρίθηκε εντελώς αδιάφορη: στις 29 Σεπτεμβρίου συζητήθηκε πρόταση νόμου έντεκα γυναικών βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας με θέμα την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας. Η πρόταση νόμου απορρίφθηκε, αφού προηγουμένως βουλευτές από όλο το πολιτικό φάσμα είχαν διαβεβαιώσει αλλήλους για την πεποίθησή τους ότι επείγει η νομοθετική ρύθμιση του ζητήματος.

Ναι μεν, αλλά...

Το παράδοξο έχει ασφαλώς την εξήγησή του. Η πρόταση νόμου των έντεκα βουλευτών της ΝΔ κατατέθηκε πέρσι τον Νομέβριο με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Βίας (25/11). Περιλάμβανε μία και μόνη παράγραφο, σύμφωνα με την οποία το μέλος της οικογένειας που κακοποιείται μπορεί να καταφύγει στον εισαγγελέα. Εκεί, αφού διαπιστωθεί η άσκηση σωματικής ή ψυχολογικής βίας, διατάσσεται η άμεση απομάκρυνση του υπαιτίου από την οικογενειακή οικία, «προκειμένου να καθοριστεί από το αρμόδιο δικαστήριο το θέμα της μετοίκισης ή της επιμέλειας των παιδιών». Στον αναίτιο θα δίνεται αμέσως μηνιαία αποζημίωση, «έως ότου ρυθμιστεί το θέμα της διατροφής ή της επαγγελματικής αποκατάστασης». Την αποζημίωση «θα καταβάλλει η Πολιτεία διά των αρμοδίων φορέων της, την οποία στη συνέχεια θα την αναζητά από το δράστη, βάσει του νόμου περί δημοσίων εσόδων».

Είναι προφανές ότι η κατάθεση της συγκεκριμένης πρότασης νόμου ήταν μια κίνηση καταδικασμένη σε αποτυχία. Οι ίδιες οι προτείνουσες τη ρύθμιση έδειξαν με τις τοποθετήσεις τους ότι μια πραγματική απόπειρα νομοθετικής αντιμετώπισης του προβλήματος της ενδοοικογενειακής βίας θα απαιτούσε λεπτομερέστερη επεξεργασία. Ούτως ή άλλως, όπως διαβεβαίωσε τους βουλευτές ο κ. Παπαληγούρας, ειδική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή προετοιμάζει στο υπουργείο Δικαιοσύνης ένα «ολοκληρωμένο νομοθέτημα» που «μέσα στο τρέχον έτος» θα φέρει ο ίδιος στη Βουλή. Από την πλευρά τους, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ήταν αναμενόμενο να καταδικάσουν ως ατελές και προβληματικό από νομοθετική άποψη το προτεινόμενο νομοσχέδιο, ενώ αρκετοί ανάμεσά τους έσπευσαν να αντιπαραθέσουν στην προχειρότητα της συζητούμενης πρότασης τη σοβαρότητα και αρτιότητα σχετικού νομοσχεδίου που είχε καταρτιστεί την εποχή της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ. Οι λόγοι της μη κατάθεσης του νομοσχεδίου αυτού, το οποίο υπήρξε πράγματι πληρέστερο, παρέμειναν ασαφείς στις τοποθετήσεις των -κατά τα λοιπά ιδιαίτερα περήφανων γι' αυτό- βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Από τα κόμματα πάλι της αριστεράς, η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος του ΚΚΕ στάθηκε κυρίως στα «ταξικά χαρακτηριστικά» του φαινομένου, ενώ ο εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ περιορίστηκε να εκφράσει τη λύπη του γιατί ένα τόσο σημαντικό κοινωνικό ζήτημα δεν εξυπηρετείται με το προτεινόμενο νομοθέτημα, οπότε δεν είναι δυνατό να υπερψηφιστεί.

Αφυλη βία

Είναι προφανές ότι η ανάγκη νομοθετικής αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας δεν αμφισβητείται πλέον από καμία πλευρά της Βουλής. Δεν θα μπορούσε να συμβαίνει διαφορετικά. Πρόσφατη είναι ακόμη η δημοσιοποίηση της στατιστικής, σύμφωνα με την οποία η ενδοοικογενειακή κακοποίηση είναι η πρώτη αιτία θανάτου ή αναπηρίας για τις Ευρωπαίες μεταξύ 16 και 44 ετών. Μόλις προ μηνών, εξάλλου, η αρμόδια επιτροπή του ΟΗΕ εγκαλούσε την Ελλάδα για έλλειψη νομοθετικών ρυθμίσεων που να ποινικοποιούν την ενδοοικογενειακή βία, καθώς και το συζυγικό βιασμό. Εκτός αυτού, χρόνια τώρα, γυναικείες και φεμινιστικές οργανώσεις έχουν καταβάλει τεράστιες προσπάθειες να πείσουν για την έκταση του «αθέατου» προβλήματος, οπότε και για τη σημασία ενός νομοθετήματος για την αντιμετώπισή του.

Από τις διακηρύξεις, ωστόσο, ως την τελική κατάθεση και ψήφιση του επί χρόνια αναμενόμενου νομοσχεδίου υπάρχει, όπως αποδεικνύεται, μεγάλη απόσταση. Εύγλωττη υπήρξε η προσπάθεια πολλών βουλευτών να «σχετικοποιήσουν» το πρόβλημα, αποφεύγοντας συστηματικά να αναφερθούν στο φύλο των δραστών και μιλώντας γενικώς και αορίστως για «σύζυγο που κακοποιεί» και «σύζυγο που κακοποιείται». Ευδιάκριτη ήταν και η τάση αρκετών να αποσυνδέσουν την ενδοοικογενειακή βία από τις υπόλοιπες μορφές βίας που υφίστανται οι γυναίκες προκειμένου να αποφευχθούν συνειρμοί που θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαταράξουν τις έμφυλες κοινοβουλευτικές ισορροπίες.

Δεν έλειψαν, ακόμη, και οι απαραίτητες δηλώσεις «νομιμοφροσύνης»: «Πρέπει να τονίσω ότι εμείς οι γυναίκες δεν βλέπουμε τους άνδρες ως εχθρούς. Καμιά κακοποιημένη γυναίκα δεν βλέπει το σύζυγό της εχθρό», διαβεβαίωνε τους συναδέλφους της η Αριάδνη Μανούσου-Μπινοπούλου, μία από τις εισηγήτριες της πρότασης. «Ούτε ασφαλώς και οι άνδρες τις γυναίκες», έσπευσε να της απαντήσει ο προεδρεύων Γ. Σούρλας. «Οπωσδήποτε", συμφώνησε η βουλευτής."Σε μικρό, πολύ ελάχιστο ποσοστό υπάρχουν και κακοποιημένοι άνδρες, κύριε Πρόεδρε».

Κινούμενοι στην ίδια "ισονομιστική" λογική, βουλευτές του ΠΑΣΟΚ διαμαρτυρήθηκαν που η πρόταση φέρει μόνο γυναικείες υπογραφές ("Εγώ θα προσβαλλόμουν ως άντρας, αν οι γυναίκες του ΠΑΣΟΚ μόνες τους κατέθεταν ένα τέτοιο νομοθέτημα", όπως δήλωσε ο Τηλέμαχος Χυτήρης), ενώ η Μιλένα Αποστολάκη απέδωσε στην πρωτοβουλία των συναδέλφων της της ΝΔ "παρωχημένο συμβολισμό", ο οποίος "δημιουργεί μια σκόπιμη σύγχυση στην ελληνική κοινωνία σχετικά με ζητήματα ενός παρωχημένου πλέον φεμινισμού".

Το τελειωτικό χτύπημα έμελλε ωστόσο να έρθει από τον υπουργό Δικαιοσύνης. Οχι τόσο επειδή έδειξε απρόθυμος να προωθήσει "δαπανηρές" ρυθμίσεις, όσο γιατί υποσχέθηκε ένα νομοθετικό πλαίσιο που "θα διασφαλίζει τη γαλήνη της οικογένειας". Αν αυτό έχει κατά νου ο κ. Παπαληγούρας, ας ελπίσουμε ότι δεν θα τηρήσει σύντομα την υπόσχεσή του.
 

(Ελευθεροτυπία, 15/10/2005)