Τραμπουκισμοί και αστυνομική βία συνοδεύει την κατεδάφιση του Ξενία στα Γιάννενα
 

Η φανέλα με το επτά

 

Η τύχη των μνημείων, αρχαίων και νέων, στην Ελλάδα είναι λίγο πολύ γνωστή. Ολοι τα σέβονται αρκεί να μη βρίσκονται στο χώρο που ο καθένας φιλοδοξεί να εγκαταστήσει την επιχειρηματική του δραστηριότητα. Τότε η πολιτιστική κληρονομιά ακολουθεί πολλές φορές το δρόμο της χωματερής. Οπαδοί αυτής της άποψης είναι εξ αδιαιρέτου το κράτος, η τοπική αυτοδιοίκηση, η εκκλησία και οι πολίτες-επιχειρηματίες. Μικρές οάσεις εξαιρέσεων οι ομάδες πολιτών που κινητοποιούνται, ορισμένοι σύλλογοι, επιστημονικοί φορείς και η αρχαιολογική υπηρεσία. Αρωγός τις περισσότερες φορές σε παρόμοιες διαμαρτυρίες το ΣτΕ με αποφάσεις που διακόπτουν τη συνέχιση της καταστροφής πολλών μνημείων.

Μια τέτοια πονεμένη ιστορία αντιμετώπισαν πρόσφατα τα Γιάννενα.

Στην ιστορική πόλη ο δήμος αποφάσισε να προσδώσει μια δυναμική 'νεοελληνική' εικόνα. Πρώτο θύμα η ιστορική «Οαση» του Αρη Κωσταντινίδη που έγινε καφεσκυλάδικο, ακολούθησε η κεντρική πλατεία που μεταβλήθηκε σε πάρκινγκ, για να έθει τώρα το Ξενία, έργο του Βώκου, που κατεδαφίστηκε για να δώσει τη θέση του σε «μοντέρνο» ξενοδοχείο.

Η μεταβίβαση του Ξενία από το Δήμο στον επιχειρηματικό όμιλο Αριάδνη (συμφερόντων Μήτση) κράτησε δύο χρόνια και υπήρξε επεισοδιακή. Η υπόθεση έχει κατά καιρούς περάσει και στον Τύπο χωρίς ωστόσο τα άρθρα διαμαρτυρίας να φέρουν κανένα αποτέλεσμα.

Το μάτι των ΜΑΤ

Με πρωτοφανή αγριότητα και με παράξενους πρωταγωνιστές η αστυνομία με την ανοχή του Δήμου Ιωαννίνων αντιμετώπισε πέρσι όλους όσοι τόλμησαν να διαμαρτυρηθούν. Η πρώτη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο χώρο του Ξενία (9/6/05) εξελίχτηκε σε ξυλοδαρμό των διαδηλωτών και στη σύλληψη 10 ατόμων. Το παράξενο της ιστορίας είναι ότι το ένταλμα σύλληψης ήταν επώνυμο και είχε εκδοθεί πριν να γίνει η συγκέντρωση μετά από καταγγελίες των επίδοξων επενδυτών. Στις 6 το απόγευμα υποβλήθηκε η μήνυση από τους υποψήφιους αγοραστές του Ξενία ενώ στις 8 το βράδυ έγινε η συγκέντρωση. Στο χώρο της συγκέντρωσης πρωταγωνίστησε ένα άτομο φορώντας τη φανέλα με το επτά. Εμφανώς τρόφιμος γυμναστηρίων ο φέρελπις νέος καθοδήγησε την αστυνομική επιχείρηση. Αυτός υπέδειξε στα ΜΑΤ τους ανθρώπους για τους οποίους είχε εκδοθεί το ένταλμα. Αυτός συνέβαλε και στην προσαγωγή των συλληφθέντων προς την κλούβα. Με άνεση μπροστά στο φακό βοήθησε στη διεκπεραίωση -για λογαριασμό τίνος δεν γνωρίζουμε- το αστυνομικό έργο. Εκείνο το βράδυ συνελήφθησαν κάποιοι από τους 'προγραμμένους' αλλά και μερικοί φοιτητές που διαδήλωναν μαζί τους. Ενας υποψήφιος για σύλληψη δεν ήταν καν στα Γιάννενα την ημέρα των επεισοδίων, ενώ ένας άλλος, ο δικηγόρος Ν.Π., επίσης δεν βρισκόταν στο χώρο. Πήγε μετά στην Ασφάλεια για να υπερασπιστεί τους συλληφθέντες αλλά συνελήφθη κι αυτός επί τόπου. Τα κριτήρια πάνω στα οποία βασίστηκε το ένταλμα, ιδίως προτού διαπραχτούν τα υποτιθέμενα αδικήματα, παραμένουν άγνωστα. Ενας μοντέρνος τρόπος κατάδοσης που εγκαινιάστηκε όχι μόνο στα Γιάννενα τα τελευταία χρόνια αλλά σε όλη την Ελλάδα. Οι άνθρωποι που συνελήφθησαν αντιμετωπίζουν τώρα κατηγορίες (διατάραξη και φθορά) που εισέπραξαν προκαταβολικά και αφού άγνωστοι δράστες επί χρόνια κατέστρεφαν και έκλεβαν όλο το εσωτερικό του Ξενία. Για τις φθορές αυτές και τις κλοπές δεν συνελήφθη φυσικά ποτέ κανένας. Θα ήταν δε πολύ αφύσικο οι ίδιοι που πάλεψαν για να διατηρηθεί το ιστορικό κτίριο του Ξενία να έχουν προκαλέσει φθορές στο εσωτερικό του. Ετσι κι αλλιώς όμως ήδη οι μπουλντόζες έχουν εξαφανίσει τα πάντα.

Το άλλο παράξενο είναι ότι, ενώ δεν είχε ακόμα επίσημα ανακοινωθεί η απόφαση κατεδάφισης από την ολομέλεια του ΣτΕ, η κατεδάφιση είχε ξεκινήσει. Δεν τηρήθηκαν ούτε τα προσχήματα. Η άδεια κατεδάφισης εκδόθηκε δύο μήνες πριν την απόφαση του ΣτΕ. Στις 20/3/06 η άδεια και στις 18/5/06 η απόφαση. Κάποιος είχε 'σεμνά και ταπεινά' ειδοποιήσει εγκαίρως τις μπουλντόζες του κ. Μήτση. Οσο για την ψηφοφορία στην ολομέλεια φαίνεται ότι ήτανε περίπτωση γκανιάν για τους επενδυτές. Στις 20/5/06 και δύο ώρες αφού είχε αρχίσει η κατεδάφιση έγινε συγκέντρωση στο χώρο με μικρές αυτή τη φορά αψιμαχίες. Η συγκέντρωση κατέληξε στην περιφραγμένη πλατεία Ιωαννίνων όπου και διαλύθηκε. Περίπου έτσι μας διηγήθηκε τα περιστατικά ο κ. Νίκος Σέργης, ερευνητής του Πανεπιστημίου, ένας από τους ενεργούς πολίτες των Ιωαννίνων. Μας εξέφρασε και την απορία του, που είναι και δική μας απορία, πώς ενώ το αρμόδιο τμήμα του ΣτΕ είχε εισηγηθεί (8/6/2005) να μην κατεδαφιστεί το Ξενία, μετά από μία αναβολή της εκδίκασης στην ολομέλεια, αποφάσισε τώρα να δώσει την άδεια κατεδάφισης.

Ξυλοδαρμός και σύλληψη

Το πράγμα θα είχε τελειώσει εκεί και θα έμενε μόνο το αίτημα των πολιτών αφού γκρεμίστηκε το Ξενία τουλάχιστον να γίνει πάρκο ο χώρος.

Δυστυχώς, όμως, η φανέλα με το επτά ξαναχτύπησε. Τα μεσάνυχτα της 20ής Μαίου δύο άτομα από την Κίνηση Πολιτών, ο Δημήτρης Αργυρός, άτομο με ειδικές ανάγκες και η Αλεξ Μπέγκα δέχτηκαν την απρόκλητη επίθεσή του ενώ βάδιζαν στο δρόμο. Ολες οι τοπικές εφημερίδες την άλλη μέρα με πολύ σκληρά ρεπορτάζ διαμαρτυρήθηκαν για τον ξυλοδαρμό. Αμέσως έγινε μήνυση εναντίον του από τα δύο θύματα αλλά, όταν μερικές μέρες αργότερα πήγαν ξανά στην Ασφάλεια για τις διατυπώσεις, συνελήφθησαν! Ο λόγος ήταν η μήνυση που είχε εν τω μεταξύ υποβάλει εναντίον τους ο δράστης. Φυσικά για το δράστη ούτε λόγος έγινε για σύλληψη. Τα δύο θύματα του ξυλοδαρμού μετά τις ενέργειες των συνηγόρων τους αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι.

Οπως μας δήλωσε η κυρία Μπέγκα, «το να τρως ξύλο επειδή έχεις διαφορετική άποψη είναι ανήκουστο. Στην προκειμένη δε περίπτωση η στάση της δημοτικής αρχής ήταν απολύτως καταγγελτική για μας, ενώ ο διαγωνισμός για το Ξενία έμπαζε από παντού. Δυστυχώς με ελαφρότητα και η 6η Εφορία Νεοτέρων Μνημείων συνεργεί στην καταστροφή ιστορικών μνημείων όπως η Οαση».

Οι προσφυγές του συλλόγου αρχιτεκτόνων, του πρώην νομάρχη Ν. Ζαρμπαλά, αλλά και πλήθος πολιτών, παραμερίστηκαν μπροστά στην «επιχειρηματική ανάπτυξη» που, όπως φαίνεται, θάμπωσε και την ολομέλεια του ΣτΕ. Η τεράστια ξενοδοχειακή μονάδα που σχεδιάζεται από τους επενδυτές στη θέση του Ξενία δεν αφήνει κανένα περιθώριο αισιοδοξίας για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.

Το 'μεγαλειώδες’ έργο της κατεδάφισης άρχισε επί Τατούλη και ολοκληρώθηκε επί υπουργίας Βουλγαράκη. Το ΥΠ.ΠΟ. ήταν που με την απόφασή του (19/1/2005) άνοιξε το δρόμο, αρνούμενο να χαρακτηρίσει το Ξενία διατηρητέο κτίριο. Τα σχέδια του νέου κτιρίου προβλέπουν πολλαπλάσιο εμβαδόν, μεγάλο ύψος και τόνους μπετόν που θα χυθούν στον κήπο του Ξενία. Η εξαιρετικά γρήγορη διαδικασία της εκχώρησης του Ξενία από το Δήμο στα χέρια των επενδυτών που θα ζήλευε κάθε ταλαιπωρημένος πολίτης δεν αφήνει κανένα περιθώριο ελπίδας για τα 'δημοτικά’ οράματα. Αντιγράφουμε χαρακτηριστικά ένα κομμάτι από άρθρο του Φιλήμονα Καραμήτσου στον Ηπειρωτικό Αγώνα (24/5/2006) «Δοκιμάζεται συνεπώς στα Γιάννενα μια κλασική συνταγή του νεοσυντηρητισμού: Η μετατροπή του αστικού περιβάλλοντος σε επιχειρηματικό 'πάρκο’ (δείτε πόσο σοφά πολεοδομικά αναπτύσσονται τα ξενοδοχεία και τα σούπερ μάρκετ) και των κατοίκων σε οιονεί καταναλωτές. Μια πόλη- πολυκατάστημα δηλαδή. Αν συνεπώς το κέντρο της πόλης θα αποτελεί από 'δω και πέρα πλέον ένα πεδίο ανάπτυξης οικονομικών σχεδίων και οι χώροι κατοικίας αναπτύσσονται στα άκρα της πόλης με μεγάλες όμως ελλείψεις στις βασικές υποδομές, τότε είναι φανερό ότι σιγά σιγά τα Γιάννενα γίνονται μια αβίωτη πόλη με πολύ μπετόν, χωρίς αρχιτεκτονικό και πολεοδομικό όραμα, αλλά πολλά αυτοκίνητα, και εξαρτώμενη από τον τουρισμό και τον «πολιτισμό» της καφετέριας».

Για όποιον δε από τους υπεύθυνους καταλάβει τι σημαίνει -ακόμα και για τον τουρισμό αλλά κυρίως για τους πολίτες- η καταστροφή μιας ιστορικής πόλης υπάρχει πάντα μπροστά του και ...η λίμνη!

 

(Ελευθεροτυπία, 3/6/2006)