Στη Βουλή η έρευνα του «Ιού» για τη ρύπανση στη Δυτική Μακεδονία

Είδες η ΔΕΗ κ. Σιούφα;

Με αφορμή την έρευνα που δημοσιεύσαμε στην «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» για τη ρύπανση που προκαλούν οι εγκαταστάσεις και τα λιγνιτωρυχεία της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία («Ταξίδι στη χώρα του λιγνίτη», 14/1/07), κατέθεσε ερώτηση προς τον υπουργό Ανάπτυξης ο βουλευτής Φλώρινας Γιώργος Λιάνης. Πριν από λίγες μέρες απάντησε ο αρμόδιος υπουργός Δημήτρης Σιούφας με ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον πολυσέλιδο κείμενο. Τόσο η ερώτηση του κ. Λιάνη όσο και η απάντηση του κ. Σιούφα θα είναι από αύριο αναρτημένες στο δικτυακό τόπο του «Ιού», όπως βέβαια και το αρχικό δικό μας δημοσίευμα. Εδώ θα αρκεστούμε σε ορισμένες βασικές επισημάνσεις και θα επανέλθουμε με τη συνέχεια της έρευνας στο άμεσο μέλλον.

Στην αρχή της απάντησής του, ο κ. Σιούφας ομολογεί ότι απαντά «σύμφωνα με όσες διευκρινίσεις [τού] παρέσχε η διοίκηση της ΔΕΗ ΑΕ». Αλλά ο ρόλος του υπουργού είναι διαφορετικός από το ρόλο του εκπροσώπου μιας εταιρείας, έστω και εποπτευόμενης από το υπουργείο του. Υποτίθεται ότι ρόλος του είναι να ελέγχει και όχι να διαβιβάζει προς τη Βουλή και τους πολίτες τους ισχυρισμούς μιας επιχείρησης. Ολόκληρη η απάντηση πάσχει απ' αυτή την πλήρη ταύτιση του υπουργού με όσα ισχυρίζεται η διοίκηση της επιχείρησης. Και πιο συγκεκριμένα:

1 Γράφει ο κ. Σιούφας: «Η ΔΕΗ Α.Ε. αναπτύσσει τις δραστηριότητές της λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη την περιβαλλοντική παράμετρο, η οποία αποτελεί μία από τις κύριες συνιστώσες της στρατηγικής της», κ.λπ.

Αλλά ισχύει βέβαια το εντελώς αντίθετο. Οπως αποδεικνύεται στην έρευνά μας, η ΔΕΗ κάνει ό,τι μπορεί για να αποφύγει την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, έχοντας συμπαραστάτη σ' αυτή την προσπάθεια την ίδια την κυβέρνηση που είναι πρόθυμη να συμβάλει στην παράκαμψη της περιβαλλοντικής νομοθεσίας με φωτογραφικές διατάξεις σε νόμους και με υπουργικές αποφάσεις αναδρομικής εφαρμογής. Επειδή δεν διεκδικούμε δάφνες αντικειμενικότητας, καταφεύγουμε εδώ στο πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2005, στο οποίο επισημαίνεται ότι «το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης που προκαλείται από τις υπερβάσεις των ορίων εκπομπής των αιωρούμενων σωματιδίων από τον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου, το οποίο έχει εντοπιστεί ήδη από το έτος 1997, εξακολουθεί να υφίσταται έως σήμερα» και διαπιστώνεται ότι «η ισχύς των αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, που αφορούν τη λειτουργία και των τριών εν θέματι ΑΗΣ, έχει λήξει από διετίας τουλάχιστον». Στο ίδιο πόρισμα παρατηρείται ότι οι σχετικές κοινοτικές οδηγίες καθυστερούν απελπιστικά να ενσωματωθούν στο ελληνικό δίκαιο και μάλιστα αυτό συμβαίνει με επιλεκτικό τρόπο, χωρίς δηλαδή κάποιες σημαντικές διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Σημειώνεται, τέλος, ότι είναι απαράδεκτο να χορηγείται με νομοθετικές ρυθμίσεις ενιαία άδεια λειτουργίας σε διάφορες μονάδες, διότι έτσι παραβλέπεται η ιδιαιτερότητα καθεμιάς ως προς τις επιπτώσεις της.

Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε προς τις σαφείς υποδείξεις του Συνηγόρου, αλλά παρέτεινε την προσωρινή άδεια των μονάδων της ΔΕΗ έως το 2008, προσφέροντας δηλαδή τυπική νομιμότητα στην περιβαλλοντική ασυδοσία.


2 Για να αποδείξει την περιβαλλοντική ευαισθησία της ΔΕΗ ο κ. Σιούφας δηλώνει ότι «υπάρχουν εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι με Κοινή Υπουργική Απόφαση για τα ορυχεία Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου και Φλώρινας (Αχλάδα, Κλειδί)» και απαριθμεί μέτρα για τον περιορισμό των ρύπων («διαβροχή με βυτιοφόρα των διαδρομών που κινούνται φορτηγά [μεταξύ λιγνιτωρυχείων και σταθμών], τοποθέτηση καλυμμάτων στα φορτηγά, κάλυψη ταινιοδρόμων μεταφοράς τέφρας, συχνές διαστρώσεις δρόμων»).

Αλλά το πρόβλημα δεν είναι αν προβλέπει όλα αυτά τα μέτρα η Κοινή Υπουργική Απόφαση. Το πρόβλημα είναι αν και πόσα απ' αυτά τα μέτρα πράγματι τηρούνται. Τα δικά μας στοιχεία (από συζητήσεις με κατοίκους της περιοχής, αλλά και επιτόπια δική μας παρατήρηση) δεν επιβεβαιώνουν την ειδυλλιακή εικόνα που μεταφέρει ο υπουργός. Υπάρχουν μάλιστα και έντονες αντιδράσεις κατοίκων στις περιπτώσεις που η αδιαφορία των υπευθύνων της ΔΕΗ δημιουργεί εφιαλτικές συνθήκες με την ιπτάμενη τέφρα, ενώ ακόμα και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση έχει υποχρεωθεί να επιβάλει πρόστιμα για την ελλιπή τήρηση αυτών ακριβώς των μέτρων.

3 Ο κ. Σιούφας στη συνέχεια υποστηρίζει ότι «τα αναφερόμενα στην εν λόγω ερώτηση ότι ο Σταθμός του Αγ. Δημητρίου κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στους πιο βρόμικους ευρωπαϊκούς σταθμούς είναι εντελώς παραπλανητικά. Η εν λόγω αναφορά προέρχεται από έκθεση του WWF και αναφέρεται μόνο στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Για το σημείο αυτό σημειώνουμε ότι οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τον εν λόγω σταθμό είναι σύμφωνες με το μέγεθός του, καθώς και το χρησιμοποιούμενο καύσιμο».

Πράγματι, η κατάταξη του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου στην πρώτη θέση των τριάντα πιο ρυπογόνων ευρωπαϊκών σταθμών ενέργειας προέρχεται από έκθεση του WWF και αναφέρεται στην εκπομπή CO2. Αλλά τι σημαίνει αυτό; Δεν θεωρεί ρυπογόνο το CO2 ο κ. Σιούφας; Και τότε τι συζητάμε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις κλιματικές αλλαγές; Αν κάποιος παραπλανά, αυτός είναι ο ίδιος ο υπουργός, όταν υποστηρίζει ότι οι εκπομπές είναι «σύμφωνες με το μέγεθός του και το χρησιμοποιούμενο καύσιμο», διότι η κατάταξη του WWF που φέρνει τον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου πρώτο σε μόλυνση δεν συγκρίνει το σύνολο των εκπομπών, αλλά τις εκπομπές CO2 ανά παραγόμενη kWh.

4 Για να στηρίξει τον ισχυρισμό του ο κ. Σιούφας επικαλείται κάτι που είχαμε αναφέρει και εμείς, δηλαδή την έκδοση πιστοποιητικού Περιβαλλοντικής Διαχείρισης κατά ISO 14001 για τον ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου. Σχολιάζοντας ο κ. Σιούφας είναι αποκαλυπτικός: «Αυτό το πιστοποιητικό αποδεικνύει, μεταξύ άλλων, ότι ο ΑΗΣ του Αγ. Δημητρίου λειτουργεί τουλάχιστον σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία και φροντίζει με έναν συστηματικό τρόπο για τη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς του».

Ουσιαστικά, με τη διατύπωση αυτή παραδέχεται ο κ. Σιούφας ότι η πιστοποίηση που τόσο πολύ διαφημίστηκε και από τη ΔΕΗ απλώς ελέγχει την εφαρμογή της νομοθεσίας. Ομως, όπως είδαμε πιο πάνω, η νομοθετική κάλυψη της δραστηριότητας της ΔΕΗ στη Δυτική Μακεδονία ρυθμίζεται από την κυβέρνηση με κάθε άλλο παρά περιβαλλοντικές ευαισθησίες. Οσο για το ίδιο το πρότυπο αυτό ((ISO 14001/2004), όπως μπορεί καθένας να διαπιστώσει στην ιστοσελίδα του οργανισμού πιστοποίησης (www.iso.org), ελέγχει μόνο τις πλευρές της δραστηριότητας κάποιου φορέα που έχουν οριστεί από τον ίδιο το φορέα (επιχείρηση ή οργανισμό) και «δεν αφορά από μόνος του την τήρηση ειδικών περιβαλλοντικών κριτηρίων».

5 Ο υπουργός Ανάπτυξης υποστηρίζει επίσης ότι «τόσο η χώρα όσο και η ΔΕΗ [sic] ακολουθούν πιστά τη διαδρομή για την επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο, όπως αυτή έχει καθοριστεί από το Εγκεκριμένο από την ΕΕ Εθνικό Σχέδιο Κατανομής Δικαιωμάτων Εκπομπών Αερίων του θερμοκηπίου για την περίοδο. Για το λόγο αυτό, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα δεν συμπεριλαμβάνεται μεταξύ των επτά μελών της ΕΕ, τα οποία αναμένεται να υπερβούν τα όρια εκπομπών τους».

Δυστυχώς είμαστε υποχρεωμένοι και πάλι να διαψεύσουμε τον κ. Σιούφα. Σε πρόσφατη ημερίδα που διοργανώθηκε από το ΙΕΝΕ (Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης, 8/2/07) ο εκπρόσωπος της ΔΕΗ Δημήτρης Κανελλόπουλος εισηγήθηκε να μη γίνουν δεκτές οι προτάσεις για τη μείωση του «δικαιώματος αγοράς πιστοποιητικών εκπομπών ρύπων» κατά 10% την περίοδο 2008-2012 και αντίθετα να αυξηθούν κατά 15% για όλες τις εταιρείες! Μ' άλλα λόγια, πλήρης ανατροπή της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μείωση των ρύπων.

6 Το σοβαρότερο όμως απ' όλα στο κείμενο του υπουργού Ανάπτυξης είναι ότι δεν υπάρχει καμιά απάντηση ούτε προς τον κ. Λιάνη ούτε στο δικό μας δημοσίευμα ούτε σε άρθρα όλων των μεγάλων εφημερίδων για τις συνέπειες της ρύπανσης από τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ στην υγεία των πολιτών που έχουν την κακή τύχη να ζουν δίπλα στο Λιγνιτικό Κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας. Το μόνο σχετικό που βρίσκει να πει στην πολυσέλιδη απάντησή του ο κ. Σιούφας είναι μια μικρή φράση: «Τέλος η ΔΕΗ έχει ξεκινήσει τη διαδικασία για την εκπόνηση επιδημιολογικών μελετών σε συνεργασία με τα ιατρικά τμήματα των Πανεπιστημίων της χώρας και τις αντίστοιχες νομαρχίες». Βέβαια, επιδημιολογικές μελέτες υπάρχουν ήδη. Τις αναφέραμε στο δημοσίευμά μας. Τις καταγράφουν οι σχετικές εκθέσεις του WWF και της Greenpeace. Αναφέρουμε για παράδειγμα τη μελέτη των επιστημόνων του Αριστοτελείου (Sichletidis L., Tsiotsios Ι., Gavriilidis Α., Chloros D., Gioulekas D., Kottakis Ι., Pataka Α. «The effects of environmental pollution on the respiratory system of children in Western Macedonia, Greece», Journal of Investi-gational Allergology and Clinical Immunology 2005. Vol. 15-2), η οποία είναι προσβάσιμη και στο Διαδίκτυο (www.jiaci.org/issues/vol15issue02/6.pdf) και πιστοποιεί την επιβάρυνση της υγείας των παιδιών από την ατμοσφαιρική ρύπανση σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Δυτικής Μακεδονίας.

Ερχεται τώρα ο κ. Σιούφας και ομολογεί το τερατώδες: ότι η κυβέρνηση περιμένει από τη ΔΕΗ επιδημιολογικές μελέτες για τις συνέπειες των ρύπων στην περιοχή. Αλλά είναι δυνατόν να αναθέτουμε στον ίδιο το φορέα της ρύπανσης να ελέγξει τις συνέπειες της καταστρεπτικής λειτουργίας των εγκαταστάσεών του και των ορυχείων του;

Πρόκειται για την πιο θλιβερή ομολογία της κυβερνητικής αδιαφορίας για τις πραγματικές συνέπειες της ρύπανσης από τη ΔΕΗ σε ένα ολόκληρο διαμέρισμα της χώρας. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, και μάλιστα σήμερα που ιδιωτικοποιείται με ραγδαίους ρυθμούς ο χώρος της παραγωγής ενέργειας, ενώ και η ΔΕΗ λειτουργεί εδώ και καιρό σαν ιδιωτικός φορέας, διατηρώντας από το παρελθόν της ως οργανισμού του Δημοσίου μόνο τη σκανδαλώδη προστασία των αρμόδιων ελεγκτικών μηχανισμών.
 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:

Ταξίδι στη χώρα του λιγνίτη

Πιστοποίηση αναξιοπιστίας

(Ελευθεροτυπία, 10/3/2007)