200.000 νέοι, γεννημένοι και μεγαλωμένοι στην Ελλάδα, σπρώχνονται στο περιθώριο
 

Ρατσισμός δεύτερης γενιάς

«Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1981 και οι γονείς μου είναι από τη Νιγηρία. Σπουδάζω μηχανολογία ηλεκτρικών οργάνων και σε ένα εξάμηνο τελειώνω. Εχω χαρτιά λόγω σπουδών μόνο, αλλά μόλις τελειώσω ο νόμος λέει ότι πρέπει να εγκαταλείψω τη χώρα».

Ο Νίκος είναι ένα από τα πολλά παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και ενηλικιώθηκαν στην Ελλάδα και παραμένουν χωρίς ελληνική υπηκοότητα, με προσωρινά χαρτιά, στον αέρα. «Δεν σου δίνουν ιθαγένεια», εξηγεί ο Νίκος, και μας αναφέρει περίπτωση νέου, γιου μεταναστών, που είχε πάει και στρατιωτικό στην Ελλάδα, αλλά χρειάστηκαν 13 χρόνια για να πάρει υπηκοότητα. Απαιτούνται συνεχείς αιτήσεις που συνήθως απορρίπτονται και καταβολή 1.300 ευρώ με κάθε αίτηση. Ο Νίκος είναι αθλητής: «Παίζουμε στις ομάδες, ακόμα και στην εθνική, αλλά μόνο προπόνηση, διότι δεν έχουμε υπηκοότητα για να παίξουμε σε διεθνείς αγώνες. Το βασικό μου πρόβλημα είναι η επαγγελματική αποκατάσταση. Το άλλο είναι ότι θέλω να κινηθώ και δεν μπορώ. Σπουδάζω, δουλεύω και παρακολουθώ κάποια σεμινάρια για το ποδόσφαιρο. Οταν όμως το σεμινάριο γίνεται στο εξωτερικό, ακόμα και με την άδεια παραμονής που έχω δεν μπορώ να ταξιδέψω. Ούτε στη Νιγηρία δεν μπορώ να πάω. Την πρώτη φορά πήρα μια τέτοια άδεια 2,5 χρόνια μετά την αίτηση, κι όταν την πήρα τελείωνε σε 20 μέρες. Συνεχώς, δε, πληρώνουμε παράβολα».

Οσο για τον καθημερινό ρατσισμό, «δυστυχώς είναι κάτι που το έχω συνηθίσει. Εμαθα να μην "ακούω". Βέβαια οι περισσότεροι φίλοι μου είναι Ελληνες. Για την πρώτη γενιά μεταναστών ήταν πιο δύσκολα, τώρα τα παιδιά είναι πιο άνετα. Δεν έχω ζήσει αλλού και εδώ θέλω να μείνω. Τόσο απλά. Δεν μπορώ να στήνομαι σε ουρές και να μου φέρονται βάναυσα».

Μια γεύση από ειδική μεταχείριση είχε ο Νίκος πριν από λίγες μέρες: «Με συλλάβανε για εξακρίβωση έξω από το υπουργείο Παιδείας που είχα πάει να καταθέσω τα χαρτιά μου. Από το τμήμα στείλανε το σήμα στα κεντρικά για να βρεθεί ο φάκελός μου. Περίμενα πέντε ώρες. Δεν τους απάντησαν από τα κεντρικά και με κλείσανε στο κρατητήριο. Εμεινα εκεί δυο μέρες. Την τρίτη μέρα ήταν υπηρεσία ο πρώτος αξιωματικός υπηρεσίας, όταν είχα πάει στο τμήμα. Με είδε και τα 'χασε. Με πήρε ο ίδιος και με συνόδευσε με περιπολικό και μηχανές στη ΓΑΔΑ. Εκεί πάει με το χαρτί μου ο αξιωματικός στο μητρώο και ξαναζητάει το φάκελο. Σε δύο λεπτά μας τον φέρανε. "Τι κάνετε, ρε παιδιά, δύο μέρες τον έχω μέσα τον άνθρωπο και σεις ούτε ψάξατε", τους λέει. Αν δεν ήταν εκείνος μπορεί να έμενα μέσα μια βδομάδα».

Αυτοί οι σημερινοί νέοι ενήλικοι παραμένουν ξυλάρμενοι, πολλοί από αυτούς χωρίς καμία ιθαγένεια και χωρίς περιθώρια επιλογών για τη ζωή τους (βλ. ρεπορτάζ της Ιωάννας Σωτήρχου, 27/6/2007). Δακτυλοδεικτούμενη χώρα η Ελλάδα που στερεί τα δικαιώματα του πολίτη σε αυτούς τους νέους ανθρώπους. Η χώρα του DNA, του ελληνικού αίματος. Το βαμπίρ της Ευρώπης. Η ελληνική κυβέρνηση του μεσαίου χώρου έπαιρνε τις αποστάσεις της από τις ακραίες επιλογές του Σαρκοζί στις πρόσφατες εξεγέρσεις των μεταναστών, αλλά έκανε το παγόνι όταν κάποιοι σημείωναν ότι η ιθαγένεια στη Γαλλία είναι αυτονόητη για παιδιά που γεννιούνται ή μεγαλώνουν εκεί. Η Ελλάδα ζητάει από 200.000 νέους να πληρώνουν ξανά και ξανά 1.300 ευρώ, να υποβάλλουν αιτήματα παραμονής σε αδιανόητες επιτροπές, να συλλαμβάνονται από αστυνομικούς, να αναγκάζονται τελικά να ζούνε στα κλεφτά. Την ίδια ώρα ο πρωθυπουργός της Ισπανίας ανακοινώνει επίδομα 2.500 ευρώ για κάθε νεογέννητο παιδί συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών των νομίμων μεταναστών.

Ζητήσαμε από τα δύο μεγάλα κόμματα μια σαφή απάντηση για την απόδοση ιθαγένειας στα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν ή ήρθαν πολύ μικρά στην Ελλάδα. Τόσο το ΚΚΕ όσο και ο Συνασπισμός στο θέμα αυτό έχουν ξεκάθαρη θέση για την άμεση απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας στους μετανάστες δεύτερης γενιάς.

«Κύκλοι» του υπουργού κ. Παυλόπουλου απάντησαν κυρίως για τους ανήλικους, που όμως δεν ήταν το αντικείμενο της ερώτησης. Κατά συνέπεια μεταφέρουμε μόνο το σκέλος της απάντησης που αφορά την απόδοση ιθαγένειας και δικαιωμάτων στους δεύτερης γενιάς μετανάστες. «Κατά τον αναθεωρημένο Κώδικα Ιθαγένειας, την Ελληνική ιθαγένεια αποκτά από τη γέννησή του και όποιος γεννιέται σε ελληνικό έδαφος, εφόσον δεν αποκτά με τη γέννησή του αλλοδαπή ιθαγένεια ή είναι άγνωστης ιθαγένειας. Με τις διατάξεις του Π.Δ. 131/2006 που αναφέρονται στο δικαίωμα της οικογενειακής επανένωσης, καλύπτεται η νόμιμη διαμονή των ανήλικων τέκνων υπηκόων τρίτων χωρών. Σε περίπτωση γέννησης τέκνου στην Ελλάδα, οι γονείς του μπορούν να καταθέσουν αίτηση στο Δήμο, προκειμένου να του χορηγηθεί άδεια διαμονής. Με τη συμπλήρωση του 18ου έτους χορηγείται αυτοτελής άδεια διαμονής μέχρι τη συμπλήρωση του 21ου έτους και στη συνέχεια η άδεια μπορεί να ανανεωθεί για σπουδές ή εργασία». Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι η κυβέρνηση στην ουσία αρνείται την ιθαγένεια ντε φάκτο εφόσον δεν δέχεται τη διπλή ιθαγένεια αλλά ούτε και την άγνωστη ιθαγένεια. Οταν οι γονείς δηλαδή έρχονται από μια άλλη χώρα και όπως είναι φυσικό διαθέτουν ήδη μία ιθαγένεια, αυτόματα τα γεννημένα στην Ελλάδα παιδιά τους αμέσως αποκλείονται. Αν πάλι έρχονται οι γονείς από μια εμπόλεμη ζώνη, για παράδειγμα, με το μωρό τους χωρίς να έχουν δυνατότητα να πάρουν χαρτιά από τη χώρα τους, πάλι αποκλείεται να δοθεί στο παιδί η ελληνική ιθαγένεια. Η κυβέρνηση χορηγεί μόνο άδειες παραμονής κατά την κρίση της.

Η καθηγήτρια Μαριλένα Κοππά, μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ, ήταν, αντίθετα, κατηγορηματική: «Το θέμα της δεύτερης γενιάς των μεταναστών βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας των προτάσεων του ΠΑΣΟΚ για τη μεταναστευτική πολιτική. Η χορήγηση ιθαγένειας σε όσα παιδιά γεννηθούν στην Ελλάδα ή συμπληρώσουν τρία χρόνια στην πρωτοβάθμια ή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποτελεί δέσμευση. Η πρόταση αυτή θα καταστήσει τα ανήλικα παιδιά κοινωνούς των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων τα οποία χαρακτηρίζουν τη σχέση των Ελλήνων πολιτών μεταξύ τους και με την ελληνική Πολιτεία. Παράλληλα πρέπει να υπάρχει μέριμνα για την εισαγωγή στα σχολεία της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας των κύριων χωρών προέλευσης, προκειμένου οι δεσμοί με τη γενέτειρα των γονιών του ανηλίκου να αποβούν εν δυνάμει ενισχυμένοι. Για το ΠΑΣΟΚ το μέλλον των παιδιών των μεταναστών είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον της ελληνικής κοινωνίας».

(Ελευθεροτυπία, 7/7/2007)