Το «περιορισμένο» πρόγραμμα βασανιστηρίων της CIA και η κυρία Τάουνσεντ 

Η κυρία του Αμπού Γκράιμπ

Θυμάστε την κυρία στις φωτογραφίες; Είναι η Φράνσις Φράγκος Τάουνσεντ, η Ελληνοαμερικανίδα σύμβουλος του Τζορτζ Μπους, υπεύθυνη για την αντιτρομοκρατική πολιτική του Λευκού Οίκου. 

Το όνομά της είχε έρθει και στην εγχώρια επικαιρότητα, μετά τις αποκαλύψεις του «Ιού» για τον ιδιαίτερο ρόλο που φαίνεται ότι έπαιξε κατά την προετοιμασία και την επιβολή των μαζικών τηλεφωνικών υποκλοπών στην Ελλάδα τις παραμονές των Ολυμπιακών Αγώνων (βλ. «Η σκιά της κυρίας Τάουνσεντ», Ιός, 14.05.06).

Η κυρία Μπακογιάννη είχε αντιδράσει στο δημοσίευμά μας και επέμενε ότι οι σχέσεις της με την κ. Τάουνσεντ αφορούσαν μόνο το καθεστώς βίζας των Ελλήνων πολιτών που επισκέπτονται τις ΗΠΑ. Οσο για τους άλλους Ελληνες πολιτικούς που κατά καιρούς εμφανίζονται να διατηρούν στενές σχέσεις με τη σιδηρά κυρία του Λευκού Οίκου (π.χ. ο κ. Βουλγαράκης, ως υπουργός Δημόσιας Τάξης), αυτοί επικαλούνται την ελληνική καταγωγή της και τη συμμετοχή της στο ελληνοαμερικανικό λόμπι. 

Και να τώρα που η κυρία Τάουνσεντ βρίσκεται και πάλι στο μάτι του κυκλώνα στη χώρα της. Στις αρχές του Οκτωβρίου προκλήθηκε σάλος στις ΗΠΑ με την αποκάλυψη των «Νιου Γιορκ Τάιμς» (4.10.07) ότι μετά την τοποθέτηση του Αλμπέρτο Γκονζάλες στη θέση του υπουργού Δικαιοσύνης, το Φεβρουάριο του 2005, εκδόθηκε μια απόρρητη εγκύκλιος με την οποία ουσιαστικά δίνεται το πράσινο φως στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες να εκτελούν «νομίμως» βασανιστήρια κατά την ανάκριση υπόπτων για τρομοκρατικές πράξεις ή σχέσεις με την Αλ Κάιντα. Το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έχουν κατ' επανάληψη επιχειρήσει τα τελευταία δύο χρόνια να επιβάλουν κάποια όρια στις «ανακρίσεις» αυτές και μέχρι σήμερα η κυβέρνηση Μπους επαναλαμβάνει στερεότυπα ότι «οι ανακρίσεις εκτελούνται εντός των πλαισίων του νόμου». Αλλά περί αυτού ακριβώς πρόκειται: η μυστική εγκύκλιος που αποκάλυψαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» διαστέλλει αυτά τα «πλαίσια του νόμου», δηλαδή δίνει πολιτική και νομική κάλυψη στους βασανιστές.

Μετά την αποκάλυψη της εφημερίδας κλήθηκε -ποιος άλλος;- η κυρία Τάουνσεντ να βγάλει τα κάστανα απ' τη φωτιά. Η ίδια είχε ρωτηθεί για παρόμοιο ζήτημα στα μέσα του περασμένου καλοκαιριού. Τότε είχε απαντήσει κατηγορηματικά: «Οι ΗΠΑ δεν επιδίδονται σε βασανιστήρια, σεξουαλικές κακοποιήσεις ή προσβολή της θρησκευτικής παράδοσης ενός προσώπου» (23.07.07). Τώρα, όμως, είχε να αντιμετωπίσει ένα επίσημο ντοκουμέντο που επιβεβαίωνε τα βασανιστήρια. Κανένα πρόβλημα!

Η πρώτη της αντίδραση ήταν να κατηγορήσει την εφημερίδα που δημοσίευσε το ντοκουμέντο: «Θεωρώ ότι είναι απίστευτα ανεύθυνο να δημοσιεύονται διαβαθμισμένες πληροφορίες που απειλούν την εθνική μας ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των τεχνικών που έχουμε στη διάθεσή μας». Σε συνέντευξή της στο CNN, η κ. Τάουνσεντ ήταν εξαιρετικά αποκαλυπτική, όταν ρωτήθηκε για το περιεχόμενο της αποκάλυψης:

«Ακούσατε την εκπρόσωπο του Λευκού Οίκου Ντάνα Περίνο σήμερα, ακούσατε και τον πρόεδρο να το επαναλαμβάνει πολλές φορές, οι ΗΠΑ δεν κάνουν βασανιστήρια. Με ρωτάτε αν υπάρχει σχετικό πρόγραμμα; Ναι, υπάρχει. Είναι πολύ περιορισμένο. Περιλαμβάνει λιγότερους από 100 ανθρώπους και οι άνθρωποι που μετέχουν σ' αυτό το πρόγραμμα είναι προσεκτικά εκπαιδευμένοι με περισσότερες από 250 ώρες εκπαίδευσης. Ο μέσος όρος ηλικίας των ανακριτών είναι τα 43 χρόνια. Οι ομάδες αυτές δεν περιλαμβάνουν μόνο ανακριτές. Υπάρχουν επίσης ειδικοί στα ζητήματα της ανάκρισης και άτομα που ελέγχουν την υγεία και την ψυχολογική κατάσταση του κρατούμενου. Αρχίζουμε με τις λιγότερο σκληρές μεθόδους. Και σταματάμε μόλις κάποιος γίνεται συνεργάσιμος. Είναι σαφές ότι οι κρατούμενοι έχουν εκπαιδευτεί με τεχνικές αντίστασης στην ανάκριση. Αυτές οι μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν στον Αμπού Ζουμπαϊντάχ και μας προσέφεραν αξιοποιήσιμες πληροφορίες που οδήγησαν στη σύλληψη του Ραμζί Μπιναλσίμπ. Αυτά τα προγράμματα σταματούν τις επιθέσεις (των τρομοκρατών)».

Εκπληκτος ο δημοσιογράφος του CNN Γουλφ Μπλίτζερ από την απερίφραστη παραδοχή, επιχειρεί να κάνει ακόμα πιο σαφή την αποκάλυψη. Αναφέρει τις συγκεκριμένες μορφές βασανιστηρίων που περιγράφονται στις μυστικές εγκυκλίους (χτυπήματα στο κεφάλι, παραμονή του κρατούμενου γυμνού σε παγωμένα κελιά, στέρηση ύπνου, συνεχείς εκκωφαντικοί θόρυβοι και το περίφημο waterboarding, δηλαδή το δέσιμο του ανακρινόμενου σε μια σανίδα ανάσκελα και το κατάβρεγμα του κεφαλιού του έως πνιγμού). Σύμφωνα με τους «Νιου Γιορκ Τάιμς», ουδέποτε στην ιστορία έχουν επίσημα επιτρέψει παρόμοιες τεχνικές ανάκρισης οι ΗΠΑ. 

Η απάντηση της κ. Τάουνσεντ ήταν και πάλι αφοπλιστική: «Προφανώς δεν πρόκειται να μιλήσω για καθεμιά ειδική τεχνική που χρησιμοποιούμε. Ο διευθυντής της CIA μίλησε στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής και της Γερουσίας και εξήγησε ότι το ζήτημα δεν είναι απλώς νομικό, αλλά πολιτικό, και τίθεται ένα θέμα πολιτικής βούλησης. Αν σκοτώνονται Αμερικανοί επειδή εμείς αποτυγχάνουμε να κάνουμε τα σκληρά πράγματα, τότε ο αμερικανικός λαός θα έχει απόλυτο δίκιο να μας ρωτάει το γιατί».

Εκπληκτος απ' αυτά που ακούει, ο δημοσιογράφος αναγκάζεται να διατυπώσει την ίδια ερώτηση με άλλη μορφή, για να σιγουρευτεί ότι κατάλαβε καλά: «Χωρίς να επιβεβαιώνετε ότι γίνονται πράγματι αυτά που περιγράφουν οι "Νιου Γιορκ Τάιμς" σήμερα, αν κάποιος τα έκανε, θα τα θεωρούσατε βασανιστήρια;».

Και πάλι η κ. Τάουνσεντ είναι αποκαλυπτικά ωμή: «Δεν μιλάμε για τις ειδικές τεχνικές που εφαρμόζουμε, διότι γνωρίζουμε ότι (οι αντίπαλοί μας) θα εκπαιδευτούν για να αντιμετωπίσουν αυτές τις τεχνικές που θα μάθουν ότι χρησιμοποιούμε».

Αλλά και στο ερώτημα αν θα ήταν θεμιτό για άλλες κυβερνήσεις να εφαρμόζουν παρόμοιες τεχνικές εις βάρος Αμερικανών, η σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ ήταν και πάλι σαφής: «Το γεγονός είναι ότι αυτοί (οι αντίπαλοί μας) δεν είναι άνθρωποι που φορούν στολή ούτε εκπροσωπούν κάποιο κράτος. Με μπερδεύει η υπόδειξη ότι αν δεν χρησιμοποιούμε σκληρές μεθόδους, τότε οι δικοί μας ένστολοι θα τύγχαναν καλύτερης μεταχείρισης από την Αλ Κάιντα σε περίπτωση αιχμαλωσίας τους».

Και πόσοι είναι οι αιχμάλωτοι που υφίστανται αυτές τις «σκληρές» μεθόδους ανάκρισης; «Από τον διευθυντή της CIA γνωρίζουμε ότι λιγότεροι από 100 κρατούμενοι υπάγονται σε οποιοδήποτε πρόγραμμα και λιγότεροι από το ένα τρίτο αυτών των κρατουμένων έχουν υποστεί αυτές τις τεχνικές. Αλλά πρέπει να πω ότι αυτό το ένα τρίτο μας παρείχε 8.500 πληροφορίες για απειλές. Δεν υπάγουμε κανέναν σ' αυτό το πρόγραμμα -και δεν το κάνει ο διευθυντής της CIA- παρά μόνο αν πιστεύουμε είτε ότι έχει πληροφορίες για τους κρυψώνες των ηγετών της Αλ Κάιντα είτε ότι γνωρίζει κάποια άμεση ή πραγματική απειλή εναντίον των ΗΠΑ και των συμφερόντων μας».

Σύμφωνα με το ισχύον εγχειρίδιο ανακρίσεων των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ (Human Intelligence Collector Operations, FE 2-22.3, Σεπτέμβριος 2006) τα βασανιστήρια δεν είναι κατάλληλος τρόπος ανάκρισης, διότι «εξάγει αναξιόπιστα αποτελέσματα και μπορεί να οδηγήσει τον ανακρινόμενο να πει όσα πιστεύει ότι θέλει να ακούσει ο ανακριτής του» (σελ. 5-21).

Εχει και σ' αυτό απάντηση η κ. Τάουνσεντ: «Αρχίζουμε, όπως είπα, με τις λιγότερο σκληρές μεθόδους στην αρχή. Υπάρχει σχέδιο ανάκρισης, το οποίο πρέπει να εγκριθεί από τα ανώτερα κλιμάκια της CIA. Απαιτούνται εκθέσεις και έλεγχος μετά από κάθε φάση της ανάκρισης. Και όταν οι κρατούμενοι είναι συνεργάσιμοι, τότε οι τακτικές της ανάκρισης σταματούν και στρέφονται σε συζήτηση».

Τελικά, πόσο εφαρμόζονται αυτές οι μέθοδοι; «Δεν πρόκειται να μιλήσω για την επιχειρησιακή δραστηριότητα της CIA. Σας λέω ότι όταν συλλαμβάνουμε κάποιον που είναι σε θέση να διαθέτει πληροφορίες για τις κρυψώνες της ηγεσίας της Αλ Κάιντα ή πληροφορίες για απειλές, τότε λειτουργούμε εντός των ορίων του νόμου».

Τελικά ήταν ακριβές ή όχι το ρεπορτάζ των «Νιου Γιορκ Τάιμς»; «Δεν πρόκειται να πω ποια κομμάτια του ρεπορτάζ είναι ακριβή και ποια όχι. Αλλά θα πω ότι είναι απίστευτα ανεύθυνο να διαρρέουν διαβαθμισμένες πληροφορίες που απειλούν την εθνική μας ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των τεχνικών που έχουμε στη διάθεσή μας. Αν θέλουμε να είναι αποτελεσματικά τα στελέχη των υπηρεσιών πληροφοριών, πρέπει να τους δώσουμε τα εργαλεία που χρειάζονται»..

Δεν ξαφνιαζόμαστε για τις απόψεις και τη δράση της κ. Τάουνσεντ. Οπως έχουμε ξαναγράψει, η Ελληνοαμερικανίδα μυστικοσύμβουλος του προέδρου, καθώς φαίνεται, είναι ο άνθρωπος για όλες τις «βρώμικες δουλειές» της κυβέρνησης Μπους. Το φθινόπωρο του 2003 επισκέφτηκε με εντολή του προέδρου τις φυλακές του Αμπού Γκράιμπ στη Βαγδάτη και ζήτησε από τους επικεφαλής των ανακρίσεων να εντείνουν την πίεση στους κρατούμενους Ιρακινούς, έτσι ώστε να υπάρχουν απτά «αποτελέσματα». Τα αποτελέσματα αυτής της «πίεσης» τα είδε σε λίγους μήνες όλος ο κόσμος, όταν διέρρευσαν οι φρικιαστικές φωτογραφίες με τα βασανιστήρια. 

Αν κάτι, λοιπόν, μας ξαφνιάζει, είναι που αυτή η δραστηριότητα της επιφανούς συμπατριώτισσάς μας δεν είδε μέχρι στιγμής το φως στα τόσο ευαίσθητα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

(Ελευθεροτυπία, 24/11/2007)