Κάμερες παρακολούθησης αντί για φροντίδα στο ρέμα Χαλανδρίου

Η μανία με την επιτήρηση 

Το ρέμα του Χαλανδρίου, ένας άπο τους ελάχιστους πνεύμονες πρασίνου, εδώ και χρόνια σταδιακά καταστρέφεται. Χτίζονται αυθαίρετα, επεκτείνονται παράνομα χώροι στάθμευσης για σούπερ μάρκετ, σωρεύονται σκουπίδια, δεν καθαρίζεται ο χείμαρος, δεν γκρεμίζονται παραπήγματα, δεν προστατεύονται τα πρανή, δεν φυτεύονται δένδρα και κατά καιρούς καίγεται. Στις 23 Νοεμβρίου 2009, ο δήμαρχος Γρηγόρης Ζαφειρόπουλος φαίνεται ότι βρήκε τη λύση. Παρουσίασε στους δημοσιογράφους και στους δημότες του Χαλανδρίου ένα κλειστό σύστημα καμερών 24ωρης παρακολούθησης και βιντεοσκόπησης ολόκληρης της περιοχής στην οποία εκτείνεται το ρέμα. "Ο Δήμος μας απευθύνθηκε στην k-spark, μια από τις πιο σύγχρονες ελληνικές εταιρείες", είπε ο κ. Ζαφειρόπουλος, "για να υλοποιήσει ένα πρωτογενές λογισμικό ειδικά σχεδιασμένο για τις συγκεκριμένες ανάγκες και σε συνδυασμό με τη χρήση μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας, να οργανώσει ένα έργο αυτοματοποιημένης επίβλεψης και προστασίας του ρέματος Χαλανδρίου. Το σύστημα αυτό σε πλήρη λειτουργία θα έχει τη δυνατότητα να επιτηρεί το ρέμα σε 24ωρη βάση, εντοπίζοντας κάθε απειλητική ή ύποπτη για την προστατευόμενη περιοχή δραστηριότητα, ενημερώνοντας σε πραγματικό χρόνο τις αρμόδιες Αρχές". Στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποίησε ο Δήμος Χαλανδρίου προς τα ΜΜΕ τονίστηκε ότι "υπερσύχρονες κάμερες τοποθετήθηκαν σε νευραλγικά σημεία και καταγράφουν κάθε κίνηση στη ρεματιά. Οι πληροφορίες μεταδίδονται απ' ευθείας και σε 24ωρη βάση στο κέντρο πληροφορικής του Δήμου".

Ανεξάρτητα από τη συζήτηση για τις ουσιαστικές πλευρές της προστασίας του ρέματος και, επιτέλους, την εφαρμογή του Π.Δ. 659/Δ/1995, το οποίο προβλέπει διάφορες σοβαρές δράσεις ειδικά για την περιοχή -που ωστόσο συγκρούονται με ιδιωτικά συμφέροντα και τις γραφειοκρατικές και οπωσδήποτε αλλότριες οικονομικές προτεραιότητες του Δήμου- τίθεται και το επιπλέον προφανές ερώτημα, όπως και σε όλες τις ανάλογες περιπτώσεις: Εχει λάβει τη σχετική άδεια που προβλέπουν οι νόμοι για μια τέτοιου είδους πανοπτική εγκατάσταση επιτήρησης της καθημερινής ζωής των δημοτών και των άλλων επισκεπτών της περιοχής του ρέματος, ο οπαδός της ηλεκτρονικής επιτήρησης κύριος δήμαρχος; Ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος και Ρεματιάς Πεντέλης - Χαλανδρίου και η δημοτική αντιπολίτευση ("αντίΣΤαΣΗ με τους πολίτες του Χαλανδρίου") μας λένε ότι κανείς δεν ξέρει. Γι' αυτό κι εκείνοι έχουν ζητήσει με έγγραφό τους (16/12/09) από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα να μάθουν τι ακριβώς γίνεται, δεδομένου ότι ο δήμαρχος -όπως όλα δείχνουν- το λησμόνησε. Σε σχετική ανακοίνωση του Συλλόγου σημειώνεται ότι "Η τοποθέτηση καμερών κατά τη γνώμη μας αποτελεί μέτρο παρακολούθησης των επισκεπτών της Ρεματιάς και όχι μέτρο πυροπροστασίας της. Αντιμετωπίζoνται δηλαδή οι επισκέπτες της Ρεματιάς ως εν δυνάμει πυρομανείς ή εμπρηστές και γι' αυτό επιβάλλεται η παρακολούθηση της κάθε κίνησής τους σε 24ωρη βάση! Ομως μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σε χώρους όπου εγκαταστάθηκε κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης δείχνουν ότι δεν αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο αποτροπής παραβατικών πράξεων. Δεν λειτουργούν οι κάμερες αποτρεπτικά για τους εμπρηστές, καθώς είναι πολύ εύκολο να καλύψουν ή να παραποιήσουν τα χαρακτηριστικά τους, ώστε να μην είναι αναγνωρίσιμοι, ή να χρησιμοποιήσουν μηχανισμό με χρονοκαθυστέρηση ώστε να μην είναι καν παρόντες κατά την έναρξη της πυρκαγιάς. Αντίθετα, λειτουργούν αποτρεπτικά για όσους κατοίκους ή περαστικούς επιθυμούν να χαρούν έναν από τους ελάχιστους φυσικούς χώρους πρασίνου κι όχι να πρωταγωνιστήσουν σε ριάλιτι τηλεπαιχνίδι στο κέντρο πληροφορικής του δήμου".

Ο πρώην δημοτικός σύμβουλος Χαλανδρίου της αντίΣταΣΗΣ Σίμος Ρούσσος, μας θυμίζει τη γνωστή θέση του Τόμας Τζέφερσον "Όσοι επιθυμούν να θυσιάσουν την ελευθερία τους για να κερδίσουν ασφάλεια δεν θα έχουν, ούτε αξίζουν, κανένα από τα δύο". Και εξηγεί: "Η πρόσφατη (16/11/09) συνέντευξη τύπου με την οποία ο κ. δήμαρχος ανακοίνωσε ότι προχώρησε ήδη στην τοποθέτηση καμερών στη ρεματιά με πρόσχημα την πυροπροστασία δεν αποτέλεσε έκπληξη, μιας και η δημοτική αρχή μάς έχει συνηθίσει σε ανούσιες, κενές περιεχομένου πρωτοβουλίες και παράνομες πρακτικές συνήθως σε συνεργασία με διάφορους επιχειρηματίες (αυτή την φορά με τον κ. Κοπελούζο), με μόνο στόχο την ψηφοθηρία και τον εντυπωσιασμό. Αλήθεια πότε ο κ. δήμαρχος εξάντλησε τα μέσα για την πυροπροστασία της Ρεματιάς; Δεν θα ήταν αποτελεσματικότερο τα χρήματα που σπαταλά για να καταπολεμήσει τα κουνούπια 'Τίγρης' στη ρεματιά τον μήνα Δεκέμβριο(!), να δαπανηθούν για την πρόσληψη μόνιμου προσωπικού επιφορτισμένου με την φροντίδα του πρασίνου της ρεματιάς; Πώς να πειστούμε για το περιβαλλοντικό ενδιαφέρον μιας δημοτικής αρχής που αρνείται να εφαρμόσει το προεδρικό διάταγμα του 1995, κωλυσιεργεί στην οριοθέτηση του ρέματος επιτρέποντας καταπατήσεις και παρανομίες, προωθεί την συστηματική καταστροφή των φυσικών πρανών με πέτρινα τείχη, ενώ συνηγορεί στη διάνοιξη καινούργιων αυτοκινητόδρομων στην περιοχή της Φραγκοκλησιάς".

Ειδικά για το "πανοπτικό μοντέλο", μάς εξηγεί λεπτομερέστερα: "Δυστυχώς για τον κ. δήμαρχο και τις «πρωτοποριακές» του ιδέες, στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη -έστω και διαρκώς απειλούμενο και περιοριζόμενο- νομικό πλαίσιο που προστατεύει τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των πολιτών. Το Σύνταγμα της Ελλάδας ορίζει στο άρθρο 5 ότι η προσωπική ελευθερία και η ελευθερία κίνησης και κυκλοφορίας σε οποιοδήποτε μέρος της ελληνικής επικράτειας χωρίς περιορισμούς είναι απαραβίαστες. Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ανεξάρτητη δημόσια αρχή, αποκλειστικά αρμόδια για τα θέματα αυτά από το 1997, έχει θεσπίσει με την υπ’ αρ. 1122/2000 Οδηγία της μια γενική απαγόρευση της λήψης και της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων με κάμερα «που λειτουργεί μονίμως, συνεχώς ή κατά τακτά χρονικά διαστήματα», κρίνοντας ότι ο πολίτης πρέπει να προστατευτεί από την τηλεεπιτήρηση. Εξειδικεύοντας τα παραπάνω, η Αρχή έχει εισαγάγει απόλυτη απαγόρευση αποθήκευσης εικόνας και ήχου μέσω καμερών από κοινόχρηστους/δημόσιους χώρους ή μέρος αυτών, στοχεύοντας στην προστασία των πολιτών από «πρωτοβουλίες» αυτού του τύπου, εκτός αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι, οι οποίοι κατά την κρίση της το επιβάλλουν".

Το 2005, όταν το Υπουργείο Δημόσια Τάξης ζήτησε από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων να παραταθεί η παρακολούθηση των πολιτών με το "έκτακτο καθεστώς" με τις κάμερες παρακολούθησης (το διαβόητο C4I), πήρε την εξής απάντηση: "Απαγορεύεται η λειτουργία των καμερών που είναι εγκατεστημένες σε δρόμους περιορισμένης κυκλοφορίας, πλατείες, πάρκα, πεζόδρομους, και χώρους συνάθροισης πολιτών (π.χ. εισόδους θεάτρων) και οι κάμερες αυτές πρέπει να αφαιρεθούν". Μάλιστα, στο ίδιο κείμενο της Αρχής (58/2005/12-8-2005) παρατίθεται και μια απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Πατρών (2765/2005): "η λειτουργία των καμερών προσβάλλει παράνομα το δικαίωμα της προσωπικότητας (...) των πολιτών, διότι τους θέτει υπό έλεγχο και αδικαιολόγητο περιορισμό της ελευθερίας τους, ως εκδήλωση της προσωπικότητάς τους και τους παρεμποδίζει στην ελεύθερη ανάπτυξη της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητάς τους. Η αίσθηση του πολίτη ότι είναι πολύ πιθανό να βρίσκεται υπό παρακολούθηση σίγουρα επηρεάζει τη συμπεριφορά του κατά τρόπο αντιτιθέμενο σε βασικές αξιολογήσεις μίας δημοκρατικής εννόμου τάξεως. Επομένως η λειτουργία των επίμαχων καμερών συνιστά ανεπίτρεπτη προσβολή των συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας του ατόμου (άρθρο 5 § 1 Σ), της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 9 Σ) και της προστασίας του ατόμου από τη συλλογή, επεξεργασία και χρήση των προσωπικών του δεδομένων (άρθρο 9Α Σ)".

Αλλά και πρόσφατα, με αφορμή το αίτημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης των 147 Παιδικών Χαρών (!) του Δήμου Αθηναίων, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δεν ενθουσιάστηκε. Τουναντίον: "Αποφαίνεται ότι η λειτουργία κλειστών κυκλωμάτων τηλεόρασης στις παιδικές χαρές του Δήμου Αθηναίων όταν αυτές λειτουργούν και είναι προσβάσιμες στο κοινό δεν επιτρέπεται. Επιτρέπει, δοκιμαστικά για ένα έτος, την εγκατάσταση καμερών σε δέκα (10) παιδικές χαρές του Δήμου Αθηναίων, οι οποίες θα πρέπει να λειτουργούν αποκλειστικά εκτός ωραρίου σε χώρους που δεν επιτρέπεται η πρόσβαση. Πριν την εγκατάσταση καμερών στις παιδικές χαρές αυτές θα πρέπει να έχουν ληφθεί τα μέτρα που περιγράφονται στο σκεπτικό της παρούσης. Ο Δήμος υποχρεούται να υποβάλει στην Αρχή συγκριτική μελέτη για την αποτελεσματικότητα και την αναλογικότητα του συστήματος μετά την πάροδο ενός έτους από την έναρξη της επεξεργασίας" (Απόφαση 77/2009).

(Ελευθεροτυπία, 2/1/2010)