ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΣΤΟΝ "ΙΟ" ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Οι μύθοι του «Ιού» που είναι αλήθειες
Απάντηση του κ. Χ. Σωτηρόπουλου στον "Ιό" για τους Δέκα μύθους του 'Σκοπιανού'.
Oι συντάκτες του «Ιού» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (23-10-05) χαρακτηρίζουν σαν μύθους δέκα πτυχές του γνωστού, με την γειτονική αυτή χώρα, προβλήματος. Όμως οι μύθοι του «Ιού» είναι, στην πραγματικότητα, αλήθειες, όπως περιληπτικά απαριθμούνται παρακάτω.
Αλήθεια 1η
Η ονομασία «Μακεδόνες» των Σλάβων του κρατιδίου των Σκοπίων εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1943-44 από τον Τίτο, με τη διαφορά ότι αυτός την επέλεξε από το 1937, όταν έγινε γραμματέας του Κ.Κ. Γ/βίας. Τότε δεν τόλμησε να ανακοινώσει τις σκέψεις του, για την ομοσπονδιακή συγκρότηση του Γ/βικού κράτους (ηνωμένο βασίλειο Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων) διότι θα ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την περί βαλκανικής ομοσπονδίας θέση του Βούλγαρου Δημητρώφ την οποία είχε αποδεχθεί και ο πατερούλης Στάλιν. Φανέρωσε τις επιλογές του το 1943 όταν πλέον ο Δημητρώφ είχε χάσει την εύνοια της Μόσχας και ο ίδιος ο Τίτο ήταν ο αδιαφιλονίκητος αντάρτης των Βαλκανίων, χαϊδεμένο παιδί του πατερούλη. Βάφτισε τους Σκοπιανούς Μακεδόνες και όχι Σλαβομακεδόνες που θα ήταν η πραγματική τους ονομασία, επιδιώκοντας ταυτόχρονα δύο στόχους. Να ενισχύσει το έντονο τοπικιστικό συναίσθημα των σλαβοφώνων κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι αυτοαπεκαλούντο Μακεδόνες ανέκαθεν, όπως για παράδειγμα οι Κρητικοί, οι Ηπειρώτες, οι Θεσσαλοί αλλά και οι Κύπριοι, χωρίς αυτό να σημαίνει σε καμιά περίπτωση προσδιορισμό εθνικής ταυτότητας, και να τους απομακρύνει από την επιρροή των Ελλήνων και των Βουλγάρων, εθνότητες με τις οποίες συνήθως εταυτίζοντο κατά την περίοδο της διαμάχης στον μακεδονικό χώρο. Ταυτόχρονα ονόμασε και το νότιο τμήμα της Σερβίας «Δημοκρατία της Μακεδονίας» (2-8-1944). Αν υπήρχε Μακεδονικό έθνος κάπου θα ήταν καταγραμμένο. Ολες όμως οι στατιστικές καταγράφουν στην Μακεδονία Τούρκους, Βουλγάρους, Σέρβους, Αλβανούς κλπ πλην Μακεδόνων. Το κήρυγμα του καπετάν Κώττα, «ημείς οι μακεδόνες έχουμε δυο δρόμους να ακολουθήσωμεν. Ο ένας πηγαίνει εις την Βουλγαρίαν και ο άλλος εις την Ελλάδα», που αναφέρει η Ναταλία Μελά, απευθυνόταν στους γηγενείς της Μακεδονίας και μάλιστα στους σλαβοφώνους (βουλγαροφώνους ουσιαστικά), που άλλοι αισθανόντουσαν Έλληνες (πατριαρχικοί) και άλλοι Βούλγαροι (Σχισματικοί). Ένα έθνος δεν πέφτει από τον Ουρανό ξαφνικά και μάλιστα σε ευρωπαϊκό χώρο. Βέβαια οι Σκοπιανοί έχουν το δικαίωμα να ανήκουν σε ένα έθνος και αυτό δεν θα το προσδιορίσουμε εμείς. Όμως δεν είναι δικαίωμά τους να επιλέγουν ονομασίες που ανήκουν και σε άλλους και κυρίως περικλείουν διεκδικήσεις ιστορικών δικαιωμάτων άλλων, τα οποία καταγράφηκαν στην ιστορία πριν καν εμφανισθούν Σλάβοι στην περιοχή που ζουν σήμερα.
Τα παραμύθια ότι οι Σκοπιανοί δεν έχουν διεκδικήσεις προς Νότον και Ανατολάς καταρρίπτονται αυτόματα αν ρίξει κανείς μια ματιά στα όσα προβάλλονται στα ιστορικά τους μουσεία, στα μαθητικά βιβλία, στα σύμβολά τους και κυρίως στα επιστημονικά τους συγγράμματα. Τι νήμα έχει ο υπερμεγέθης ανδριάντας του Μ. Αλεξάνδρου που στήνουν στα Σκόπια, μήπως για να τιμήσουν την ελληνικότητά του; Μέχρι και το 1955 περίπου κανένας σλαβόφωνος μετανάστης, από το χώρο της Μακεδονίας, στην Αμερική και τον Καναδά δεν δήλωσε ποτέ ότι είναι μακεδονικής εθνότητας. Βούλγαροι και Έλληνες δήλωναν οι άνθρωποι και Βουλγαρικές και ελληνικές κοινότητες και εκκλησίες εδημιουργούσαν, ανεξάρτητα αν τις ονόμαζαν βουλγαρομακεδονικές ή ακόμα και μακεδονικές. Αυτό φαίνεται ολοφάνερα από τα όσα εγράφοντο τότε, ακόμα και σήμερα, στις εφημερίδες και τα περιοδικά τους. Μόνο από το 1955 περίπου ιδρύθηκαν στον Καναδά (Τορόντο) εκκλησίες, οργανώσεις και κοινότητες φιλικές προς τα Σκόπια, ύστερα από μεγάλες προσπάθειες των Σκοπιανών.
Αλήθεια 2η
Τα όρια της αρχαίας Μακεδονίας δεν ήσαν πάντοτε τα ίδια. Άλλη μακεδονική περιοχή προσδιορίζεται από τον Όμηρο, κατοικουμένη από διάφορα Πελασγικά και Ελληνικά φύλα ανέκαθεν. Διαφορετική η μακεδονική περιοχή επί εποχής Περδίκα και μάλιστα πολύ μικρή, μετά βίας μέχρι την σημερινή Ειδομένη. Μεγαλύτερη επί Φιλίππου. Περιελάμβανε ακόμα και την Δαρδανία και ακόμα μεγαλύτερη κατά την περίοδο του Μεγ. Αλεξάνδρου. Από εκεί και πέρα αρχίζει η παρακμή μέχρι και την εξαφάνιση κάθε αναφοράς σε μακεδονικό χώρο. Με βάση τις ιστορικά βεβαιωμένες αυξομειώσεις της μακεδονικής περιοχής, καταλήγει η επιστήμη στην άποψη ότι η αρχαία Μακεδονία επεκτείνεται κάτι παραπάνω από τα σημερινά ελληνικά σύνορα. Η αρχαία Δαρδανία δεν αποτελεί σόφισμα για εσωτερική κατανάλωση, ήταν για κάποιο διάστημα όντως μία από τις είκοσι περίπου επαρχίες της Μακεδονίας. Εκεί ήταν και τα Σκόπια.
Η σύγχρονη Μακεδονική περιοχή εμφανίζεται κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας και προσδιορίζεται από τα βιλαέτια Θεσσαλονίκης και Μοναστηρίου, ενώ τα Σκόπια παραμένουν εκτός μακεδονικής περιοχής στο βιλαέτιο Κοσσόβου (τουρκική διοικητική διαίρεση). Με βάση αυτό τον γεωγραφικό χώρο διεξάγονται από το 1870 περίπου οι ελληνοβουλγαρικές, κατά βάση, διαμάχες για την επικυριαρχία της περιοχής.
Αλήθεια 3η
Η περιοχή του κρατιδίου των Σκοπίων και μόνον αυτή ποτέ δεν λεγόταν Μακεδονία. Μακεδονία ήταν και λεγόταν ολόκληρος ο μακεδονικός χώρος. Δεν υποστηρίζει κανείς σοβαρά ότι το πραγματικό όνομα της ΠΓΔΜ πρέπει να είναι ‘Βαρντάρσκα Μπανόβινα’. Το σωστό και δίκαιο θα ήταν η ονομασία της ΠΓΔΜ να είναι Σλαβομακεδονική Δημοκρατία και μάλιστα στα σλαβικά, ώστε να προσδιορίζεται και η εθνική ταυτότητα της πλειοψηφίας του λαού της, Σλαβομακεδόνες, και να μην υπάρχουν υποκρυπτόμενες διεκδικήσεις σε βάρος γειτονικών χωρών, αλλά και σφετερισμός ιστορικών γεγονότων άλλων λαών από το ψευδομακεδονικό κατασκεύασμα του Τίτο.
Αλήθεια 4η
Οι συντάκτες του «Ιού» αν μπορούσαν να διαβάσουν τα ιστορικά εκπαιδευτικά βιβλία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης των Σκοπιανών θα διαπιστώσουν, εκτός αν κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν, ότι αμφισβητούν πλήρως την ελληνικότητα των αρχαίων Μακεδόνων, αλλά και ισχυρίζονται ότι αυτοί, κατελθόντες από το βορρά, αναμείχθηκαν με τους υπάρχοντες στην Μακεδονία Μακεδόνες και κατέστησαν συνεχιστές της ιστορίας των. Κατ’ αυτούς κανένα δικαίωμα δεν έχουν οι Έλληνες στην Μακεδονία. Δεν ομιλούν μόνο για ύπαρξη μειονότητας στον δικό μας μακεδονικό χώρο. Ακόμα και στο προΰμνιο [sic] του Συντάγματός τους, το οποίον δεν άλλαξαν, διατυπώνουν απαιτήσεις σε βάρος μας. Όσον αφορά την ύπαρξη ή μη μειονότητος Σκοπιανών στο δικό μας χώρο, βεβαίως και υπάρχει υποχρέωσή μας να την αναγνωρίσουμε, αν όντως υπάρχει, αλλά όχι σαν μακεδονική, διότι Μακεδόνες αυτοαποκαλούνται όλοι οι έλληνες της Μακεδονίας μας, αλλά σαν Σλαβομακεδόνες. Τίποτε πιο απλό και ξεκάθαρο. Δεν παίζουμε με τις λέξεις, αλλά εκεί υπάρχει η ουσιαστική διαφορά μας. Προς τι η επιμονή τους στον όρο Μακεδόνες και Μακεδονία; Πότε είχαν ιστορικά βεβαιωμένους αυτούς τους όρους δικούς τους; Ο νονός Τίτο τους βάφτισε έτσι, στοχεύοντας σε ολόκληρη τη Μακεδονία.
Αλήθεια 5η
Σε όλα σχεδόν τα εκπαιδευτικά τους βιβλία τονίζεται ευθέως ότι είναι πολύ φυσικό οι Σλάβοι που κατοίκησαν στην Μακεδονία να διαδεχθούν τους αρχαίους Μακεδόνες και να κληρονομήσουν την ταυτότητά τους, λόγω επιμειξίας με αυτούς. Αυτή τη φόρμουλα διδασκαλίας επέβαλε το σχέδιο Τίτο από το 1945 και εντεύθεν, στα πλαίσια του εκμακεδονισμού των πάντων. Με τις νέες γενιές των Σλαβομακεδόνων των Σκοπίων έγινε ό,τι έκαναν οι Τούρκοι, στην τουρκοκρατία, για να φτιάξουν τους γενίτσαρους. Ούτε τα Σκοπιανόπουλα ούτε οι γενίτσαροι έφταιξαν σε τίποτα. Απλά έγιναν ότι ακριβώς επεδίωξαν οι νονοί τους. Όμως πολλά από αυτά που πιστεύουν είναι δημιουργήματα άλλων και ανήκουν σε άλλους. Η ιστορία πουθενά δεν αναφέρει ότι ο Σαμουήλ ήταν Μακεδόνας τύπου Σκοπίων και το κράτος του μακεδονικό. Θα τρίζουν τα κόκαλά του. Όμως οι Σκοπιανοί αυτό υποστηρίζουν, το πιστεύουν και δεν δέχονται άλλη θέση.
Αλήθεια 6η
Δεν είναι μύθος ότι το ελληνικό κράτος αδιαφόρησε επί μισό αιώνα για τις δραστηριότητες των Σκοπίων. Είναι πέρα για πέρα αλήθεια. Αυτή η αδιαφορία, που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, αναφέρομαι στη διεξαγόμενη σκοπιανή προπαγάνδα, αποτέλεσε το μέγα όπλο και ουσιαστικά την αιτία της αποδοχής των Σκοπιανών θέσεων διεθνώς. Όχι μόνο αδιαφόρησε το ελληνικό κράτος, αλλά κοιμόταν ολόκληρο. Είναι αλήθεια ότι οι διπλωματικές υπηρεσίες και όχι μόνο εδέχοντο, επί σειράν ετών, βομβαρδισμό πληροφοριών για την δράση της σκοπιανής προπαγάνδας σε όλο τον κόσμο, ακόμα και μέσα στο δικό μας μακεδονικό χώρο. Η αδιαφορία αυτή δεν ήταν γνώρισμα μόνο των δικών μας υπηρεσιών αλλά και ολόκληρου του επιστημονικού δυναμικού της χώρας. Στα χιλιάδες πολυτελή έντυπα των διαφόρων ιδρυμάτων των Σκοπίων, κανένα αντίστοιχο ελληνικό δεν υπήρξε ποτέ, με μια μικρή εξαίρεση την ισχνή δράση του ΙΜΧΑ και της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, ιδρύματα όμως που δεν είχαν ούτε τους μισθούς των υπαλλήλων τους να πληρώσουν και ούτε σήμερα έχουν τα αναγκαία.
Θα αναφέρω ένα μόνο παράδειγμα, για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της αδιαφορίας μας. Όταν την περίοδο έξαρσης του προβλήματος (1990-93) ξένοι δημοσιογράφοι, ερχόμενοι από τα Σκόπια και εφοδιασμένοι με πολυτελείς εκδόσεις των Σκοπίων για το πρόβλημα, ζητούσαν να ενημερωθούν και για τις ελληνικές θέσεις, οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν είχαν τίποτα το αξιόλογο να τους δώσουν. Τότε τυπώθηκαν μερικά διαφωτιστικά έντυπα για τη Μακεδονία, στα γρήγορα και κατ’ οικονομία.
Αλήθεια 7η
Δεν είναι μύθος ότι η ηγεσία των Σκοπίων, όποια και αν ήταν, υπήρξε σταθερά αδιάλλακτη στο θέμα του ονόματος. Από πουθενά δεν βεβαιώνεται ότι πρότειναν ή αποδέχθηκαν ονομασία διάφορη από αυτή που αναφέρεται στο σύνταγμά τους. Το μόνο που δέχονται ουσιαστικά είναι η Ελλάδα να τους αποκαλεί όπως θα ήθελε, αλλά διεθνώς θα είναι «Δημοκρατία της Μακεδονίας», λες και αυτοί κατέχουν το μέγιστο του μακεδονικού χώρου και όχι μόνο το 35%. Οι αναφερόμενες στον «Ιό» βολιδοσκοπήσεις του Μέλεφσκι δεν επιβεβαιώνονται, αλλά και αν έγιναν δεν απέβλεπαν σε επίλυση του προβλήματος, διότι αν κάτι τέτοιο ήθελαν τα Σκόπια θα μπορούσαν να το κάνουν από μόνα τους, ακόμα και τώρα, με έναν απλό τρόπο, αλλάζοντας το αναφερόμενο στο σύνταγμά τους όνομα. Κάτι τέτοιο όμως είναι αδύνατο γι’ αυτούς διότι θα τους περιορίσει πρακτικά και θεωρητικά μόνο στο δικό τους μακεδονικό χώρο και θα τους αποκόψει από το σύνολο της Μακεδονίας που είναι ο στόχος τους, όπως τον καθόρισε ο νονός τους Τίτο.
Βέβαια ήταν μεγάλο λάθος οι κινητοποιήσεις στην περίοδο Σαμαρά, όχι αυτές καθ’ εαυτές αλλά σχετικά με συνθηματολογία. Λάθος είναι και σήμερα τα συνθήματα ότι η Μακεδονία είναι ελληνική κλπ τέτοιες ανοησίες, διότι δεν έχουν απήχηση στο εξωτερικό. Επιπλέον οι ξένοι, ιδίως της εποχής εκείνης, δεν ήταν δυνατόν να κατανοήσουν πώς μπορούν τα μικρά και απολύτως αδύναμα Σκόπια να απειλούν την Ελλάδα. Τα συνθήματα και οι κινητοποιήσεις, έστω και καθυστερημένα, πρέπει να αναφέρονται στα απαράδεκτα σημεία της σκοπιανής προπαγάνδας και σε ιστορικά και επιστημονικά δεδομένα.
Αλήθεια 8η
Η επεκτατική πολιτική των Σκοπίων, όπως καθορίστηκε από τον Τίτο, παραμένει αμετάβλητη μέχρι τις μέρες μας και δεν είναι γνώρισμα ή στόχος εθνικιστικών κύκλων της χώρας αυτής. Τέτοια ερμηνεία είναι μεγάλο λάθος. Αυτή η πολιτική εκφράζει το σύνολο της πολιτικής, επιστημονικής, εκκλησιαστικής ηγεσίας αλλά και του σλαβομακεδονικού πληθυσμού. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη επιχειρηματολογία προς τούτο. Αρκεί μια ματιά μόνο στα λεγόμενά τους και στα έργα τους.
Αλήθεια 9η
Η παρουσία Ελλήνων στο κρατίδιο των Σκοπίων δεν είναι ανυπόστατη κατασκευή αλλά πραγματικότητα. Οταν η περιοχή περιήλθε το 1913 στη Σερβική κατοχή, στο Μοναστήρι με πληθυσμό 42.000 οι 14.000 ήταν Έλληνες έναντι 15.930 Τούρκων, 7.900 Βουλγάρων, 6.000 περίπου Εβραίων και άλλων. Το Μεγάροβο με πληθυσμό 2.410 κατοίκων ήταν εξ ολοκλήρου ελληνικό, όπως και η Μιλόβιστα με 2.150 κατοίκους, καθώς και η Νιζόπολις με 1.890 κατοίκους, το Τύρνοβο με 2.430, το Μπούκοβο με 1.474 Έλληνες, το Ντράγκος με 717, η Ρέσνα με 1.000 Έλληνες, το ηρωικό Κρούσοβο με 3.218 Έλληνες επί πληθυσμού 4.918 και τόσες άλλες περιοχές. Αυτοί οι Έλληνες που αποκόπηκαν εντός της προπολεμικής Σερβίας δεν μετακινήθηκαν ποτέ επίσημα προς την Ελλάδα (ανταλλαγές πληθυσμών) όπως συνέβη με τους Έλληνες της Τουρκίας αλλά και όσους είχαν απομείνει στη Βουλγαρία. Επίσης δεν εφαρμόστηκε εις βάρος τους σκληρός διωγμός, αλλά οι περισσότεροι έφυγαν από μόνοι τους λόγω κυρίως της κατάργησης όλων των προνομίων που απολάμβαναν επί τουρκοκρατίας (κυρίως σχολεία, γλώσσα, σύλλογοι κλπ). Τελικά αρκετοί έμειναν στους τόπους που γεννήθηκαν και έζησαν σ’ αυτούς και ζουν ακόμα και σήμερα, συνήθως κρυπτόμενοι και μη δυνάμενοι να εκδηλώσουν τα πραγματικά τους φρονήματα.
Θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που μου αφηγήθηκε ο πρόεδρος ενός παραμεθόριου ελληνικού χωριού (δεν αναφέρω ονόματα) το οποίο έζησε ο ίδιος και ο ψάλτης της εκκλησίας αυτού του χωριού. Κατά τη διάρκεια της ελευθεροεπικοινωνίας που ίσχυε για μερικά χρόνια μετά το 1959, από περιέργεια πήγαν σ’ ένα απέναντι χωριό. Μπήκαν στην εκκλησία που ήταν στην είσοδο του χωριού όπου μέσα ήταν μερικές γερόντισσες και γέροντες. Από συνήθεια κυρίως και σεβασμό ο ψάλτης άρχισε να σιγοψέλνει, όταν διαπίστωσε ότι μια γερόντισσα έφυγε βιαστικά από την εκκλησία. Σκέφτηκε ότι πάει να ειδοποιήσει τις σκοπιανές αρχές. Είπε τη σκέψη του και στον πρόεδρο αλλά δεν σταμάτησε να ψέλνει σιγανά. Μετά από λίγο η εκκλησία γέμισε από ανθρώπους του χωριού, άνδρες γυναίκες και παιδιά και στο τέλος όλοι μαζί έψελναν δυνατά και ελληνικά, με δάκρυα στα μάτια, το ‘υπέρ, μάχω [sic] στρατηγώ…’.
Χαρακτηριστικές ήταν οι κινήσεις των κρυπτοελλήνων της περιοχής στις πρώτες ημέρες της χούντας. Πίστεψαν ότι ο ελληνικός στρατός θα βάδιζε προς βορράν και άρχισαν να βγάζουν από τις κρύπτες ελληνικές σημαίες, ό,τι ακριβώς έκαναν και οι βορειοηπειρώτες κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, υποδεχόμενοι τα προελαύνοντα ελληνικά στρατεύματα.
Ασφαλώς και υπάρχουν Έλληνες στην ΠΓΔΜ. Δεν έχει σημασία αν είναι 18% του πληθυσμού ή λιγότεροι. Σημασία έχει ότι δεν τολμούν να δηλώσουν το εθνικό τους φρόνημα, γιατί οι σκοπιανοί καραδοκούν. Τρανό δείγμα του σεβασμού των μειονοτήτων, για μια χώρα που διεκδικεί την είσοδό της στην Ε. Ένωση.
Αλήθεια 10η
Βεβαίως και ήταν ενδοτική η στάση της Αθήνας απέναντι στα Σκόπια. Οταν λέμε Αθήνα εννοούμε την πολιτική των ελληνικών κυβερνήσεων από την απελευθέρωση και μετά. Από την μια πιστεύαμε το παραμύθι του Τίτο ότι το Βελιγράδι δεν εναρμονίζεται με τις εκδηλώσεις των σκοπιανών, αλλά αναγκάζεται να δείχνει χαλαρή στάση λόγω εσωτερικών αναγκών και προβλημάτων. Από την άλλη υποχωρούσαμε στις υποδείξεις των Αμερικανών να μη δημιουργούμε προβλήματα στον Τίτο με αντιδράσεις μας για το μακεδονικό, επειδή ο στρατάρχης ήταν ο πρώτος αποστάτης του σοβιετικού στρατοπέδου. Για να μας χρυσώνουν το χάπι μεθόδευαν, κάθε τόσο, άκαπνες δηλώσεις πολιτικών τους παραγόντων και αποφάσεις της Γερουσίας που, αν όντως τις πίστευαν, ακόμα και σήμερα, θα τις τιμούσαν έναντι των απαράδεκτων αλλά και προκλητικών δηλώσεων των Σκοπίων. Απεναντίας, εξυπηρετώντας τα σχέδιά τους στον βαλκανικό χώρο, προσφέρουν και σήμερα πλουσιοπάροχα στους σκοπιανούς, ενώ ταυτόχρονα μεθοδεύουν, ευθέως ή εμμέσως, εκβιασμούς προς την υπνώττουσα ελληνική πλευρά, η οποία, σαν κυβέρνηση ή αντιπολίτευση και σαν επιστήμη και διανόηση ή και δημοσιογραφία ασχολείται με μικροκομματικές κονταρομαχίες και αντιπαραθέσεις πεζοδρομίου, δυστυχώς για τη μοίρα της ταλαίπωρης αυτής πατρίδας.
Χαράλαμπος Σωτηρόπουλος
πρώην Διευθυντής του Τμήματος Εθνικών Θεμάτων της ΚΥΠ, νυν ΕΥΠ (1956-1986)
Η απάντηση του "Ιού": "Διάλογος με την ΚΥΠ" (4/12/05)
(Ελευθεροτυπία, 4/12/2005)