ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΙΚΗ ΕΞΕΓΕΡΣΗ

Οι Καταλήψεις χωρίς Μοντάζ

1.   2.   3.

Οι μαθητές και η αλήθεια του καναπέ

Κάποτε τα μαζικά διεκδικητικά κινήματα είχαν να αντιμετωπίσουν την πολιτική εξουσία, τα μέσα της προπαγάνδας της, τους κατασταλτικούς μηχανισμούς και βεβαίως να νοιαστούν για τις συμμαχίες τους μέσα στην κοινωνία. Στη "νέα εποχή" μας και με αφορμή την μαθητική έκρηξη, γίνεται όλο και πιο σαφές ότι το βασικό κλειδί για την έκβαση της αναμέτρησης είναι η στάση των ηλεκτρονικών κυρίως ΜΜΕ. Οι μαθητές έχουν πολλά να πουν για την δημοσιογραφική -δήθεν ενημερωτική- κάλυψη των κινητοποιήσεων τους τις τελευταίες εβδομάδες. Η συζήτηση με την Δήμητρα Μποφυλάτου, μαθήτρια της Β' Λυκείου στο πρώην κλασικό Λύκειο Αναβρύτων, και τον Φάνη Κιρκινέζο, επίσης μαθητή της Β' Λυκείου, στο 1ο Λύκειο Ιλίου, είναι αποκαλυπτική: Οι καταληψίες πολύ γρήγορα κατάλαβαν όχι μόνο το ειδικό βάρος των μέσων, αλλά και τον ιδιοτελή, καθόλου αθώο, πολιτικό τους ρόλο. Το συμπέρασμά τους είναι ότι αν ο αγώνας τους δεν ήταν τόσο μαζικός, τόσο δημοκρατικός και πολιτικά ώριμος, αν δεν είχε διάρκεια και καθαρά επιχειρήματα, τα ΜΜΕ θα τον είχαν απαξιώσει με δυο τρία πλάνα "καταστροφών" και δυο παρόλες περί "τεμπέληδων που ταλαιπωρούν τη ζωή μας".
"Τα μέσα αρχικά έδωσαν την εικόνα της αναίτιας, της αδιέξοδης κατάληψης, που έφερνε στο νου των πολιτών του καναπέ τον εκφυλισμό ανάλογων κινητοποιήσεων του παρελθόντος, μέχρι που βρέθηκαν μπροστά σε ένα κίνημα της έκτασης του 1991", μας λέει ο Φάνης που έχει και την συνολική εμπειρία (και ευθύνη) των πραγμάτων, αφού είναι αντιπρόεδρος στο Πανελλαδικό Συντονιστικό των Καταλήψεων. "Οσο κι αν προσπάθησαν να μας δείξουν σαν θορυβοποιούς που αρνιόμαστε τη μεταρρύθμιση, γρήγορα κατάλαβαν ότι δεν παίζουμε. Με σαφή τρόπο και επιχειρήματα δείχνουμε ότι από ένα σύστημα-μπάχαλο, με το νόμο του Αρσένη πάμε σε ένα σύστημα-λαιμητόμο που μας στερεί όχι μόνο το δικαίωμα στη μόρφωση, αλλά και στη ζωή. Γιατί η εντατικοποίηση και ο ανταγωνισμός μέσα στον οποίο ζούμε αποσταθεροποιεί βασικές ισορροπίες της ζωής μας. Αυτά όμως κατά κανόνα δεν απασχολούν την ειδησεογραφία". Αν κανείς ανατρέξει στα δελτία των οκτώ του περασμένου Δεκέμβρη, θα δει ότι η μαθητική έκρηξη περνούσε συστηματικά σαν "θεομηνία", ύστερα από άλλες καταστροφές, εγκλήματα και υποθέσεις διαφθοράς. Η Δήμητρα θυμώνει, όταν βλέπει τα απίθανα που προβάλλονται στις οθόνες και που διαμορφώνουν τις αλήθειες του καναπέ. "Κυρίως με ενόχλησε ο τρόπος που ο ΣΚΑΙ κάλυψε τις μεγάλες πορείες μας. Εδειξε πάνω από δέκα φορές τη μία όλη κι όλη μολότοφ που ρίχτηκε στο τέλος και ο σταθμός φώναζε ότι κάηκε η Αθήνα. Αντί να πουν για τα αιτήματα, αντί να αναμεταδώσουν τον όγκο και τον παλμό της πορείας, έλεγαν ότι διακόπηκε η κυκλοφορία, υπέφερε ο κόσμος, ότι αναρχικοί μαθητές κατέστρεψαν αυτοκίνητα κ.λπ.". Ακόμα περισσότερο εξοργιστικό γίνεται το μήνυμα των μέσων, όταν αποφασίσουν να κάνουν επιτόπου ρεπορτάζ στα κατειλημμένα σχολεία. "Μπαίνουν μέσα οι κάμερες -μας λέει η Δήμητρα- και ψάχνουν να βρουν τις γωνιές με τα σκουπίδια. Κάνουν ζουμ στις όποιες μικροζημιές και αυτά δείχνουν στα δελτία. Η πρόθεσή τους είναι προφανής. Βλέπουν ό,τι θα δημιουργήσει σκάνδαλο. Αυτό θα πουλήσουν".
"Πρόκειται για δημοσιογραφική αλητεία, γιατί γίνεται απολύτως συνειδητά. Το επιβεβαιώνουν πολλοί συμμαθητές μας", προσθέτει ο Φάνης. "Δεν τους απασχολεί ότι οι μαθητές έχουν έρθει πιο κοντά, ότι δημιουργούνται φιλίες και νέες συλλογικότητες, ότι συζητάμε ελεύθερα, ότι παίζουμε και τραγουδάμε. Δεν τους ενδιαφέρει που κουβεντιάζουμε εξαντλητικά και σεβόμαστε τις δημοκρατικές διαδικασίες. Τα ΜΜΕ δεν θέλουν να δουν ούτε και το γεγονός ότι στις καταλήψεις έρχονται και οι καθηγητές μας (όχι όλοι βέβαια) και συζητάμε επιτέλους με άνεση χρόνου και ελεύθερα τα πάντα που σχετίζονται με την εκπαίδευση, την κοινωνία και τη ζωή μας. Κρύβουν τη μίζερη καθημερινότητά μας πριν τις καταλήψεις. Με τους συμμαθητές μας βλεπόμασταν το πρωί στο σχολείο απομονωμένοι επί 6 ώρες, ο καθένας στο θρανίο του, και άλλες 4 ώρες το βράδυ στο φροντιστήριο. Αυτή ήταν η επαφή μας. Καμιά άλλη. Δεν είχαμε χρόνο, όχι για να βγούμε έξω, ούτε για να διαβάσουμε".
Μήπως ο νεανικός ενθουσιασμός των συνομιλητών μας δεν παίρνει υπόψη και τις "αντικειμενικές" δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παραγωγή ενός δελτίου ειδήσεων στο σημερινό χάος των πληροφοριών; "Στα μίντια δεν γίνεται τίποτα ασυνείδητα ή κατά λάθος", απαντά η Δήμητρα. "Τα μίντια δεν είναι ένας άνθρωπος που μπορεί να μην ξέρει το αντικείμενο. Είναι ολόκληρος μηχανισμός που εκπροσωπεί συμφέροντα. Δεν είναι δυνατόν να πούμε ότι ξέχασαν να ασχοληθούν με την ουσία των καταλήψεων και είπαν, για λόγους οικονομίας χρόνου, το ένα και όχι το άλλο. Γίνονται μοντάζ, συντάσσονται κείμενα. Δεν είναι ζωντανά ώστε να είναι επόμενο να γίνονται λάθη και παραλήψεις. Τίποτα δεν παράγεται τυχαία". Εξίσου αυστηρός με τον ακριβό και λουστραρισμένο κόσμο της επικοινωνίας είναι και ο Φάνης. "Στην κοινωνία μας πάνω απ' όλα είναι το συμφέρον. Τόσο απλά. Ενα κανάλι με τζίρο δισεκατομμυρίων δεν θα παίξει υπέρ των μαθητών. Να κερδίσει τί; Ακόμα κι αν ένας συγκεκριμένος ρεπόρτερ καταγράφοντας την εξέλιξη του κινήματός μας πιστεύει ότι πράγματι έχουμε δίκιο και σωστά ξεσηκωνόμαστε, δεν μπορεί να συγκρουστεί με τη γραμμή του μέσου. Να κερδίσει τι; Οταν κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του και βλέπει ότι οι εργοδότες του μπορούν στη θέση του να βάλουν άλλον, πολλούς άλλους, που θα τους πουν 'αυτό να κάνεις', 'κι αυτό να πεις', 'κι αυτό θα τους πεις να πούνε', 'κι εκεί θα πας την κουβέντα', 'μ' αυτά τα ερωτήματα θα κινηθείς'. Αν είναι δυνατόν πια να πιστεύει κανείς ότι τα μίντια είναι αθώα και μόνο από άγνοια παραπληροφορούν. Εχουμε δει τα τηλεοπτικά συνεργεία να τρέχουν να τραβήξουν τις βρόμικες τουαλέτες, λες και τις υπόλοιπες μέρες, πριν τις καταλήψεις, αστράφτουν. Δεν θέλουν να πουν ότι αποφασίζουμε και λειτουργούμε δημοκρατικά, ότι ψηφίζουμε κάθε τέσσερις μέρες και κάθε δεύτερη μέρα κάνουμε μαζικές γενικές συνελεύσεις".
Σήμερα, μετά τις "παραχωρήσεις" του υπουργείου Παιδείας, αλλά κυρίως με δεδομένη την αποφασιστικότητα των καταληψιών, τα ΜΜΕ άρχισαν να σκύβουν με συμπάθεια στον ως τώρα "άγνωστο κόσμο" των μαθητών. Μπορεί όμως να αποκατασταθεί η χαμένη τιμή τους; Οι συνομιλητές μας δεν φαίνεται να τα συγχωρούν. "Μπορούμε να ξεχάσουμε ότι δείχνουν 40 λεπτά τον υπουργό, άλλα 80 τον Κασσωτάκη και ένα δίλεπτο τις απόψεις των μαθητών;", αναρωτιέται η Δήμητρα. 'Η ότι, όπως λέει ο Φάνης, είναι δυνατόν να εμπιστευτούν οι μαθητές τα ΜΜΕ όταν από τις πολύωρες -αν αθροιστούν- δηλώσεις των κινητοποιημένων μαθητών, τις οποίες τα ίδια τα ΜΜΕ με επιμονή απέσπασαν και κατέγραψαν, τίποτα σχεδόν δεν μεταδόθηκε; Δεν χρειάζεται και ειδική μελέτη για να αποδειχθεί ότι εκείνο που έμεινε στο μυαλό του πολίτη-τηλεθεατή (τουλάχιστον στην πρώτη φάση του κύματος των καταλήψεων) ήταν οι μολότοφ, το "γηπεδικό" χοροπηδητό με τα βεγγαλικά και ο "εφιάλτης του κυκλοφοριακού εμφράγματος".

(Ελευθεροτυπία, 10/1/1999)