ΧΟΡΣΤ ΜΑΛΕΡ

Η εθνική μετάλλαξη του επαναστάτη

1.   2.   3.

Αλλο ένα τείχος φαίνεται να πέφτει. Κάποιοι ορκισμένοι εχθροί της δεκαετίας του '70, υπερεπαναστάτες από τη μια μεριά και νεοφασίστες από την άλλη, διαπιστώνουν την ύπαρξη κοινών σημείων αναφοράς και επιχειρούν την αδιανόητη σύμπλευση. Κομβικό σημείο της συνάντησης των αταίριαστων ο νεοεθνικισμός και κορυφαία μορφή του διεθνούς ειδυλλίου ένας "αρχιτρομοκράτης" μαοϊκών αποκλίσεων που ανακαλύπτει τον Χίτλερ στα γεράματα.

Τη δεκαετία του '70 ήταν διάσημος ως «συνιδρυτής» με τον Αντρέας Μπάαντερ της γνωστότερης ομάδας ανταρτών πόλης στη Δυτική Ευρώπη, της γερμανικής RAF. Σήμερα ξαφνιάζει με την ανοιχτή τοποθέτησή του στο χώρο των νεοναζιστών. Κάποτε υπήρξε το φόβητρο των συμπατριωτών του «νοικοκυραίων». Σήμερα τον γιουχάρουν οι νεαροί αριστεροί διαδηλωτές. Ο ίδιος ο 63χρονος δικηγόρος Χορστ Μάλερ αισθάνεται ωστόσο ότι δεν έχει αλλάξει και πολύ.
Η περίπτωση του Χορστ Μάλερ προσφέρεται από πρώτη ματιά ως εφαρμοσμένο παράδειγμα των γνωστών κοινότοπων ρήσεων που θέλουν «τα δυο άκρα (δεξιά και αριστερά) να συγκλίνουν» και τη φυσιολογική πορεία ενός ανθρώπου να ξεκινά από ριζοσπαστικές ανησυχίες στα νιάτα του για να καταλήξει σε συντηρητικές βεβαιότητες στην ωριμότητά του. Ομως ο Χορστ Μάλερ δεν είναι απλώς ένας «αποστάτης». Δεν μπορεί να συγκριθεί με έναν οποιονδήποτε πολιτικό, ο οποίος μεταπηδά από ένα κόμμα σε ένα άλλο, από τους Σοσιαλδημοκράτες, για παράδειγμα, στους Χριστιανοδημοκράτες. Καμιά καριερίστικη λογική δεν δικαιολογεί τη μετατόπιση από την (εκτός νόμου) επαναστατική αριστερά στην (εξίσου περιθωριακή και ανυπόληπτη) φασιστική δεξιά. Γι' αυτό το λόγο η πολιτική του διαδρομή και η εξέλιξη των ιδεολογικών του αναζητήσεων παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον, και δίνουν αφορμή για βαθύτερες σκέψεις που αφορούν τις σχέσεις αριστεράς και δεξιάς, καθώς και τα ιδεολογικά στερεότυπα των δυο «στρατοπέδων».

Στο πλάι των νεοναζί

Η πολιτική μετάλλαξη του Μάλερ ολοκληρώθηκε (μέχρι στιγμής βεβαίως) κατά τις Ευρωεκλογές του περασμένου Ιουνίου, με την επίσημη συμπαράταξή του με το κόμμα των Γερμανών νεοναζιστών. Είχαν προηγηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα μελετημένα βήματα που τον έφερναν όλο και πιο κοντά στους σημερινούς του συντρόφους, αλλά ακόμα και ο ίδιος δεν τολμούσε να το ομολογήσει. Η πρώτη μεγάλη έκπληξη σημειώθηκε με τη δημοσίευση ενός άρθρου του στην εφημερίδα των νεοναζί Junge Freiheit (Μάιος 1998). Το θέμα του άρθρου είναι «Η κληρονομιά της γενιάς του '68», και το συμπέρασμα του αρθρογράφου ότι το κίνημα της εποχής εκείνης κατέστρεψε τη Γερμανία επειδή υπονόμευσε τη θρησκεία και την παράδοση.
Στην αρχή ο Μάλερ επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις, με το γνωστό πρόσχημα: «Πρέπει να συζητούμε όλοι με όλους. Η απαγόρευση της συνομιλίας είναι πάντα μέρος των κατεστημένων σχέσεων εξουσίας» (10/7/98). Πολύ γρήγορα, όμως, αποδεικνύεται ότι δεν πρόκειται για «διάλογο», αλλά για ταύτιση απόψεων. Ο Μάλερ καταντά τακτικός συντάκτης της εφημερίδας, και συμμετέχει μαζί με τον αρχισυντάκτη της Ντίτερ Στάιν σε ειδική εκδήλωση στο πλαίσιο της 50ής Εκθεσης Βιβλίου στη Φρανκφούρτη (Οκτώβριος 1998).
Τον περασμένο Μάρτιο, μαζί με μια ομάδα ακροδεξιών, ο δικηγόρος διαδήλωνε μπροστά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου με σύνθημα «Για την πατρίδα μας». Το ίδιο όνομα («Η πατρίδα μας») έχει δώσει ο Μάλερ στην πολιτική του κίνηση. Και η πρώτη εκδήλωση της ομάδας του ήταν μια ρατσιστική διαδήλωση κατά του νόμου για τη διπλή υπηκοότητα που προωθούσε η γερμανική κυβέρνηση, για να δώσει μια λύση στο πρόβλημα των μεταναστών. 700 αστυνομικοί προστατεύουν καμιά εκατοστή ομοϊδεάτες του Μάλερ από πολυπληθέστερους εξοργισμένους νεαρούς αντιφασίστες.
Με μια αφέλεια που αφοπλίζει, ο Μάλερ δηλώνει σήμερα ότι δεν ταυτίζεται απολύτως με τις θέσεις του νεοναζιστικού NPD. Αυτό δεν τον εμποδίζει να είναι ο κεντρικός ομιλητής στο συνέδριο του NPD (Απρίλιος 1999) και να αρθρογραφεί στα έντυπά του (Deutsche Stimme, 10/4/99). Ο ίδιος εντοπίζει τη σύγκλησή του με τους νεοναζιστές στη θεωρία της «υπερπληθώρας του αλλοδαπού στοιχείου στη Γερμανία». Ηδη από τον Νοέμβριο του 1998 σε μια προκήρυξή του ο Μάλερ έγραφε: «Δεν πιστεύω ότι οι Γερμανοί θα δεχθούν να γίνουν μειοψηφία μέσα στην ίδια τη χώρα τους. Δεν είμαστε δα τόσο ειρηνικοί και φιλήσυχοι σαν τα πρόβατα.» Και σήμερα υιοθετεί το λεπενικής έμπνευσης σύνθημα «να κρατήσουμε τη Γερμανία για τους Γερμανούς», χαιρετίζοντας τους διωγμούς ξένων και μεταναστών. Είναι περιττό να σημειώσουμε ότι οι δηλώσεις αυτές έγιναν δεκτές με ενθουσιασμό από τους νέους «συναγωνιστές» του Μάλερ.

Ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας

Ποιος θα το φανταζόταν; Ο σημερινός υμνητής της «γερμανικής ιδέας», έχει καταδικαστεί σε 14 χρόνια φυλακή, με την κατηγορία της «ίδρυσης μιας εγκληματικής ένωσης», δηλαδή της RAF, η οποία καταγράφηκε ως ο σημαντικότερος «εσωτερικός εχθρός» που αντιμετώπισε το μεταπολεμικό γερμανικό καθεστώς.
Ο Μάλερ ήταν ήδη προβεβλημένο στέλεχος του φοιτητικού κινήματος πριν καταφύγει σε δυναμικές μορφές πολιτικής δράσης, και -τέλος- στο ένοπλο αντάρτικο. Συνήγορος των στελεχών του APO (εξωκοινοβουλευτική αντιπολίτευση) και του SDS (Σοσιαλιστική Ενωση Φοιτητών), θα πάρει ενεργό μέρος στις κινητοποιήσεις του '67-'68.
Η πρώτη δίκη κατά του Μάλερ (31/10/68), με την κατηγορία ότι υποκίνησε τη δυναμική διαδήλωση των αριστερών φοιτητών κατά του εκδοτικού συγκροτήματος του Σπρίνγκερ (εφημερίδα "Μπιλντ", κ.λπ), θα εξελιχθεί σε πραγματική μάχη. Οι αστυνομικές δυνάμεις αιφνιδιάζονται από τη συνεργασία των φοιτητών με τους ρόκερς του Βερολίνου και υποχωρούν ατάκτως. 130 αστυνομικοί και 22 διαδηλωτές καταλήγουν στο νοσοκομείο. Αυτή η «μάχη του Τέγκελερ Βεγκ» οδηγεί την αστυνομία σε μαζικό υπερεξοπλισμό.
Στις αρχές του 1970 ο Μάλερ συγκροτεί την πρώτη παράνομη ομάδα. Επισκέπτεται τον Μπάαντερ και την Ενσλιν στην Ιταλία, όπου έχουν καταφύγει, και τους προτείνει συνεργασία. Φροντίζει, μάλιστα, να τους βρει σίγουρο καταφύγιο στη Γερμανία. Η δράση της ομάδας ξεκινά με ρίψεις μολότοφ εναντίον επιλεγμένων κτιρίων. Ο Μπάαντερ συλλαμβάνεται και ο Μάλερ βοηθά στην απελευθέρωσή του. Ακολουθεί η ιδρυτική πράξη της RAF.
Τον Ιούνιο του 1970 η ομάδα -με τον Μάλερ επικεφαλής- μεταβαίνει σε στρατόπεδα Παλαιστινίων της Μέσης Ανατολής για να εκπαιδευτεί στα όπλα. Εκεί σημειώνεται ρήξη στις σχέσεις Μάλερ-Μπάαντερ. Κατά την επιστροφή της ομάδας στη Γερμανία, ο Μάλερ σχεδιάζει τη διενέργεια τεσσάρων ταυτόχρονων ληστειών σε τράπεζες. Το σχέδιο πραγματοποιείται στις 29 Σεπτεμβρίου. Στις 8 Οκτωβρίου επιχειρούν να ληστέψουν μια αποθήκη όπλων του στρατού. Ομως η αστυνομία έχει τις πληροφορίες της και τους περιμένει. Ενας αστυνομικός αναγνωρίζει τον Μάλερ, παρά τη μεταμφίεσή του, και τον συλλαμβάνει.
Στη φυλακή ο Μάλερ συντάσσει το πρώτο αναλυτικό πρόγραμμα της RAF. Το κείμενο κυκλοφορεί σε όλα τα στέκια της αριστεράς, και πουλιέται στα αριστερά βιβλιοπωλεία, καμουφλαρισμένο κάτω από τον αθώο τίτλο «Νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας». Μόλις τον Ιούλιο του 1971 ανακαλύπτει η γερμανική αστυνομία το κόλπο. Την ίδια χρονιά, το κείμενο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Rotbuch με τον πραγματικό του τίτλο («Για τον ένοπλο αγώνα στη Δυτική Ευρώπη») και τον πραγματικό του συγγραφέα: «Ομάδα RAF». Το κείμενο αυτό ξαναδημοσιεύθηκε το 1987 από τις εκδόσεις Tiamat. Παρά το γεγονός ότι κατά την πρώτη του κυκλοφορία αυτό το κείμενο προκάλεσε πολλές συζητήσεις στο χώρο της αριστεράς, ο Μάλερ είχε ήδη πέσει σε δυσμένεια. Η νέα ηγεσία της RAF αποκήρυξε την πλατφόρμα και ανέθεσε στην Ουλρίκε Μάινχοφ να γράψει μια νέα διακήρυξη. Το κείμενο της Μάινχοφ, με τίτλο «Η έννοια του αντάρτικου πόλεων», είναι το πρώτο που φέρει τα αρχικά RAF, και έχει σήμα το γνωστό αστέρι με το καλάσνικοφ.

Η εποχή της μετάβασης

Τα στελέχη της RAF είχαν πολύ διαφορετικούς προσανατολισμούς σε καθαρά ιδεολογικό επίπεδο. Πολύ γρήγορα, μέσα στη φυλακή, ο Μάλερ θα τοποθετηθεί στο πλευρό του μαοϊκού Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας (KPD). Οταν, τον Φεβρουάριο του 1975, το «Κίνημα 2 Ιούνη» απήγαγε τον Πέτερ Λόρεντς και απαίτησε την απελευθέρωση 6 φυλακισμένων ως τρομοκρατών, ο Μάλερ αρνήθηκε να ακολουθήσει, δηλώνοντας ότι θα δεχθεί να απελευθερωθεί μόνο αν αυτό γίνει κάτω από την πίεση του λαϊκού αγώνα του προλεταριάτου.
Την επαύριο της ανεξιχνίαστης ακόμα «αυτοκτονίας» των ιστορικών στελεχών της RAF (Μπάαντερ, Ενσλιν, Ράσπε) στις φυλακές του Στάμχαϊμ, ο Μάλερ δεν διστάζει να καταγγείλει «τους τρομοκράτες που προδίδουν τα ιδανικά μας».
Μέσα στη φυλακή ο Μάλερ θα διαφοροποιηθεί από τις κινητοποιήσεις που οργανώνονταν υπέρ της κατάργησης του μέτρου της απομόνωσης. Θα αρθρογραφήσει, μάλιστα, υποστηρίζοντας την άποψη ότι η απομόνωση δεν είναι βασανιστήριο, και δεν θα διστάσει να αποδώσει στους συντρόφους του αδύναμη κράση και ελλιπή ιδεολογική συγκρότηση: «Οι Ινδιάνοι δεν κλαίνε, λένε οι έξυπνοι γονείς στα παιδιά τους, όταν χτυπήσουν και ξεσπάσουν σε δάκρυα. Οι Επαναστάτες δεν κλαίνε όταν τους γραπώσει το κράτος. Αυτό θα 'πρεπε να λένε οι αριστεροί προς τη RAF.» (Der Spiegel, 11/12/78). Πρόκειται για μια ανοιχτή πρόκληση προς τους πρώην συντρόφους του, αλλά και όλη τη γερμανική ριζοσπαστική αριστερά που είχε συγκροτήσει ολόκληρο τον αντιπολιτευτικό της λόγο πάνω στην κριτική των έκτακτων μέτρων που συνόδευαν το «γερμανικό φθινόπωρο». Ο γερμανικός Τύπος θα χαιρετίσει τη δήλωσή του: «Μάλερ: Προπαγανδιστικά ψέματα της RAF, τα περί βασανιστηρίων.»
Την ίδια περίοδο (Ιούνιος 1978) την υπεράσπιση του φυλακισμένου Μάλερ είχε αναλάβει ο 34χρονος πρόεδρος της νεολαίας των Σοσιαλδημοκρατών Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο σημερινός Γερμανός καγκελάριος. Με δικές του ενέργειες ο Μάλερ αποφυλακίστηκε τον Αύγουστο του '80, μετά τη συμπλήρωση 10ετούς κάθειρξης. Ηρθε η ώρα της οριστικής μετάλλαξης. Πριν ακόμα ανακτήσει την άδεια άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος, βρίσκουμε τον Μάλερ να διδάσκει σε σεμινάρια για μάνατζερ επιχειρήσεων, υπό την καθοδήγηση ενός Ιησουίτη καθηγητή. Ο ίδιος δηλώνει πλέον χριστιανός και προσχωρεί στο κεντρώο κόμμα των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP). Τον ξανασυναντάμε το 1995, ως συνήγορο του περιβόητου Κλάους Σπέερ, γνωστού ως «νονού» της οικονομικής ζωής στο Βερολίνο. Ο Μάλερ πετυχαίνει την απαλλαγή του πελάτη του, κάτω από συνθήκες που προκαλούν ερωτηματικά σε όλον τον Τύπο.
Η ανάδειξη του Μάλερ την περασμένη άνοιξη ως κεντρικής προσωπικότητας του χώρου της γερμανικής ακροδεξιάς σχετίζεται με την πολιτική συγκυρία του πολέμου στα Βαλκάνια. Ο παλιός αντιϊμπεριαλιστικός λόγος του αριστερού αντάρτη μετασχηματίστηκε σε έναν αγοραίο και ξενόφοβο αντιαμερικανισμό, με τις απαραίτητες αντισημιτικές απολήξεις, και τον εποχιακό θαυμασμό σε προσωπικότητες τύπου Κάρατζιτς ή Αρκάν. Το σχήμα του είναι απλό: η Γερμανία βρίσκεται υπό καθεστώς κατοχής, το οποίο διευθύνουν από τις ΗΠΑ μερικές ντουζίνες κερδοσκόπων. Η διέξοδος βρίσκεται στο «έθνος». Ο Μάλερ δεν μιλά πλέον για Γερμανία, αλλά για ανασύσταση του Γερμανικού Ράιχ, το οποίο θα αντισταθεί στην παντοκρατορία των ΗΠΑ. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος «πρέπει να αντιμετωπιστεί η τουρκική μειονότητα, διότι οι Τούρκοι -εξαιτίας της υπεργεννητικότητας- τείνουν να γίνουν πλειοψηφία». Οταν τέθηκε θέμα υποδοχής προσφύγων από τις χώρες των Βαλκανίων, ο Μάλερ υποστήριξε ότι αυτό το μέτρο πρέπει να συνδυαστεί με την εκδίωξη των Τούρκων: «Πρέπει να μας αδειάσουν το χώρο αυτοί που βρίσκονται εδώ ως φιλοξενούμενοι, δηλαδή η τουρκική μειονότητα.»
Ο Μάλερ πλέον δεν διστάζει να τοποθετηθεί μεταξύ των δύο «ολοκληρωτισμών»: «Η προσπάθεια των εθνικοσοσιαλιστών να υπερβούν τον καπιταλισμό υπήρξε πιο σημαντική από την ανάλογη προσπάθεια των κολεκτιβιστών.» Ακόμα και για τον Χίτλερ δεν μασάει τα λόγια του: «Οταν ο Χίτλερ μιλάει για αρπακτικό κεφάλαιο, λέει κάτι το σωστό.» Ηδη από το 1987 είχε ξεκαθαρίσει τη θέση του απέναντι στο αντιφασιστικό παρελθόν του: «Μέσα σε καθένα μας κρύβεται ο φασισμός. Το ζήτημα είναι πόση δύναμη αποκτά αυτός ο φασισμός στην εσωτερική κατανομή των ψυχικών μας δυνάμεων.»
Εχοντας δείξει το καλό του πρόσωπο προς τους νέους του συντρόφους, ο Μάλερ δεν παραλείπει και ένα άνοιγμα προς το αριστερό κόμμα PDS: «Δεν πρόκειται για αμελητέα δύναμη, διότι περιέχει ομάδες, οι οποίες θέτουν σε πρώτη μοίρα τα εθνικά ζητήματα.»

Από τον Μάλερ στον Ζουράρι

Η περίπτωση του Μάλερ είναι ιδιόρρυθμη και εξαιρετική, αλλά δεν λειτουργεί στο κενό. Εδώ και μερικά χρόνια επιχειρείται μια «φαιό-κόκκινη» συμμαχία στο χώρο της πρώην Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας, κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει σε πολλές ανατολικές χώρες και ιδιαίτερα στη Ρωσία. Ηδη από το 1992 ιδρύθηκε η οργάνωση «Εθνική Αριστερά», με διακηρυγμένο στόχο την «επανεθνικοποίηση» της αριστερής πολιτικής. Κύριος εκφραστής αυτού του ρεύματος είναι το αντισημιτικό περιοδικό Sleipnir.
Μια ανάλογη φωνή υποστήριξης και θαυμασμού για τον Μάλερ έρχεται από την Ελλάδα, για να μας θυμίσει ότι αυτά τα «φαιό-κόκκινα» ειδύλλια χτυπούν ήδη και τη δική μας πόρτα. Η γνωστή ναζιστική ομάδα «Χρυσή Αυγή» προβάλλει ως πρότυπο την περίπτωση του Γερμανού δικηγόρου, για να δικαιολογήσει -κυρίως απέναντι στα μέλη της- μια απροσδόκητη θερμή συνηγορία υπέρ του ΚΚΕ. Σε άρθρο που υπογράφει ο «φίρερ» της ελληνικής ναζιστικής ομάδας Νίκος Μιχαλολιάκος, επισημαίνεται ότι η επιτυχία του NPD να συγκεντρώσει μέχρι και 3% σε ορισμένες γειτονιές του Βερολίνου οφείλεται -μεταξύ άλλων- και στη δυναμική παρουσία του Χορστ Μάλερ:
«Πριν μια βδομάδα, στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, ο Χορστ Μάλερ, υποψήφιος πλέον ευρωβουλευτής του NPD, μιλούσε σε χίλιους περίπου ρωμαλέους νέους. Τα λόγια του πύρινα και αποφασιστικά: -Το ΝΑΤΟ και η Αμερική είναι το βασίλειο της διαφθοράς, που θέλει να καταστρέψει την Ευρώπη και την Πατρίδα μας. Πρέπει με κάθε τρόπο να πολεμήσουμε τον καπιταλισμό, ακόμα κι αν χρειασθεί να συμμαχήσουμε με κράτη όπως η Βόρειος Κορέα και η Κίνα, Θάνατος στον καπιταλισμό.» (Εφημερίδα «Χρυσή Αυγή», 25/6/99).
Το παράδειγμα του Μάλερ αντιστοιχεί κατά τον Μιχαλολιάκο με την περίπτωση του Ζουράρι και τη σύμπλευσή του με το ΚΚΕ. Οπως μαρτυρά και το ρητορικό ερώτημα στον τίτλο του κειμένου («Με τον Στέφανο Μάνο ή τον Κώστα Ζουράρι; Με τη Δεξιά των χρηματιστηρίων ή τους πατριώτες της Αριστεράς;»), η «Χρυσή Αυγή» έχει ήδη γοητευθεί από την παρουσία ορισμένων εθνικιστών στο μέτωπο που έχει συγκροτήσει το ΚΚΕ τους τελευταίους μήνες και προσανατολίζεται σε μια «εθνικιστική συμπαράταξη». Φυσικά ούτε το ΚΚΕ θα δεχθεί αδιαμαρτύρητα τους νέους «αντιϊμπεριαλιστές», αλλά και οι ίδιοι οι οργανωμένοι φασίστες δεν φαίνεται να πολυκαταλαβαίνουν τους «στρατηγικούς οραματισμούς» του φίρερ. Στο αμέσως επόμενο φύλλο, η εφημερίδα των νεοναζί σπεύδει να μετριάσει τις εντυπώσεις, στο ανυπόγραφο πλέον δεύτερο μέρος του άρθρου. Στην πολιτική ουσία, όμως, επιμένει: «Δεν γίναμε ξαφνικά μαρξιστές, ούτε αρχίσαμε να τρέφουμε αισθήματα ιδεολογικής συγγένειας προς το ΚΚΕ. Δεν μπορούμε, όμως, να αγνοήσουμε το γεγονός ότι μέλη του ΚΚΕ ήσαν εκείνοι που έβαλαν τα στήθη τους μπροστά στα ΝΑΤΟϊκά τεθωρακισμένα.» (2/7/99).
Το μονόπλευρο ειδύλλιο αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά. Στην πρόσφατη διαδήλωση του ΚΚΕ έξω από το νατοϊκό στρατηγείο στη Λάρισα συμμετείχε και μια ομάδα ακροδεξιών, με τα δικά τους σύμβολα και συνθήματα. Δεν είδαμε καμιά αντίδραση από τις ομάδες περιφρούρησης του ΚΚΕ που συνήθως προστατεύουν τις κινητοποιήσεις του κόμματος από πολύ λιγότερο βέβηλες προσμίξεις. Αλλωστε οι απρόσκλητοι «συνοδοιπόροι» δεν έκαναν τίποτα περισσότερο από τους υπόλοιπους διαδηλωτές: έκαψαν μια τούρκικη σημαία και έστησαν μια ελληνική!

(Ελευθεροτυπία, 19/9/1999)