Η ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΟΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΤΑΙΡΕΙΑ «Β-Μ»

Μολυσμένα Μάρμαρα

ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ

1. / 2.   

Η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να πείσει τους Βρετανούς να μας «δανείσουν» τα Γλυπτά του Παρθενώνα, με μεθόδους που χρησιμοποιούν οι μεγάλες εταιρείες για να αντιμετωπίσουν τις οικολογικές καταστροφές.

Το 2004 ξεκίνησε με μια ελπιδοφόρα είδηση σχετικά με την τύχη του ελληνικού αιτήματος να επιστραφούν στη χώρα μας τα γλυπτά του Παρθενώνα: Σχεδόν το 80% των Βρετανών εμφανίστηκαν να απαντούν θετικά στο ελληνικό αίτημα, ενώ έκανε την εμφάνισή της και μια νέα, αμιγώς βρετανική, ομάδα «ακτιβιστών», με το εύστοχο όνομα Marbles Reunited (Επανένωση των Μαρμάρων), η οποία ανέλαβε να πείσει τους πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου για την ορθότητα και το δίκαιο της επιστροφής των μνημείων στη χώρα τους.

Στα ψιλά της σχετικής ειδησεογραφίας πέρασε μια συμπληρωματική πληροφορία: ότι την όλη καμπάνια
ενημέρωσης της βρετανικής κοινής γνώμης και προώθησης του ελληνικού αιτήματος έχει αναλάβει μια από τις μεγαλύτερες (αν όχι η μεγαλύτερη) διεθνής εταιρεία δημοσίων σχέσεων, η περιβόητη Burson Marsteller, γνωστή σ' όλο τον κόσμο και ως «Β-Μ».

Φαίνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι ιδιαιτέρως απελπισμένη με την τύχη του οράματος της Μελίνας Μερκούρη και ότι επείγεται εξαιρετικά να αποσπάσει κάποιο θετικό αντίκτυπο από τις βρετανικές αρχές προ των εκλογών. Μας είχαν προϊδεάσει τα άκομψα παρακάλια του έλληνα πρωθυπουργού στον βρετανό ομόλογό του τον περασμένο Οκτώβριο, στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες («Θα ήθελα να ξέρω αν μπορούμε να κάνουμε τίποτα για τα Μάρμαρα. Εχουμε εκλογές τον ερχόμενο χρόνο και αυτό θα βοηθούσε. Σκέψου το»...)

Μόνο αυτή η αίσθηση του κατεπείγοντος μπορεί να εξηγήσει το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση κατέφυγε στη βοήθεια της Β-Μ. Γιατί η εταιρεία αυτή είναι διάσημη για τις ανορθόδοξες μεθόδους που έχει επεξεργαστεί για να υπερασπίζεται ακόμα και τις πιο «χαμένες» υποθέσεις.

Πελάτες μου...

Είναι ενδεικτικός ο κατάλογος των άλλων κυβερνήσεων που έχουν κατά καιρούς καταφύγει στις υπηρεσίες της Β-Μ και οι λόγοι που τις οδήγησαν να την προτιμήσουν για τη «δουλειά»:

*Η κυβέρνηση της Νιγηρίας κατά τη διάρκεια του πολέμου της Μπιάφρα ανέθεσε στην Β-Μ να υπερασπιστεί τη δράση της και να δυσφημήσει τις εκθέσεις που μιλούσαν για γενοκτονία.

*Η σχέση της δικτατορικής κυβέρνησης του αφρικανικού κράτους με την εταιρεία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια. Το 1991-1992 καταβλήθηκαν από τη νιγηριανή χούντα τουλάχιστον ένα εκατ. δολάρια σε μια θυγατρική εταιρεία της Β-Μ (Black, Manafort, Stone & Kelly).

*Η φασιστική χούντα που κυβέρνησε την Αργεντινή την περίοδο 1976-83 ζήτησε από την Β-Μ να προβάλει στο εξωτερικό την εικόνα σταθερότητας του καθεστώτος, προκειμένου να εξασφαλίσει ξένες επενδύσεις.

*Το ολοκληρωτικό καθεστώς της Νότιας Κορέας χρησιμοποίησε τη βοήθεια της Β-Μ για να συσκοτίσει την
καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1988.

*Η κυβέρνηση της Ινδονησίας προσέλαβε την Β-Μ το 1996, για να βελτιώσει την εξωτερική εικόνα του
καταπιεστικού καθεστώτος. Ηταν η περίοδος που άρχισε να γίνεται γνωστή η γενοκτονία στο Ανατολικό Τιμόρ.

*Η Β-Μ δεν έχει ιδεολογικές παρωπίδες: Οταν της ζητήθηκε από τον δικτάτορα της Ρουμανίας Νικολάε
Τσαουσέσκου, προσέφερε τις υπηρεσίες της και στο δικό του καθεστώς.

*Στον κατάλογο περιλαμβάνονται και τα ονόματα άλλων χωρών του Τρίτου Κόσμου που διακρίνονται για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Σιγκαπούρη, Σρι Λάνκα).

*Το θεοκρατικό καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας είχε προσλάβει την Β-Μ για τη βελτίωση της εικόνας του στη «σύμμαχο» Δύση. Τρεις μέρες μετά την επίθεση στο World Trade Center στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, όπου 13 από τους οργανωτές της επίθεσης ήταν Σαουδάραβες, η Σαουδική Αραβία προσέλαβε και πάλι την Β-Μ, για να συσκοτίσει τους ιστορικούς δεσμούς της με την Αλ Κάιντα.

Φυσικά οι άνθρωποι της Β-Μ είναι τεχνοκράτες, δεν είναι πολιτικοί. Ασχολούνται μ' αυτό που τους αναθέτουν χωρίς να ταυτίζονται με τις πολιτικές, ιδεολογικές ή ανθρωπιστικές διαστάσεις κάθε υπόθεσης.

Αυτό τον αυστηρά τεχνοκρατικό και ουδέτερο ρόλο περιγράφει ο ιδρυτής της Β-Μ Χάρολντ Μπέρσον, με αφορμή επικρίσεις που δέχτηκε η εταιρεία για τη συνεργασία με το αιματοβαμμένο καθεστώς του αργεντινού δικτάτορα Βιντέλα: «Εμείς εργαζόμαστε στον τομέα των επιχειρήσεων, με επιχειρηματικούς και οικονομικούς στόχους. Δεν έχουμε λοιπόν καμία σχέση με πολλά πράγματα που τα διαβάζουμε στις εφημερίδες για την Αργεντινή και αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα ή άλλες δραστηριότητες».

Κυνηγοί οικολόγων

Αυτά τα «ανθρώπινα δικαιώματα» και οι «άλλες δραστηριότητες» αφήνουν λοιπόν αδιάφορη την Β-Μ. Η ειδικότητά της είναι να επεμβαίνει στην κοινή γνώμη σε ζητήματα που έχουν προκαλέσει σάλο. Η Β-Μ έχει δημιουργήσει το «καλό της όνομα» ως εταιρεία διαχείρισης κρίσεων (crisis management). Ειδικεύεται ιδιαίτερα στον τομέα του περιβάλλοντος.

Η Greenpeace κατατάσσει την Β-Μ πρώτη στον κατάλογο των εταιρειών που δημιουργούν αντι-οικολογικά
κινήματα με σκοπό να δυσφημήσουν τον αγώνα των οικολόγων και να αμφισβητήσουν τα επιχειρήματα και τον αγώνα τους. Σε όλες τις μεγάλες οικολογικές καταστροφές, η Β-Μ ανέλαβε να βγάλει το φίδι από την τρύπα:

*Στην Ινδία το 1984 σημειώθηκε το γνωστό δυστύχημα του Μποπάλ, όπου διαρροή 40 τόνων τοξικού αερίου από το εργοστάσιο της Union Carbide προκάλεσε τον άμεσο θάνατο 5.000 ατόμων. Τα θύματα μέχρι σήμερα ξεπερνούν τα 20.000. Το 1989 η Β-Μ ανέλαβε να στηρίξει τις δημόσιες σχέσεις της εταιρείας και να εξασφαλίσει ότι ο διακανονισμός που πέτυχε σε τοπικό δικαστήριο θα είναι οριστικός.

*Μετά το δυστύχημα του «Exxon Valdez», το οποίο προκάλεσε τη μεγαλύτερη θαλάσσια μόλυνση όλων των
εποχών στην Αλάσκα, η Β-Μ κλήθηκε και πάλι να βελτιώσει την εικόνα της εταιρείας.

*Το μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία των ΗΠΑ συνέβη το 1979 στον αντιδραστήρα του Three Mile Island, ιδιοκτησίας Babcock και Wilcox. Και πάλι η Β-Μ ανέλαβε να χειριστεί τη δύσκολη υπόθεση και να
αντιμετωπίσει τις χιλιάδες αγωγές εις βάρος της εταιρείας.

*Τη δεκαετία του '80 η Β-Μ συνεργάστηκε με τη Monsanto για να προβάλει τα καλά της βιοτεχνολογίας και ειδικά την παραγωγή της αυξητικής ορμόνης για τα βοοειδή (BGH και BST).

Η ορμόνη σχεδιάστηκε για να αυξάνει το γάλα των αγελάδων, όμως στις ΗΠΑ υπήρχε ήδη πλεόνασμα. Μελέτες απέδειξαν ότι η χρήση της ορμόνης προκαλεί μαστίτιδα στα ζώα, ενώ νεότερες μελέτες θεωρούν υπεύθυνο το γάλα με BGH στην πρόκληση καρκίνου του προστάτη και του στήθους (βλ. «Ιός», 31/1/99, «Φάκελος Monsanto»).

Η Β-Μ επιχείρησε να ανατρέψει τα δεδομένα των ερευνών, δημοσιεύοντας δικές της μελέτες, ενώ υπάλληλοί της προσπάθησαν να εισδύσουν στο κίνημα των πολιτών που αντιστέκονταν στην ανεξέλεγκτη χρήση της ορμόνης. Μέχρι σήμερα η Β-Μ προβάλλει τις αρετές των γενετικά μεταλλαγμένων προϊόντων που παράγει η Monsanto και άλλες εταιρείες.

*Το 1995 η Β-Μ χειρίστηκε τη μάχη που έδωσαν τρεις μεγάλες εταιρείες (Occidental Petroleum, Dow Chemicals, Shell) με στόχο να αποφευχθεί μια νέα νομοθεσία στην Καλιφόρνια που θα τους επέβαλε να καθαρίσουν τα νερά περιοχών που είχαν μολυνθεί από τη δραστηριότητά τους με την καρκινογόνο ουσία DBCP.

*Στους πελάτες της Β-Μ περιλαμβάνεται και η ΒΡ Chemicals, η οποία αποκαλύφθηκε το 1992 ότι αποχετεύει στο νερό τεράστιες ποσότητες μεθυλεθυλοκετόνης, μια χημική ουσία που μπορεί να προκαλέσει γενετικές βλάβες στον άνθρωπο και τα ζώα.

*Η εταιρεία Kerr McGee που κατέχει μεταλλείο ουρανίου στο Νέο Μεξικό προσέλαβε την Β-Μ για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την αποκάλυψη ότι πληρώνει πολύ χαμηλούς μισθούς και εκθέτει τους εργάτες στο επικίνδυνο ραδιενεργό υλικό, με αποτέλεσμα πολλούς θανάτους κάθε μήνα.

Ο κατάλογος ανάλογων δραστηριοτήτων της Β-Μ είναι ατέλειωτος. Η Β-Μ, δηλαδή, αντλεί το κύρος και την ισχύ της από την ικανότητα που έχει αναπτύξει να υπερασπίζεται χαμένες ή άδικες υποθέσεις.

Για τους επαγγελματίες των «δημοσίων σχέσεων» αυτό δεν είναι κάτι το επιλήψιμο, εφόσον όλοι οι «πελάτες» (κυβερνήσεις, κλάδοι βιομηχανίας, εταιρείες, πρόσωπα) έχουν δικαίωμα στο πλαίσιο της ελεύθερης οικονομίας να διεκδικούν επί πληρωμή μια βελτίωση της εξωτερικής τους εικόνας, ακόμα και ύστερα από τεράστιες τραγωδίες. Οπως ο καλός ποινικολόγος δημιουργεί τη φήμη του μόλις αθωώσει κάποιον που η κοινή γνώμη θεωρεί εγκληματία, έτσι και μια σωστή εταιρεία δημοσίων σχέσεων διακρίνεται στις «δύσκολες» υποθέσεις, εκεί που η κοινή γνώμη ξεσηκώνεται κάτω από το βάρος μιας τραγωδίας.

Ο στόχος της εταιρείας σ' αυτές τις υποθέσεις είναι να εξαλείψει ή έστω να μειώσει τις εγκληματικές ευθύνες. Το ενδιαφέρον είναι ότι για να υπερασπιστεί αυτές τις «χαμένες» ή «άδικες» υποθέσεις, η Β-Μ έχει αναπτύξει μια ιδιόμορφη τεχνική.

Η μέθοδος

Ο τρόπος που αντιμετωπίζει αυτές τις «χαμένες» υποθέσεις η Β-Μ είναι πολύ απλός: Δεν περιορίζεται στις
πληρωμένες καταχωρίσεις στα μέσα ενημέρωσης, ούτε στην παραδοσιακή αμερικανική μέθοδο των ομάδων
πίεσης (lobbying), αλλά φροντίζει να δημιουργηθούν «κινήματα βάσης», τα οποία αναλαμβάνουν την υπεράσπιση των συμφερόντων των εταιρειών. Δεν πρόκειται βέβαια για αυτόνομα κινήματα, αλλά για βιτρίνες της ίδιας της εταιρείας, η οποία τους διαθέτει και τα μέσα να πιέσουν τις αρχές προς τον επιδιωκόμενο σκοπό.

*Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η «National Smokers Alliance» (NSA, Εθνική Συμμαχία Καπνιστών) που
δημιουργήθηκε από την Β-Μ, με χρηματοδότηση εκατομμυρίων δολαρίων από την καπνοβιομηχανία Philip
Morris. Υποτίθεται ότι πρόκειται για μια αυτοοργάνωση των καπνιστών που νιώθουν ότι θίγονται τα συμφέροντά τους από την αντικαπνιστική στροφή της αμερικανικής κοινωνίας.

Ομως, όπως γράφουν οι Stauber και Rampton, «η NSA είναι μια καλομελετημένη, καμουφλαρισμένη εκστρατεία που οργανώνει τα θύματα του καπνού να προστατεύουν τα κέρδη του καπνού». Οσο για τη σχέση μεταξύ Β-Μ και NSA, ενδεικτική είναι η παρουσία του Τόμας Χάμπερ, αντιπροέδρου της πρώτης και προέδρου της δεύτερης, αλλά και των κοινών επιφανών στελεχών Κένεθ Ριτς και Πιερ Σάλιντζερ.

Με παρόμοιο τρόπο οργανώθηκε από την Β-Μ η «British Columbia Forest Alliance» (Συμμαχία για τα Δάση!), η οποία εμφανίζεται ως αυτόνομο κίνημα προστασίας των δασών, ενώ χρηματοδοτήθηκε με 1 εκατ. δολάρια από την καναδική βιομηχανία ξυλείας για να αντιμετωπίσει το οικολογικό κίνημα. Και στις ΗΠΑ η Β-Μ εκπροσωπεί το Συμβούλιο Ενημέρωσης για τη Γούνα (Fur Information Council), το οποίο ξοδεύει εκατομμύρια δολάρια εναντίον των «εξτρεμιστών φιλόζωων» που επιμένουν να καταργηθεί η απάνθρωπη μόδα.

*Η Β-Μ βρίσκεται πίσω και από μια οργάνωση-βιτρίνα που φέρει το όνομα Californians for Realistic Vehicle
Standards (Καλιφορνέζοι υπέρ Ρεαλιστικών Προδιαγραφών για τα Οχήματα), η οποία αγωνίζεται κατά της
επιβολής υψηλότερων ορίων στις εκπομπές δηλητηριωδών αερίων από τα αυτοκίνητα. Η διεύθυνση της ομάδας είναι τα γραφεία του εμπορικού επιμελητηρίου στην Καλιφόρνια, ενώ το τηλέφωνό της είναι εκείνο της Β-Μ στο Σακραμέντο. Τη χρηματοδότηση της υπόθεσης αναλαμβάνουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες του Ντιτρόιτ.

Οπως όλες οι εταιρείες δημοσίων σχέσεων, η Β-Μ διαθέτει φυσικά ισχυρές προσβάσεις στα μέσα ενημέρωσης. Διά μέσου της Β-Μ οι μεγάλες εταιρείες προβάλλουν τις θέσεις τους στον τύπο και την τηλεόραση, ενώ οι οργανώσεις βάσης των πολιτών διαθέτουν μόνο τη δυνατότητα να εκφράζονται σε περιθωριακά έντυπα ή μέσω απλών και αναποτελεσματικών προκηρύξεων.

Ομως η Β-Μ έχει προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα: Είναι συνιδιοκτήτρια (με το ITN-Independent Television
News) του Corporate Television Network, το οποίο παράγει τηλεοπτικές εκπομπές για λογαριασμό μεγάλων
εταιρειών. Η εταιρική σχέση μιας εταιρείας δημοσίων σχέσεων με ένα τηλεοπτικό ενημερωτικό δίκτυο υπονομεύει βέβαια κάθε έννοια δημοσιογραφικής ανεξαρτησίας.

Η ελληνική στροφή

Η Β-Μ έχει κατηγορηθεί ότι χρηματοδοτεί επώνυμους ακαδημαϊκούς ή πολιτικούς για να υποστηρίξουν δημόσια τις καμπάνιες της. Φυσικά δεν αποκαλύπτεται ποτέ αυτή η σχέση.

Οταν είναι δυνατόν, αυτή η στρατολόγηση διάσημων υποστηρικτών γίνεται και τσάμπα. Οπως προέκυψε στο πρόσφατο σκάνδαλο που αποκάλυψε ο «Ομπσέρβερ» (βλ. την ανταπόκριση της Ιωάννας Νιαώτη, «Ε», 26/1/04), η Β-Μ κατόρθωσε να πείσει διάσημες γυναίκες να στρατευθούν στην καμπάνια προώθησης μιας νέας προληπτικής εξέτασης, χωρίς να γνωρίζουν ότι απλώς εξυπηρετούσαν τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας.

Η ανάθεση, λοιπόν, του αιτήματος για την επιστροφή των Μαρμάρων στην Β-Μ, μαρτυρεί πως η ελληνική
κυβέρνηση έχει συμβιβαστεί με την ιδέα ότι το όραμα της Μελίνας είναι κάπως υπερβολικό, αν όχι και επιλήψιμο. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για «προβολή» του ελληνικού αιτήματος, αλλά για κάλυψή του, πίσω από αυτό το νέο σχήμα («Επανένωση των Μαρμάρων»), το οποίο υποκατέστησε -με αδιαφανείς διαδικασίες- τις μέχρι τώρα αντίστοιχες αυθόρμητες πρωτοβουλίες και ενώσεις.

Η σκοπιμότητα της συνεργασίας με την Β-Μ υποδηλώνει ότι το μόνο που απασχολεί την ελληνική κυβέρνηση είναι μια άμεση εντυπωσιακή εξέλιξη στο ζήτημα, όσο κι αν αυτή υπονομεύει το γενικό μακροπρόθεσμο αίτημα. Γιατί βέβαια η Β-Μ δεν πρόκειται ποτέ να μιλήσει για τη διαρπαγή από τους Βρετανούς των πολιτιστικών θησαυρών άλλων χωρών κατά τη διάρκεια της παντοκρατορίας της ως αποικιοκρατικής υπερδύναμης. Το μόνο που μπορεί να διαχειριστεί είναι ένα αμφίβολης αξίας συμβιβασμό.

Για να είμαστε, βέβαια, δίκαιοι, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Β-Μ δεν είναι αχάριστη.

Οπως πληροφορούμαστε από την ιστοσελίδα του νέου προέδρου του ΠΑΣΟΚ (www.papandreou.gr), λίγο μετά την ανάθεση της μεγάλης δουλειάς στην Β-Μ, η εταιρεία περιελάμβανε τον Γιώργο Παπανδρέου στους 50 υποψηφίους για τη βράβευση του «Ευρωπαίου της χρονιάς» που οργανώνει κάθε χρόνο μαζί με την εβδομαδιαία εφημερίδα «European Voice» του ομίλου του «Economist». Βέβαια, τελικά στην κατηγορία του κ. Παπανδρέου (διπλωμάτες) επιλέχτηκε να βραβευτεί ο κ. Σολάνα, αλλά αυτό δεν θα το μάθουμε από την ιστοσελίδα του κ. Παπανδρέου...

--------------------------------------------------------------------------------

«Εμείς απλώς συμβουλεύουμε»


Μέσω της διευθύντριας του ελληνικού γραφείου της Burson-Marsteller (Β-Μ) Μαρίας Λαζαρίμου απευθυνθήκαμε στους εκπροσώπους του γραφείου της εταιρείας στο Λονδίνο και θέσαμε ορισμένα ερωτήματα, σχετικά με την καμπάνια. Μας απάντησε ο Γκέιβιντ Γκραντ, αναπληρωτής πρόεδρος της Burson-Marsteller UK.

- Ποιο είναι το ακριβές περιεχόμενο της συνεργασίας της Β-Μ με το ελληνικό κράτος; Ποιο είναι το κόστος, το χρονικό πλαίσιο της συνεργασίας και με ποιον ακριβώς κρατικό φορέα έγινε η συμφωνία; Με το υπουργείο Πολιτισμού; Υπάρχει γραπτό ντοκουμέντο της συμφωνίας, το οποίο να μπορεί να δημοσιευτεί;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Αυτά τα θέματα υπόκεινται στο επαγγελματικό απόρρητο και σύμφωνα με την επαγγελματική
πρακτική δεν παρέχουμε παρόμοιες πληροφορίες για τους πελάτες μας.

- Ο φορέας «Marbles Reunited» που δημιούργησε η Β-Μ ενεργεί με δικές της εντολές ή σε συντονισμό με το ελληνικό κράτος;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Ο φορέας «Marbles Reunited» είναι μια ανεξάρτητη καμπάνια που έχει βάση τη Βρετανία και
συνδέει εκατοντάδες άτομα που σκέπτονται παρόμοια και οργανισμούς που υποστηρίζουν το αίτημα να
επανενωθούν τα Γλυπτά του Παρθενώνα που βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο στη βάση ενός μακροπρόθεσμου δανείου στην Αθήνα. Η Burson-Marsteller είναι υπερήφανη που παρέχει συμβουλές και πρακτική βοήθεια σ' αυτή τη σημαντική καμπάνια.

- Η δημοσκόπηση που διενεργήθηκε στο Λονδίνο ήταν έμπνευση της Β-Μ ή των ελληνικών αρχών;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι δημοσκοπήσεις παραγγέλθηκαν από την «Marbles Reunited» και απευθύνθηκαν στο βρετανικό κοινό και τους επισκέπτες του Βρετανικού Μουσείου. Τις πραγματοποίησαν έγκριτες και πεπειραμένες ανεξάρτητες εταιρείες δημοσκοπήσεων, οι οποίες δεν αποτελούν τμήμα της Β-Μ. Οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν συντριπτική υποστήριξη της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα με ένα μακροπρόθεσμο δάνειο στην Αθήνα.

Μικρό σχόλιο του «Ιού»: Ασφαλώς δεν ζητήσαμε πληροφορίες εμπιστευτικού χαρακτήρα. Τα ερωτήματα που θέσαμε είναι στοιχειώδη και η μυστικοπάθεια γύρω από την υπόθεση προκαλεί εύλογη περιέργεια. Εκτός, βέβαια, αν η χρηματοδότηση γίνεται από τα μυστικά κονδύλια. Αλλά για ποιο λόγο; Και τι έχει να κρύψει στην προκειμένη περίπτωση το ελληνικό Δημόσιο; Οσο για την παρατήρηση ότι η Β-Μ περιορίζεται σε «συμβουλές» και «πρακτική βοήθεια», μάλλον πρόκειται για υπερβολική «μετριοφροσύνη». Είναι γνωστό ότι εκπρόσωπος της Β-Μ ανακοίνωσε τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων και ο ίδιος ανήγγειλε την εκστρατεία «Marbles Reunited» στο πρακτορείο Reuters (βλ. και «Ναυτεμπορική», 13/1/04). Ο ίδιος, μάλιστα, εμφανίστηκε να μετέχει με κάποιο τρόπον στις διαπραγματεύσεις για τον «δανεισμό»..
 

(Ελευθεροτυπία, 8/2/2004)