ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΗΣ ΖΟΥΓΚΛΑΣ ΚΑΙ Ο ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ

Η πολύ κρυφή κάμερα του κ. Μ.
 

Αναζητήσαμε τους στόχους της κρυφής κάμερας του κ. Τριανταφυλλόπουλου. Μη νομίζετε ότι βρήκαμε μόνο «επίορκους δικαστές» ή «μαφιόζους πολιτικούς». Στην πρώτη σειρά των δημοσιογραφικών αποκαλύψεων αυτού του Κίτρινου Τύπου βρίσκεται η ιδιωτική ζωή ενός συναδέλφου του δημοσιογράφου!

Το παράπονο του κ. Τριανταφυλλόπουλου είναι ότι κάποιοι δεν του αναγνωρίζουν την προσφορά του στην εξυγίανση αυτού του τόπου και δεν καταλαβαίνουν ότι η κρυφή του κάμερα είναι η ρομφαία της σύγχρονης δικαιοσύνης που αποκαλύπτει τον κοινωνικό βόρβορο.

Συνεχίζοντας την παράδοση που έχει δημιουργήσει, να αναφέρεται με εξευτελιστικούς χαρακτηρισμούς σε πρόσωπα και θεσμούς που δεν συναινούν στα τηλεδικεία του, κατήγγειλε ως «γκρουπούσκουλο» (σ.σ.: ανάθεμα κι αν ξέρει τι θα πει) τους δικηγόρους του Μεσολογγίου που διαμαρτυρήθηκαν για την πρόσκλησή του ως «ειδικού» στο θέμα «Δημοκρατία, Δίκαιο και ΜΜΕ».

Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι «επαγγελματικοί λόγοι» τον υποχρέωσαν να μη φανεί συνεπής στην αρχική αποδοχή της πρόσκλησης. Φρόντισε, όμως, να υπερασπιστεί τη χρήση της κρυφής κάμερας από την προσωπική του εταιρεία παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων, απαριθμώντας με φανερό καμάρι τις μεγάλες επιτυχίες της μεθόδου του: «αποκάλυψη του κυκλώματος εμπορίου βρεφών, ηλεκτρονικός τζόγος, ελληνοποιήσεις, παραϊατρικό κύκλωμα, φακελάκια ιατρών, δικαστών, δικηγόρων αλλά και εκδοτών, δημοσιογράφων» κ.λπ.

Θα μπορούσε κανείς να πει πολλά γι' αυτές τις υποθέσεις αλλά και για τις άλλες, που λησμόνησε να περιλάβει στον κατάλογο των επιτυχιών του: την «αποκάλυψη» ιδιωτικών στιγμών μουσικών και τραγουδιστών, την «καταγγελία» των σεξουαλικών επιλογών επωνύμων, την καταγραφή της ατζέντας ενός μόδιστρου, τις ροζ ιστορίες των συλληφθέντων για την υπόθεση της 17Ν, την αιφνίδια διακοπή κάθε αναφοράς σε εκκλησιαστικούς παράγοντες κ.λπ.

Οπως αποκαλύπτουμε σήμερα, ο στόχος της κρυφής κάμερας του κ. Τριανταφυλλόπουλου δεν είναι αυτός που ο ίδιος διακηρύσσει, αλλά η ιδιωτική ζωή επωνύμων όλων των κοινωνικών χώρων. Η καταγγελία δεν προέρχεται από κανένα «γκρουπούσκουλο» ή οποιονδήποτε αντίπαλο του κ. Μ., αλλά από έναν φίλο, συνάδελφο και συνεργάτη του: τον Κώστα Χαρδαβέλλα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Η απόφαση του ΣτΕ

Ανεξάρτητα από τις δικές μας ή τις δικές του απόψεις, υπάρχουν και ορισμένα δεδομένα, τα οποία υποτίθεται ότι όλοι πρέπει να σέβονται. Και, αν η ΕΣΗΕΑ και ο κώδικας δεοντολογίας των δημοσιογράφων δεν συγκινούν τον νέο αυτό επιχειρηματία του τύπου, ελπίζουμε να τον ενδιαφέρουν οι δικαστικές αποφάσεις των Ανώτατων Δικαστηρίων της χώρας. Εκτός, βέβαια, και αν τις θεωρεί συλλήβδην προϊόντα του παραδικαστικού κυκλώματος.

Πριν από λίγες μέρες ανακοινώθηκε ότι το Γ' Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), με την υπ' αριθμόν 3.922/2005 απόφασή του, έκρινε ότι είναι αντίθετη στις συνταγματικές επιταγές η χρήση της κρυφής κάμερας στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή. Η υπόθεση αφορούσε τη γνωστή εκπομπή του κ. Μ. με τη μετάδοση ιδιωτικών στιγμών του δημάρχου Αλμυρού, κ. Σπύρου Ράππου. Η εκπομπή είχε προκαλέσει σάλο στην περιοχή και ο υπουργός Εσωτερικών αποφάσισε να θέσει σε οριστική αργία τον δήμαρχο.

-Σύμφωνα με το ΣτΕ, από τις διεθνείς διατάξεις και το Σύνταγμα, συνάγεται ότι «όχι μόνο οι ιδιώτες αλλά και τα δημόσια πρόσωπα, όπως είναι οι δημοτικοί άρχοντες, οι οποίοι εκλέγονται με άμεση ψηφοφορία από το λαό, έχουν δικαίωμα προστασίας και σεβασμού της ιδιωτικής τους ζωής σε βαθμό τέτοιο ώστε να διασφαλίζεται και σε αυτά μια σφαίρα "ιδιωτικότητας", ενώ στον πυρήνα της προστατευόμενης από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις ιδιωτικής ζωής του ατόμου ανήκει αναμφίβολα και η ερωτική του ζωή».

-Υπογραμμίζει, ακόμα, το ΣτΕ ότι «η μαγνητοσκόπηση της συνάντησης (17/3/04) σε ιδιωτικό χώρο του δημάρχου στο Βόλο, που είχε ως σκοπό την ερωτική συνεύρεση, έγινε κατά παράβαση της διάταξης του άρθρου 9 παρ. 1 του Συντάγματος, που προστατεύει την ιδιωτική ζωή του ατόμου, στον πυρήνα της οποίας ανήκει και η ερωτική ζωή του ατόμου, και του άρθρου 370 Α του Ποινικού Κώδικα».

-Εξάλλου, αναφέρει το ΣτΕ ότι το Σύνταγμα (άρθρο 19 παρ. 3) απαγορεύει τη χρήση αποδεικτικών μέσων που έχουν αποκτηθεί κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 9 του Συντάγματος που προστατεύουν την ιδιωτική ζωή και το άσυλο της κατοικίας. Απόκλιση από τις συνταγματικές αυτές επιταγές είναι ανεκτή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, «μόνον χάριν της προστασίας συνταγματικά υπέρτερων έννομων αγαθών (όπως είναι η ανθρώπινη ζωή) του προσώπου που προσκομίζει αποδεικτικό μέσο που αποκτήθηκε κατά παράβαση των διατάξεων, του άρθρου 9, 9Α και 19 του Συντάγματος σε σχέση με τα έννομα αγαθά που προστατεύονται από τα άρθρα αυτά του Συντάγματος».

-Τέλος, υπογραμμίζει η απόφαση ότι «σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 370 Α) η χρήση, ειδικά, πληροφοριών ή μαγνητοφωνημένων ή μαγνητοσκοπημένων ταινιών που αποκτήθηκαν αθέμιτα δεν είναι άδικη, αν η χρήση έγινε από τρίτο που δεν συμμετείχε στην αθέμιτη παραγωγή της μαγνητοφωνημένης ή μαγνητοσκοπημένης ταινίας, ενώπιον οποιασδήποτε δικαστικής ή άλλης ανακριτικής αρχής για τη διαφύλαξη δικαιολογημένου συμφέροντος που δεν μπορούσε να προστατευθεί διαφορετικά, στην περίπτωση αυτή καθίσταται επιτρεπτή η χρήση αυτών ως αποδεικτικών μέσων».


Η κυριακάτικη εφημερίδα του κ. Μ. δεν σχολίασε την απόφαση αυτή του ΣτΕ. Ο ίδιος δεν βρήκε λέξη να πει. Αλλά και τις δεκάδες αποφάσεις πειθαρχικών συμβουλίων, του ΕΣΡ και των δικαστηρίων που φέραμε στο φως από τις στήλες της «Ε» («Το βιβλίο της Ζούγκλας», 14/11/04), η εφημερίδα του κ. Μ. τις χαρακτήρισε «μεμονωμένα περιστατικά». Πρέπει, λοιπόν, να ανατρέξουμε σε δηλώσεις του σε ανύποπτο χρόνο για να βρούμε την απολογία του για τη χρήση της κρυφής κάμερας.

Η απάντηση του κ. Μ.

Πέρυσι από την εκπομπή του «Κίτρινος Τύπος» (14/11/04) ο κ. Μ. είχε φροντίσει να μας εκπλήξει: «Πρέπει να μάθετε ότι οι κάμερες και οι κρυφές κάμερες είναι απεχθείς σ' εμάς. Για έναν απλό λόγο. Γιατί θα θέλαμε να έχουμε τη δημοσιογραφική διευκόλυνση, την πρόσβαση στις πηγές -κάτι το οποίο είναι απαγορευτικό στην Ελλάδα- όπως την έχουν οι Αγγλοι, οι Ολλανδοί, οι Σουηδοί, οι πάντες. Την κρυφή κάμερα τη χρησιμοποιούν (εκεί) για ναρκωτικά, για πορνείες, για εγκλήματα τα οποία δεν μπορεί αλλιώς να αποδειχτούν».

Περίπου τα ίδια επανέλαβε ο κ. Μ. δύο βδομάδες αργότερα, από την εκπομπή «Ζούγκλα» (2/12/04): «Η κρυφή κάμερα εφαρμόζεται σ' όλο τον κόσμο. Είναι μεγάλο ψέμα ότι η κρυφή κάμερα παραβιάζει την ιδιωτικότητα ενός ανθρώπου. Είναι απεχθές μέσον αν παραβιάζει την ιδιωτική ζωή των ανθρώπων. Είναι ένα κοινωνικό αγαθό η κρυφή κάμερα αν μπορεί να παρεισφρήσει σ' αυτές τις αθλιότητες που γίνονται.

»Βέβαια, η ζωή μας έχει γίνει μια κρυφή κάμερα. Διότι οι κρυφές κάμερες υπάρχουν στους δορυφόρους, επομένως τίποτα δεν είναι κρυφό υπό τον ήλιο, στους δρόμους, στις συγκεντρώσεις. Και βέβαια επικαλούνται την κοινωνική προσφορά τους, δηλαδή για την κίνηση στους δρόμους, τις φασαρίες, την ασφάλεια, την τάξη και τα υπόλοιπα. Θέλω να σας πω ειλικρινά ότι όλα αυτά τα χρόνια για μας είναι ένα απεχθές μέσο η κρυφή κάμερα. Και το λέω γιατί η φανερή κάμερα είναι πολύ δύσκολη ιστορία.

»Αν σας πω πόσο δύσκολο είναι να σηκώσεις στο έδαφος του Ιράκ τη φανερή κάμερα και να καταγράψεις όσα γίνονται με τον κίνδυνο να φας τον πύραυλο στο κεφάλι, αυτό μπορεί πραγματικά να πει κανείς ότι είναι η λεβεντιά του δημοσιογράφου. Και η μαγκιά του, και το θάρρος του. Αλλά επίσης πρέπει να σας πω ότι εξίσου ηρωικό είναι με την κρυφή κάμερα να καταγράφει, όπως κάναμε εμείς στον υπαστυνόμο της ασφάλειας, ο οποίος έβαζε τα φακελάκια της ηρωίνης κάτω απ' τα μαγαζιά για να τους τα κλείσει, επειδή δεν του είχαν δώσει το φακελάκι. Ηταν δύσκολες στιγμές που έχουμε ζήσει κατά καιρούς.

»Είχαμε δεχτεί επίθεση και πρέπει να σας πω ότι τις επιθέσεις αυτές τις δεχόμαστε για την κρυφή κάμερα από αυτή τη φυλή της αρπαχτής. Είναι αυτά τα αντιπαραγωγικά υποκείμενα τα οποία προσπαθούν με κάθε τρόπο στο πρόσωπό μας να χτυπήσουν την έρευνα και να υπερασπιστούν τα συμφέροντα όλων αυτών των κυρίων που βλέπετε.

»Πρέπει να σας πω ότι έχει αλλάξει ο νόμος για την υιοθεσία, εξαιτίας της κρυφής κάμερας. Τον άλλαξε ο Ευάγγελος Βενιζέλος ως υπουργός τότε. Και μου είπε συγχαρητήρια για την έρευνα που έχεις κάνει, γιατί μας φώτισε να καταλάβουμε τι συμβαίνει με τις υιοθεσίες. Αλλαξε ο νόμος και είμαι περήφανος γι' αυτό. Αυτή είναι η απάντησή μου σε όσους διερωτώνται γιατί χρησιμοποιούμε την κρυφή κάμερα, και δεν είναι πρακτική δική μας ούτε δικό μας εφεύρημα, αλλά χρησιμοποιείται από την παγκόσμια δημοσιογραφική κοινότητα».

Τα ίδια επαναλάμβανε και πριν από λίγες μέρες ο κ. Μ.: «Εγώ πρέπει να σας πω ότι είμαι πολέμιος της κρυφής κάμερας» έλεγε στον εμβρόντητο βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Νάσο Αλευρά, που μετείχε στην εκπομπή του της 8/12/05.

Εσπευδε, βέβαια ο ίδιος να ομολογήσει ότι «αυτό μπορεί να μοιάζει με ανέκδοτο», αλλά προσέθεσε ότι αυτό «είναι το έσχατο μέσο του δημοσιογράφου» και ότι «ο δημοσιογράφος δεν μπορεί να χρησιμοποιεί κρυφά εργαλεία, αλλά να διαπιστώνει πρώτα τι συμβαίνει και αφού διαπιστώσει να καταγράφει αυτό που συμβαίνει. Δεν μπορεί δηλαδή να είναι καχύποπτος ρουφιάνος (σ.σ.: συ είπας), και όπου υποψιάζεται ότι μπορεί κάτι να συμβαίνει να τρέχει και να καταγράφει ανθρώπους και πολίτες».

Ο κ. Μ. διαβεβαίωνε στην ίδια εκπομπή τους ομοτράπεζούς του ότι: «Κάθε φορά που χρησιμοποιεί η ομάδα μου κρυφή κάμερα αυτό έχει κόστος για μας, ηθικό κόστος. Πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να τη χρησιμοποιεί παρά μόνο για το δημόσιο συμφέρον κι αφού εξαντλήσει όλες τις άλλες δυνατότητές της».

Η πραγματική χρήση

Μακάρι να ήταν έτσι τα πράγματα. Δυστυχώς, τον Δημοσιογράφο τον διαψεύδει με δημόσια δήλωσή του ένας στενός συνεργάτης και φίλος του, ο Κώστας Χαρδαβέλλας. Οπως αποκάλυψε ο κ. Χαρδαβέλλας στην εκπομπή «Δεξίωση» της Λίτσας Τότσκα στην ΕΤ3, έχει ο ίδιος υποστεί την επίθεση της κρυφής κάμερας του κ. Μ., σε ένα ξενοδοχείο όπου έμενε με τη γυναίκα του.

Ο λόγος που θέλησε ο κ. Μ. να κινηματογραφήσει τις ιδιωτικές στιγμές του συναδέλφου του παραμένει άγνωστος. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν κρυβόταν πίσω του το ελληνικό Ουότεργκεϊτ. Η καταγγελία έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί τότε που έγινε (πριν από 6 μήνες) οι δυο παραγωγοί βρίσκονταν στον ίδιο τηλεοπτικό σταθμό (Alter), ενώ ο κ. Χαρδαβέλλας εμφανίστηκε πρόσφατα και ως συνεργάτης της εφημερίδας των Τριανταφυλλόπουλου-Αναστασιάδη.

«ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Εχω αποφύγει πάρα πολύ να χρησιμοποιήσω την κρυφή κάμερα. Πάρα πολύ. Και όχι μόνο τώρα που υπάρχουν και απαγορεύσεις, αλλά και τότε, γιατί έτσι κι αλλιώς είχα αυτές τις ενοχές, ότι μπαίνω στου αλλουνού το σπίτι, ότι προσπαθώ να μπω στην οικογένειά του μερικές φορές. Ηταν λάθος και έχω κάνει την αυτοκριτική μου. Αντιλαμβάνεσαι ότι, αν είχα και κρυφή κάμερα, θα ήμουν λίγο-πολύ ένας εγκληματίας. Το έχω αποφύγει πάρα πολύ αυτό το πράγμα.

- Πώς θα το αντιμετώπιζες εσύ αυτό το ζήτημα, δηλαδή να εισβάλει κάποιος στα προσωπικά σου πεδία με την κρυφή κάμερα;

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Θα του έσπαγα το κεφάλι. Κάποτε μου συνέβη και αυτό, αλλά ευτυχώς ήτανε φίλος μου αυτός που το έκανε. Ηταν ο Μάκης Τριανταφυλλόπουλος.

- Τι έγινε;

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Φτιάχναμε τότε το σπίτι μας με τη Μαρία και δεν είχαμε πού να μείνουμε, διότι δεν είχαν τελειώσει οι εργάτες του σπιτιού και μείναμε δυο μήνες σ' ένα ξενοδοχείο, εδώ, στη Γλυφάδα. Το έμαθε, λοιπόν, ο Μάκης αυτό το πράγμα -με τον οποίο είμαστε φίλοι, εννοείται- και μπαίνει ξαφνικά με μια κάμερα μέσα στο ξενοδοχείο να πιάσει εμένανε που ήμουν με τη Μαρία. Δεν ξέρω τι είχε μάθει. Και τον είδα μπροστά μου με μια κάμερα να με τραβάει μέσα στο ξενοδοχείο.

- Παντρεμένος εσύ με τη Μαρία...

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Ναι, παντρεμένος.

- Αλλά είχε πληροφορίες ενδεχομένως ότι κάτι περίεργο έκανες.

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Και του λέω: Σ' εμένα; Τρελός είσαι; Θα σε πλακώσω.

- Δεν έγινε γνωστό το περιστατικό αυτό.

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΡΔΑΒΕΛΛΑΣ: Ε, όχι. Διότι δεν είχε και σημασία. Διότι ήμουν ευτυχώς με τη Μαρία. Δεν ήμουν με καμιά άλλη. Αλλά θέλω να σου πω ότι δεν μ' αρέσει αυτό καθόλου. Είναι αποκρουστικό».

Η αποκάλυψη αυτή του Κώστα Χαρδαβέλλα, πέρα από την αστεία της πλευρά, δημιουργεί τεράστια ερωτηματικά για τη χρήση της κρυφής κάμερας από τον κ. Μ. Γιατί βέβαια, ακόμα κι αν δεν ήταν με τη γυναίκα του, η παρουσία του κ. Χαρδαβέλλα στο ξενοδοχείο δεν αποτελεί κανενός είδους «ρεπορτάζ», ούτε θα μπορούσε ποτέ να μεταδοθεί από κανένα κανάλι. Αλλά τότε για ποιο λόγο επιχείρησε να μαγνητοσκοπήσει αυτό το «ντοκουμέντο» ο κ. Μ.;

Πόσα άλλα παρόμοια «ντοκουμέντα» με ιδιωτικές σκηνές επωνύμων (δημοσιογράφων, πολιτικών, επιχειρηματιών) διαθέτει η προσωπική του συλλογή; Και τι τα κάνει;

Αν δεν δώσει ο ίδιος μια πειστική απάντηση, δικαιούται καθένας να πιστέψει ό,τι θέλει.



Η κρυφή κάμερα με απλά λόγια

Σύμφωνα με την Ενωση Επαγγελματιών Δημοσιογράφων στις ΗΠΑ, η χρήση της κρυφής κάμερας και άλλες μορφές απόκρυψης της δημοσιογραφικής ιδιότητας επιτρέπονται μόνο όταν ισχύουν όλες οι παρακάτω προϋποθέσεις:

- Οταν η πληροφορία που λαμβάνεται έχει εξαιρετική σημασία. Πρέπει να συνδέεται άμεσα με το δημόσιο συμφέρον, και ή να αποδεικνύει κάποια σημαντική «αδυναμία του συστήματος» σε υψηλό επίπεδο ή να προλαμβάνει κάποια σημαντική βλάβη σε άτομα.

-Οταν όλες οι άλλες μέθοδοι για την εξακρίβωση της ίδιας πληροφορίας έχουν αποτύχει.

- Οταν οι δημοσιογράφοι είναι διατεθειμένοι να αποκαλύψουν τη φύση της παραπλανητικής τους στάσης και να την εξηγήσουν.

- Οταν τα άτομα που κάνουν χρήση αυτών των μεθόδων και τα μέσα ενημέρωσης με τα οποία συνεργάζονται επιδεικνύουν άρτιο επαγγελματισμό και διαθέτουν όλο τον αναγκαίο χρόνο και τους οικονομικούς πόρους για να ολοκληρώσουν πλήρως το δημοσιογραφικό θέμα.

-Οταν η βλάβη που προλαμβάνεται με την αποκάλυψη της πληροφορίας είναι μεγαλύτερη από τη βλάβη που προκαλεί η δημοσιογραφική παραπλάνηση.

- Οταν οι δημοσιογράφοι προτού καταφύγουν στη χρήση τέτοιων μεθόδων εξετάσουν την υπόθεση με επιχειρήματα, συναδελφικό πνεύμα και ελεύθερη κρίση.

Υπάρχουν όμως και ορισμένα «αρνητικά» κριτήρια για τη χρήση αυτών των μεθόδων. Σύμφωνα και πάλι με την αμερικανική Ενωση Επαγγελματιών Δημοσιογράφων, δεν είναι λόγος για τη χρήση της κρυφής κάμερας:

-Η επιθυμία να κερδίσεις ένα βραβείο.

-Η ανάγκη να ξεπεράσεις το ανταγωνιστικό κανάλι.

-Η προσπάθεια να βγάλεις ένα θέμα σε λιγότερο χρόνο και με μικρότερα έξοδα.

-Το γεγονός ότι «το κάνουν και οι άλλοι».

-Η πεποίθηση ότι και τα πρόσωπα που αποτελούν το στόχο της κρυφής κάμερας είναι κι αυτά ανήθικα.

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς σε ποια από τις δύο κατηγορίες υπάγεται η χρήση της κρυφής κάμερας από τη σχολή του κ. Μ. Η προσπάθεια να μαγνητοσκοπηθεί η ιδιωτική ζωή ενός συναδέλφου (εν προκειμένω του Κώστα Χαρδαβέλλα) δεν αφήνει καμιά αμφιβολία. Αλλά ακόμα και όταν το αντικείμενο του ρεπορτάζ δεν είναι ευθέως «ροζ», η χρήση αυτών των μέσων από τις εκπομπές αυτές έχει εξίσου κίτρινες αποχρώσεις.

Στην ελληνική εκδοχή της η κρυφή κάμερα χρησιμοποιείται για δύο κυρίως λόγους:

*Ο πρώτος είναι ο προφανής και δεν αποτελεί δικό μας «προνόμιο». Η κρυφή κάμερα ικανοποιεί τις ηδονοβλεπτικές ανάγκες του τηλεοπτικού κοινού. Γνωρίζουμε -από τις αθώες εκδοχές της candid camera- ότι η αναμετάδοση της αντίδρασης κάποιου ανυποψίαστου πολίτη προκαλεί το ενδιαφέρον και το γέλιο. Πολύ περισσότερο, όταν πρόκειται για κάποιον γνωστό ή ισχυρό.

Αλλά υπάρχει κι ένας δεύτερος λόγος, πιο σημαντικός. Η χρήση της κρυφής κάμερας δίνει την εικόνα «ντοκουμέντου» σε οποιοδήποτε ισχυρισμό προβάλλεται. Η αμηχανία του υπαλλήλου, η δυσπιστία του επιχειρηματία, η προσπάθεια της γραμματέως να προστατεύσει τον προϊστάμενό της από την εισβολή των δημοσιογράφων, μεταβάλλονται σε στοιχεία ενοχής. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και κανονικές συνεντεύξεις μεταδίδονται σ' αυτές τις εκπομπές με τη σκηνοθεσία της κρυφής κάμερας, για να αποκτήσουν μεγαλύτερο «αποδεικτικό βάρος».
 

Το BBC και η «Ζούγκλα»


Ο κ. Μ. επικαλείται τη διεθνή δημοσιογραφική εμπειρία για να στηρίξει τη χρήση της κρυφής κάμερας. Αναφέρει, μάλιστα, το Ουότεργκεϊτ και την εμπειρία του BBC για να δικαιολογήσει την κατάχρηση της κρυφής κάμερας στα τηλεοπτικά του προγράμματα.

-Αλλά, βέβαια, το Ουότεργκεϊτ δεν έχει καμιά σχέση με κρυφές κάμερες. Ηταν ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή η αποκάλυψη ότι είχε στηθεί δίκτυο υποκλοπής από τις υπηρεσίες του Νίξον στα γραφεία του Δημοκρατικού Κόμματος. Αυτό το σκάνδαλο, μάλιστα, προκάλεσε τη θέσπιση αυστηρότερων μέτρων εναντίον κάθε υποκλοπής.

-Αλλά και η αναφορά στο BBC είναι μάλλον για γέλια. Διότι βέβαια το BBC έχει πολύ αυστηρούς κανόνες για τη χρήση της κρυφής κάμερας και την αναμετάδοση ηχογραφημένων ή μαγνητοσκοπημένων υποκλοπών. Σύμφωνα με τα ισχύοντα στο κανάλι με το διεθνές κύρος, «η χρήση κρυφής κάμερας και η απόκρυψη της επαγγελματικής ιδιότητας των δημοσιογράφων πρέπει να γίνεται μόνο όταν δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να ληφθεί κάποια πληροφορία με εξαιρετική σημασία για το δημόσιο συμφέρον».

Ομως υπάρχει και μια σύμπτωση που παρουσιάζει ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Η πιο πρόσφατη περίπτωση χρήσης της κρυφής κάμερας που συζητήθηκε διεθνώς ήταν η δίωξη ενός δημοσιογράφου του BBC στη Βουλγαρία, με την κατηγορία ότι έκανε χρήση αυτής της μεθόδου, που απαγορεύεται αυστηρά στη χώρα. Οι διεθνείς οργανώσεις δημοσιογράφων αντέδρασαν στη δίωξη. Και βέβαια είχαν δίκιο, διότι η δημοσιογραφική εκείνη έρευνα με τη χρήση της κρυφής κάμερας απέδειξε πράγματι κάτι πολύ σημαντικό: ότι ο πρόεδρος της βουλγαρικής Επιτροπής Ολυμπιακών Αγώνων Ιβάν Σλάβκοβ ήταν πρόθυμος να πουλήσει την ψήφο του στη ΔΟΕ υπέρ της υποψηφιότητας του Λονδίνου για τους Ολυμπιακούς του 2012. Η μετάδοση της εκπομπής «Αγοράζοντας τους Αγώνες» από το BBC προκάλεσε σκάνδαλο και την άμεση αποπομπή του Σλάβκοβ από τον Ζακ Ρογκ.

Το αστείο είναι ότι ο δρακόντειος κώδικας δεοντολογίας που ισχύει στα βουλγαρικά ΜΜΕ, συντάχθηκε με χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος PHARE υπό την καθοδήγηση του BBC!

Ας μεταφέρουμε την υπόθεση στα καθ' ημάς. Κάτι παρόμοιο συνέβη και στην Ελλάδα το 1997, σύμφωνα με αποκάλυψη του ίδιου του κ. Μ. Στις αρχές του 2003, τις μέρες που γίνονταν αποκαλύψεις για εκβιασμούς επιχειρηματιών από δημοσιογράφους, βγήκε ο κ. Μ. και «κατήγγειλε ευθέως ότι ο Θεόδωρος και η Γιάννα Αγγελοπούλου αποπειράθηκαν προ ετών να τον χρηματίσουν. Είπε ότι το ζεύγος τον κάλεσε σε δείπνο και του έδωσε επιταγή πολλών εκατομμυρίων "για τα τρέχοντα έξοδα", την οποία δεν απεδέχθη. Απέδωσε την προσπάθεια χρηματισμού σε ρεπορτάζ μέσα από το οποίο προέκυπτε ότι είχε χρηματισθεί Αθάνατος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα της Ελλάδας και το οποίο δεν μεταδόθηκε εκείνη τη στιγμή» («Ε», 16/1/03).

Οι επιχειρηματίες διέψευσαν την καταγγελία, αλλά δεν απαίτησαν ούτε την ανασκευή της δήλωσης ούτε τη δικαστική επανόρθωση. Τα δεδομένα της υπόθεσης είναι γνωστά:

1. Η επίμαχη αποκάλυψη δεν έγινε, παρά μόνο εκ των υστέρων.

2. Το ποσό της επιταγής που υποστηρίζει ότι δεν εισέπραξε ο κ. Μ. παραμένει θολό. (Μιλάμε, πάντως, για εκατοντάδες εκατ. δρχ.).

3. Η εκπομπή για τον χρηματισμό του Αθάνατου επίσης δεν μεταδόθηκε στην ώρα της, αλλά μόνο κατόπιν εορτής. Η δικαιολογία ήταν ότι η μετάδοσή της θα έβλαπτε την «εθνική υπόθεση» της Ολυμπιάδας. Αλλά τότε καμιά σοβαρή δημοσιογραφική αποκάλυψη δεν μπορεί να γίνει, εφόσον πάντα θα υπάρχει κάποια «εθνική υπόθεση» στο βάθος. Και βέβαια μ' αυτή τη λογική, κακώς μετέδωσε το BBC την εκπομπή για το χρηματισμό του Βούλγαρου Αθανάτου.

Οποια παραλλαγή της ιστορίας κι αν υιοθετήσει κανείς, η υπόθεση της επιταγής του ζεύγους Αγγελοπούλου προς τον κ. Μ. είναι η σοβαρότερη δημοσιογραφική αποκάλυψη στην καριέρα του. Ομως δυστυχώς δεν είχε τότε μαζί του την κρυφή κάμερα για να αποδείξει αυτά που σήμερα ισχυρίζεται. Η μήπως την είχε;



ΔΙΑΒΑΣΤΕ

«Μικροσκοπικός μεγάλος αδελφός»
(έρευνα του «Ιού», 24/2/02)

Γιώργου Β. Καμίνη
«Παράνομα αποδεικτικά μέσα και συνταγματική κατοχύρωση των ατομικών δικαιωμάτων»
(Εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1998). Συνταγματικός έλεγχος όλων των νομικών διατάξεων που αναφέρονται στην αθέμιτη συλλογή στοιχείων και πληροφοριών. Ειδική κριτική στις παρενέργειες του 370Α, παρ. 4 Π.Κ.

Νίκου Κ. Αλιβιζάτου
«Ο αβέβαιος εκσυγχρονισμός και η θολή συνταγματική αναθεώρηση»
(Εκδ. «Πόλις», 2001). Στο τρίτο κεφάλαιο («Ραδιοτηλεόραση και Ανεξάρτητες Αρχές») περιέχεται συγκεκριμένη αναφορά στην ιδιωτική ζωή των δημόσιων προσώπων.

Αποφάσεις Αρείου Πάγου 1/2001 και 1317/2001.
Στην πρώτη το ανώτατο δικαστήριο καταλήγει ότι «η απονομή της δικαιοσύνης δεν πρέπει να γίνεται έναντι οιουδήποτε τιμήματος» και επομένως δεν νομιμοποιούνται τα αθέμιτα μέσα (υποκλοπές, παγιδεύσεις κ.λπ.), στη δεύτερη δικαιώνει τον ιερέα που βιντεοσκόπησε τους καταμετρητές των χρημάτων και των τιμαλφών, οι οποίοι έκλεβαν το «ιερό Προσκύνημα Αγίας Παρασκευής Τεμπών».

Mark Α. Thalhimer (ed.)
«Hidden Cameras, Hidden Microphones»
www.rtnda.org/resources/hiddencamera/contents.html. Συλλογή μελετών για το πρόβλημα της κρυφής κάμερας. Τα ηθικά, νομικά και κοινωνικά προβλήματα που θέτει η χρήση τους στην ερευνητική δημοσιογραφία.

Russ W. Baker «Truth, Lies and Videotape»
(Columbia Journalism Review, July/August 1993) http://archives.cjr.org/year/93/4/primetive.asp
Η αμερικανική εμπειρία της κρυφής κάμερας και οι κανόνες δεοντολογίας που προκύπτουν απ' αυτήν.


ΔΕΙΤΕ

Πίτερ Γουέαρ (1998). «Τρούμαν Σόου» (Truman Show).
Ενας πολίτης παρακολουθείται εν αγνοία του επί χρόνια, σε εικοσιετράωρη βάση για τις ανάγκες τηλεθέασης ενός καναλιού.

(Ελευθεροτυπία, 18/12/2005)

ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ